Ίωνος Δραγούμη -"Τα Τετράδια του Ίλιντεν". Η Σφαγή του Σμαρδέσι, Μάιος 1903.

Ίων Δραγούμης

Ίωνος Δραγούμη

"Τα Τετράδια του Ίλιντεν"

από τις εκδόσεις Πετσίβα

 Η ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΣΜΑΡΔΕΣΙ.

"...ότε ο εκεί ευρεθείς μετά της συμμορίας του Τσακαλάρωφ επυροβόλησε μακρόθεν κατά του στρατού και ανεχώρησεν ανάνδρως ως πάντοτε, 

εγκαταλειπών το χωρίον του εις την διάθεσιν του στρατού. "

"Μετά δε την ολοσχερή καταστροφή του Σμαρδεσίου  ο Τσακαλάφωφ επειδή η  εκκλησία και το σχολειον είχον τους τίτλους επ’ ονόματι της Ελληνικής ορθοδόξου κοινότητος, έθηκε πυρ και κατέκαυσεν αυτά."


((Σημ Yauna: 
Ολα αυτά το Μάιο του 1903 μερικούς μήνες πριν το Ιλιντεν και σχεδόν έναν χρόνο πριν τον Μακεδονικό Αγώνα, υλοποιώντας το όραμα του Γκότσε Ντέλτσεφ, bulg.Делчев, slavmak.  Делчев:
 "Καταλαβαίνω τον κόσμο ως ένα πεδίο ανταγωνισμού των πολιτισμών μεταξύ των εθνών"

"Аз разбирам света, единствено като поле за културно съревнование между народите".))

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 14^ο

ΠΡΟΞΕΝΕΙΟΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ
Συνημμένω τω 214
Παναγιώτατε Δέσποτα,

Ο επιχειρισιακός χάρτης του Τσακαλάρωφ της ΕΜΕΟ
της περιοχής Καστοριάς,

[..]...Τη 2α Φεβρουαρίου ο Τσακαλάρωφ με 40 οπαδούς του μεταβάς εις Σμαρδέσιον την νύχτα της 25ης 
συνήθροισεν τον λαόν εις την εκκλησίαν, 

την νύχτα της 26ης συνήγειρε και πάλιν τον λαόν και τους ιερείς και εν τω μέσω των βροντωδών ούρρά [ζήτω] εξέδωκε την απόφασιν να δώσωσι σειράν εις τον σχισματικόν Ιερέα, 

τη 27η κατά την αυτήν ώραν παρόντων πάντων, επιθεώρησε τους λογαριασμούς της εκκλησίας και εξηνάγκασε τους χωρικούς την επαύριον να έορτάσουν όλοι άνεξαιρετως και να κλείσωσι τα καταστήματά των 

Ο Επίσκοπος Σκοπίων Φιρμιλιανός και ο "Κανονισμός της εν Σκοπίοις Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος"

Φιρμιλιανός Σκοπίων
1902-1903

  Κωνσταντίνος Α. Βακαλόπουλος

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ 

ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ 

(1894-1904)

 
(οι φωτογραφίες  επιλογές Yauna)

 H ελληνοσερβική συνύπαρξη 

στο βόρειο μακεδονικό χώρο 

(1898—1903)

 Μεγάλη έξαρση παρουσίασε κατά τη χρονική περίοδο 1898—1903 η δράση της σέρβικης κίνησης κυρίως στη βορειότερη ζώνη του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας.

Με ιδιαίτερη σφοδρότητα συνεχίστηκε και στις αρχές του 20ού αιώνα η ελληνοσερβική διαμάχη στα Σκόπια.

Η σέρβική κυβέρνηση είχε ιδρύσει στο μεταξύ νέα σχολεία στα Σκόπια,

 στην Πρισρένη, 

στην επαρχία Πελαγονίας, 

στο Κρούσοβο και

 με τη συνεργασία του Σέρβου προξένου στα Σκόπια είχε επιτύχει 

το Σεπτέμβριο του 1898 την προσωρινή απομάκρυνση 

του μητροπολίτη Σκοπίων Αμβροσίου στην Κωνσταντινούπολη

 και την αντικατάστασή του από 

το Σέρβο αρχιμανδρίτη Φιρμιλιανό.

Η παρουσία του Φιρμιλιανού στα Σκόπια και οι προκλητικές ανθελληνικές ενέργειές του στα τέλη του περασμένου αιώνα επιδείνωσαν σημαντικά την κατάσταση και προκαλούσαν τις έντονες διαμαρτυρίες της ελληνικής κοινότητας προς τον πατριάρχη, την Ιερά Σύνοδο και την ελληνική κυβέρνηση.

 Ο Φιρμιλιανός είχε προσπαθήσει να επαναφέρει στην ελληνική μητρόπολη το σύστημα της τέλεσης της εκκλησιαστικής λειτουργίας εκ περιτροπής, στα σλαβικά και στα ελληνικά,
αλλά υποχώρησε τελικά μπροστά στη σφοδρή ελληνική αντίδραση.