Μακεδονική Ιστορία: Παγγαίο, κοιτίδα ΥΨΗΛΟΥ Πολιτισμού .

Του κ. Γ. Κ. Χατζόπουλου, τ. Λυκειάρχη

 Αναμφίλεκτα η σημασία του όρους Παγγαίου όχι όνο για την περιοχή μας, αλλά και για τον ευρύτερο Ελλαδικό και βαλκανικό χώρο υπήρξε τεράστια από την αχλύ της ανθρώπινης παρουσίας μέχρι σήμερα.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η αρχική του ονομασία ήταν Καρμάνιον, αργότερα δε ονομάσθηκε Παγγαίον από το όνομα του Παγγαίου, του γιου του θεού Άρη και της Κριτοβούλης, ο οποίος μη μπορώντας να υποστεί τις τύψεις της συνείδησης του, επειδή άθελα του κοιμήθηκε με την κόρη του, αυτοκτόνησε με ξίφος στην κορυφή του βουνού.

   Κατά μία άλλη εκδοχή ονομάσθηκε Πάγγαιον από τη φοινικική λέξη paga, που σημαίνει συνάντηση, επειδή πρώτος ανακάλυψε τα μέταλλα του Παγγαίου ο Φοίνικας Κάδμος.
 

  Στην κορυφή του κτίσανε οι Σάτρες το μαντείο του Διονύσου, που θεωρούνταν εφάμιλλο του μαντείου των Δελφών και που χρησμό του πήρε και ο Μακεδόνας Στρατήλάτης Φίλιππος ο Β', που σχεδίαζε να εκστρατεύσει στην άξενη και ασφυκτιώσα από τον δεσποτικό Ασία (φυλάττεσθαι δειν το άρμα), κάτι, που τον έκανε, ώστε να μην ανεβεί ποτέ του σε άρμα από το φόβο μήπως βγει αληθινός ο χρησμός.

   Το Παγγαίο, εκτός από τα πλούσια μεταλλεύματα του, έμεινε γνωστό στη μυθολογία και στην ιστορία για τους μύθους του και τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα.

   Εκτός από την αυτοκτονία του αιμομίκτη Παγγαίου, στην οποία αναφερθήκαμε πιο πάνω, εδώ συντελείται και ο τραγικός θάνατος της Ευρυδίκης, της γυναίκας του Ορφέα, ενώ σχετίζεται άμεσα με τον μεγάλο χειριστή της λύρας Ορφέα, ο οποίος παρέδιδε εδώ τη διδασκαλία του και εδώ βρήκε τραγικό θάνατο από τον οργισμένο θεό Διόνυσο, επειδή υμνούσε το θεό Ήλιο.

   Στο Παγγαίο είχαν την κατοικία τους ο θεός των ανέμων Ζήτης και Κάλαης.

   Αλλά και εδώ στο χιονόδαρτο Παγγαίο με τα εκατοντάφυλλα τριαντάφυλλα, τις Μαινάδες και τον πρώτο μελισσοπαραγωγό Διόνυσο βρήκε τραγικό θάνατο ο βασιλιάς των Ηδωνών Λυκούργος, γιατί προσπάθησε να εμποδίσει την είσοδο του θεού Διονύσου στη χώρα του.

   Τέλος το 451 μ.Χ. στα σπλάχνα του Παγγαίου ιδρύθηκε από τον Άγιο Γερμανό η Ιερά Μονή της Εικοσιφοίνισσας, η αρχαιότερη χριστιανική Ιερά Μονή σε ευρωπαϊκό έδαφος, η οποία έμελλε να διαδραματίσει σπουδαιότατο ρόλο στην πορεία όχι μόνο της Ορθοδοξίας, αλλά και της πνευματικής μας κίνησης, ιδιαίτερα σε καιρούς δυσχείμερους.

   Λιμάνι απάνεμο η Εικοσιφοίνισσα με την Παναγιά την Αχειροποίητη αιώνας τώρα συνεχίζει να γαληνεύει κλυδωνιζόμενες ψυχές, να τις ενισχύει με αισιοδοξία και να τις στηρίζει στις δύσκολες στιγμές.

   Κλείνοντας τη σύντομη αναφορά μας στο όρος της θρησκείας, των μύθων και της ιστορίας πιστεύω ότι δε θα χαρακτηριζόμαστε υπερβολικοί, αν τονίζαμε πως αυτό αποτελεί τον ομφαλό σεβασμού, αγάπης και έντονης έφεσης για μια σε βάθος γνωριμία.

Σπάνια υπάρχει όρος στον πλανήτη που να έχει παίξει έναν τόσο πολυσύνθετο ρόλο. Και τούτο, γιατί η Φύση το προίκισε με πλούσιες αρετές, οι οποίες συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην επιβίωση και διάκριση των ανθρώπων, που κατά καιρούς διεκδικήσανε και πετύχανε την κατοχή και εκμετάλλευση του.
  Πλούσιο σε πανίδα και χλωρίδα, αλλά και σε μεταλλευτικό πλούτο (χρυσός και άργυρος) εύλογα υπήρξε το μήλο της έριδος πολλών διεκδικητικών λαών.
  Αλλά και η γοητευτική παρουσία του ενέπνευσε πεζογράφους και ποιητές να το υμνήσουν και να εξάρουν την τεράστια σημασία του (Όμηρος, Λουκανός, Βιργίλιος, Ηρόδοτος, Αρριανός, Βαλέριος, Φλάκκος, Πυθαγόρας, Σίλιος ο Ιταλικός, Οβίδιος, Άγγελος Σικελιανός κ.ά.π.),
  Λόγω λοιπόν αυτής της αφθονίας της χλωρίδας του, σημαντικής για την επιβίωση του ανθρώπου, έλαβε κατά καιρούς διάφορα ονόματα.
  Στο έργο του Λουκιανού «Bellum civile» το όνομα του ετυμολογείται από τις λέξεις παν+γη, δηλαδή όλο το βουνό σύγκειται από χώμα, αγνοώντας προφανώς ότι τα σπλάχνα του φιλοξενούν πλούσια ποιοτικά εκλεκτικά κοιτάσματα μαρμάρου, ενώ στο παρελθόν φιλοξενούσαν μεταλλεύματα χρυσού και αργύρου.
  Με την ονομασία Παγγαίο το αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης, ο Λουκανός, ο Ψευδοπλούταρχος, ο Πλίνιος, ο Βιργίλιος, ο Ερατοσθένης, ο Αρριανός κ.ά.π.

  Μετά τον 10ο μ.Χ. αιώνα ονομάσθηκε Σεμάλτιον.

   Στα τέλη του Μεσαίωνα το όρος πήρε την ονομασία Ματικίας. Με την ονομασία αυτή το συναντάμε σε σιγίλιο του Πατριάρχη Κυρίλλου Α' του Λούκαρη.

   Αργότερα έλαβε την ονομασία Μαλακά και Καστανιά. Βέβαια η αλλαγή στο όνομα συνεχίστηκε, ιδιαίτερα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, που το συναντάμε ως Κεστανέ Νταγ (= βουνό της καστανιάς) από τις πολλές καστανιές που καλύπτουν τις πλαγιές του, Πιρνάρ Νταγ (= βουνό των πουρναριών) από τους πολλούς θάμνους πουρναριών, Πιλάφ Τεπέ (= από μία οξεία κορυφή του), Πουρνάρ νταγ (= βουνό των πηγαδιών) από τις πολλές στοές και τα φρεάτια των μεταλλωρύχων, που εκμεταλλεύτηκαν τα μεταλλεύματα του χρυσού και του αργύρου, τα οποία εκμε- ταλλεύτηκε σε μεγάλο βαθμό ο Βασιλιάς Φίλιππος ο Β' της Μακεδονίας, μετά την κατάκτηση της περιοχής μας. Σιβρί Τεπέ (= οξεία κορυφή), Βίγλα (= παρατηρητήριο), επειδή από τις κορυφές του ελέγχονταν οι κάμποι των νομών Δράμας και Καβάλας, Κοσφίνιτζα, Κόσνιτζα, Κουσίνιτζα, Εικοσιφοίνισσα (από την παλαίφατη κιβωτό της Ορθοδοξίας, την Ιερά Μονή της Εικοσιφοινίσσης), Κουχίνιτζα κ.ά.

   Από όλες τις πιο πάνω ονομασίες επικράτησε η ονομασία Παγγαίο, με δεύτερη εκείνη της ονομασίας της Ιεράς Μονής.

Απόσπασμα από την δημοσίευση στην δραμινή εφημερίδα "Πρωινός Τύπος"