Αρχαίοι Αγριάνες- Σημερινοί Πομάκοι.

   του κ, Γ.Κ. ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ

Οι σημερινοί Πομάκοι, οι αρχαίοι Αγριάνες, λαός πολεμικός και φιλελεύθερος,
ζουν χιλιετηρίδες τώρα στην περιοχή της Ροδόπης.

Κτηνοτρόφοι στα πρώτα τους βήματα,
 σκληραγωγημένοι και ανυπότακτοι στο χρόνο έλκουν την καταγωγή τους
 από την ινδοευρωπαϊκή φυλή.

Εξελληνίζονται από τον 6ο π.Χ. για να ολοκληρωθεί
ο εξελληνισμός τους στα χρόνια του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου.

 Μάλιστα, όπως μαρτυρεί και ο Αρριανός,
ακολουθούν τον Μ. Αλέξανδρο στην εκπολιτιστική του εκστρατεία στην Ασία
 όπου και διακρίνονται για τον απαράμιλλο ηρωισμό τους.
Στην ελληνικότητα των Αγριάνων αναφέρονται κολακευτικά
οι αρχαίοι συγγραφείς Ηρόδοτος (V, 16,1:
Οι δε περί το Πάγγαιον όρος και Δόβηρες και Αγριάνες και Οδόμαντοι
ουκ εχειρώθησαν αρχήν υπό Μεγαβάζου),
 ο γεωγράφος Στράβων (VII, απόσπ. 41:
Ότι και πάλαι και νυν οι Παίονες φαίνονται την Πέρινθον πολιορκήσαι και
Κρηστωνίαν και Μυγδονίδα πάσαν και την Αγριάνων
 μέχρι Παγγαίου υπ' αυτοίς γενέσθαι),
πάλιν ο Στράβων (VII, απόσπ. 36: Ου μόνον δ}
 Αξιός εκ Παιόνων έχει την ρύσιν, αλλά και ο Στρυμών.
 Εξ Αγριάνων γάρ δια Μέδων και Σιντών εις τα μεταξύ Βισαλτών
 και Οδομάντων εκπίπτει).

Ο Αρριανός στο έργο του "Αλεξάνδρου Ανάβασις" αναφέρεται
 πενήντα δυο φορές στη δράση των Αγριάνων.

 Μάλιστα στους Αγριάνες οφείλει ο Μ. Αλέξανδρος
τη νίκη του εναντίον των Ιλλυριών.

Ο Μ. Αλέξανδρος υπολογίζοντας σοβαρά τη γενναιότητα των Αγριάνων
συνάπτει μαζί τους φιλικές σχέσεις,
ενώ υπόσχεται συγγένεια εξ αγχιστείας με το βασιλιά τους Λάγαρο.
Είναι τέτοιος ο δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσα στο νεαρό
 κοσμοκράτορα βασιλιά της Μακεδονίας Μ. Αλέξανδρο και τους Αγριάνες,
ώστε οι τελευταίοι πρόθυμα τον ακολουθούν στ μεγαλειώδη εκπολιτιστική
 πορεία του στην Ασία.

 Στα βυζαντινά χρόνια εκχριστιανίζονται πολύ γρήγορα
και ονομάζονται πια Αχριάνες,
 όνομα ελαφρά παραλλαγμένο από το αρχαίο όνομα τους.

Στα χρόνια του Βυζαντίου οι Αγριάνες προστατεύουν τα βόρεια σύνορα του. Απτό δείγμα αυτής τους της προσφοράς αποτελούντα και σήμερα σωζόμενα κάστρα και ποικίλα μνημείαστην περιοχή της ορεινής Ροδόπης. 
Δυστυχώς αυτή τους η προσφορά στη Βυζαντινή αυτοκρατορία τους οδηγεί στο μάτι του βουλγάρικου κυκλώνα στα μέσα του 9ου μ.Χ. αιώνα.

 Και τούτο, γιατί οι Αγριάνες αποτελούν το πρόφραγμα
 στις βουλγαρικές ορέξεις για κάθοδο τους στο Αιγαίο. Αρκετά χρόνια μετά την εγκατάσταση των Βουλγάρων στη Βαλκανική
αρχίζει ο συστηματικός γλωσσικός εκβουλγαρισμός των Αγριάνων ή Αχριάνων.

 Παράλληλα το ιδιο επιχειρείται και τον 14ο αιώνα από τους Τούρκους,
 ενώ το 17ο αιώνα επιτυγχάνουν και τον εξισλαμισμό τους.

 Ετσι η συμφορά για τους Ελληνες Αγριάνες ολοκληρώθηκε,
αφού έχασαν
δύο από τα ουσιαστικά στοιχεία
της πολιτιστικής τους ταυτότητας,
τη γλώσσα και τη θρησκεία.

Αν κανείς όμως ερευνήσει με προσοχή τόσο της γλώσσα τους,
όσο καιτον εθιμικό τρόπο ζωής τους,
θα διαπιστώσει ότι κοντά στις βουλγαρικές,
τουρκικές και λατινικές λέξεις από τις οποίες σύγκειται η γλώσσα τους,
υπάρχουν  και πολλές ελληνικές, ενώ οι ινδοευρωπαϊκές  γλωσσικές ρίζες κάνουν εμφανή την παρουσία τους σε πολλές άλλες εφθαρμένες λέξεις.
Από την άλλη στον εθιμικό τρόπο της ζωής τους είναι, εμφανής η παρουσία του ελληνικού τρόπου σκέψης.

Δυστυχώς η υπόθεση των Αγριάνων (σημερινών Πομάκων)
 ανήκει στη σωρεία των θανάσιμων λαθών
που διέπραξε  και εξακολουθεί να διαπράττει η
κοντόφθαλμη ελληνική πολιτική.
Θα μπορούσε κανείς να επικροτήσει μια προσπάθεια
 ως πρώτο βήμα για την αποκατάσταση μιας ακόμη χαμένης ευκαιρίας
παρηγορούμενος από τη θυμόσοφη λαϊκή ρήση "στην  αβροχιά καλό και το χαλάζι".

Ως πότε αβροχιά; Δε νομίζουμε ότι παραβιάζουμε καμιά συνθήκη.
Απλώς έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε ό,τι μας ανήκει.
Είναι κάτι για το οποίο σε καμία περίπτωση δε συγχωρείται ούτε η αδιαφορία,
 αλλά ούτε και ο λήθαργος. Εγρήγορση χρειάζεται.

Πιστεύουμε ότι το τοπίο με τους Αγριάνες θα είχε ξεκαθαρίσει πολύ καλύτερα,
 αν η πολιτεία μετη συνδρομή τωνπνευματικώντης ηγετών
 κινούνταν σε δύο άξονες:

Στον τομέα των συστηματικών ανασκαφικών έργων στους χώρους
όπου κατοικούν σήμερα οι αρχαίο Αγριάνες,
καθώς και στον τομέα 
της προσεκτικής και εμπεριστατωμένης καταγραφής
 και μελέτης του εθιμικού τρόπου ζωής τους.
 Τόσο η γλώσσα, την οποία χρησιμοποιούν σήμερα,
όσο και το θρήσκευμά τους ασφαλώς και δεν μπορούν να αποτελούν
στοιχεία καθοριστικά για παρεμπόδιση
της επιστροφής τους στην αρχική φυλετική τους κοιτίδα.

 Αλλωστε απόδειξη περίτρανη αυτής της θέσης αποτελεί
 η περίπτωση πολλών προσφύγων της  τραγικής Μικρασιατικής καταστροφής,
οι οποίοι απέβαλαν παντελώς την ελληνική γλώσσα,
 διατήρησαν όμως αξεθώριαστη την ελληνική τους συνείδηση,
όπως αυτό αποδείχτηκε περίτρανα μετά την εγκατάσταση τους
 στη μητροπολιτική Ελλάδα από τον καθολικό τρόπο συμπεριφοράς τους.

Αν θέλουμε λοιπόν να κερδίσουμε δικαιωματικά και οριστικά τους Αγριάνες,
έχουμεχρέος να κινηθούμε - και μάλιστα το ταχύτερο - πάνω
 στους δύο άξονες που προαναφέρθηκαν.