17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1913, Τερπνή Σερρών: ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥΔΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΕΡΠΝΗΣ ΣΕΡΡΩΝ

Υλικό από το νεοεκδοθέν βιβλίο του Δρ Σιαμάκη Κων/νου "ΤΕΡΠΝΗ". Παραθέτουμε το κομμάτι που αναφέρεται στη ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥΔΙΑ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1913

Ή μάχη ατά Πλατανούδια Τερπνής μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων έγινε 17-21 Φεβρουάριου 1913, ημέρες Δευτέρα μέχρι Παρασκευή (σημερινό ημερολόγιο 2-6 Μαρτίου 1913).

Οί Ελληνες είχαν απελευθερώσει τή Βισαλτία από τούς Τούρκους πριν από 4 μήνες στις 22-10-1912.

Στις αρχές Φεβρουάριου 1913 οί μέχρι τότε σύμμαχοι των Ελλήνων Βούλγαροι, θέλοντας νά φτάσουν στή Θεσσαλονίκη, εισέβαλαν από τις γέφυρες του Στρυμόνος στό Στρυμονικό καί στην Κουμαριά, έσφαξαν τις ελληνικές φρουρές των γεφυρών από 5 καί 5 άντρες, έσφαξαν στό Δημητρίτσι άλλη μία φρουρά 10 άντρων, καί στρατοπέδευσαν στό Ξυλότρο (Άγια Παρασκευή), έσφαξαν δέ καί άμαχο πληθυσμό ιδίως στό Δημητρίτσι.

Οί Βούλγαροι εισβολείς ήταν 15 λόχοι, ήτοι ένα σύνταγμα πεζικού (13 λόχοι), μία πυροβολαρχία, καί μία ίλη ιππικού, συνολικά 2000 άντρες, υπήρχε όμως και στή Νιγρίτα μία διλοχία πεζικού (260 άντρες) με διοικητή τον ταγματάρχη Χριστώφ, η οποία είχε έρθει εκεί πριν λίγον καιρό μέ τό πρόσχημα νά «ξεκουραστή» καί ν' «άνεφοδιαστή σέ τρόφιμα», ένας Δημητριτσινός πού διέφυγε άπό τούς Βουλγάρους, έσπευσε μέ άλογο, βρήκε τόν καπετάν Γιαγκλή στά υψώματα τά πάνω άπό τή Νιγρίτα, καί τόν ειδοποίησε.

Ο Γιαγκλής ειδοποίησε τό λοχαγό Π. Γαργαλίδη, διοικητή τής ελληνικής διλοχίας πεζικού πού φρουρούσε τή Νιγρίτα, ό Γαργαλίδης έστειλε στήν Τερπνή (Τσιαρπίστα) γιά τήν άντιμετώπισι τών Βουλγάρων εισβολέων τόν ένα λόχο του μέ 130 οπλίτες καί 6 αξιωματικούς.

Διοικητής ήταν ό ύπολοχαγός Σταυριανόπουλος,  τόν βοηθούσαν δέ καί οί Τερπνιώτες, άντρες καί γυναίκες.

Η Τερπνή τότε είχε 1000 κατοίκους, 600 Ελληνες καί 400 Τούρκους, οί Τούρκοι ζάρωναν τελείως αδρανείς, άπό τούς 600 "Ελληνες οί μάχιμοι άντρες, μεταξύ 18 καί 60 ετών, ήταν τό πολύ 200.

Κι αυτοί, μόλις 4 μήνες ελεύθεροι άπό τούς Τούρκους, άστράτευτοι, στρατιωτικώς άνεκπαίδευτοι, καί άοπλοι. βοηθούσαν όμως τό λόχο, προφανώς μετά άπό μιά πρόχειρη εκπαίδευση   στή χρήση τών οπλών, ώς εναλλακτικοί μαχηταί - βαρδιάνοι, διότι σέ μιά μάχη 5 ήμερων οί τακτικοί στρατιώτες έπρεπε καί νά κοιμηθούν καί νά φάνε καί νά ξεκουραστούν, έκανε δέ καί πολύ κρύο κι έπεφτε χιονόνερο, βοηθούσαν καί πολλές γυναίκες Τερπνιώτισσες στόν ανεφοδιασμό των μαχητών μέ νερό,
φαγητό, στεγνά ρούχα και πυρομαχικά, καί μέ διαμετακόμισι και περίθαλψι τών τραυματιών.

Αρκετά γυναικόπαιδα κρύφτηκαν στό μικρό φαράγγι πού ύπήρχε τότε πίσω από την εκκλησία.
Ό Σταυριανόπουλος έστησε τό διοικητήριό του στά Πλατανούδια και άκροβόλισε τό μισό λόχο του πρός τ’ αριστερά καί νότια άπό τά Πλατανούδια. άκρη άκρη στόν ποταμό, μέχρι τό δρόμο γιά τή Νικόκλεια, άπέναντι άπό την Κηφισιά, μέ 3 ύπολοχαγούς, Κορδογιάννη επίκεφαλής, Γαρδίκα, και Βασιλόπουλο, καί τον άλλο μισό λόχο του πρός τά δεξιά καί βόρεια άπό τά Πλατανούδια μέχρι πιό πέρα άπό τό Πηγάδι τού Δρούγγου πρός τον κάμπο, απέναντι άπό τ'  Καμπέρ τό Δέντρο καί τό Γερακάρη, μέ 3 αξιωματικούς, τόν εαυτό του επί κεφαλής, τόν ύπολοχαγό Γαλανόπουλο, καί τόν άνθυπολοχαγό Παπακώστα.

Οι άντρες του ήταν καλυμμένοι σέ ορύγματα καί πίσω άπό δέντρα άνά δύο καί φυσικά πολύ άραιοι.
Οί Βούλγαροι ήταν παρατεταγμένοι στήν κορυφογραμμή τών άμμολόφων, μέ τό διοικητήριό τους στη Γκορνιτσιά, τή μισή δύναμή τους πρός τά Νικοκλειανά αμπέλια καί την άλλη μισή αριστερά τους πρός τό Γερακάρη, τά κανόνια τους ήταν στημένα και καλυμμένα πίσω άπό θαμνώδεις συκιές δεξιά καί αριστερά τού δρόμου καί τής Γκορνιτσιάς, καί τό ιππικό τους δρούσε άπό τό Γερακάρη μέχρι Τ’ Καμπέρ τό Δέντρο, δηλαδή έκεί πού είναι τώρα τό εργοστάσιο τού Άναστασιάδου.
Ο ποταμός χωρίς καμμιά γέφυρα τότε, πρέπει νά είχε τέτοιον καιρό νερό καί νά ήταν σοβαρό φυσικό εμπόδιο γιά τούς Βουλγάρους.

Τήν παραμονή τής μάχης. Κυριακή 16 Φεβρουάριου, οί Βούλγαροι έστειλαν από τό Ξυλότρο στή Νιγρίτα άγγελιοφόρο μέ γραπτές διαταγές προς τή διλοχία τους γιά σφαγή τού ελληνικού πληθυσμού Νιγρίτης καί Τερπνής και γιά συντονισμένη έπίθεσι εναντίον των Ελλήνων στρατιωτών καί από μπροστά καί άπό πίσω.
Οι Ελληνες συνέλαβαν τόν άγγελιοφόρο στό γυρισμό του και έμαθαν τό βουλγαρικό σχέδιο.

Οί Γαργαλίδης καί Γιαγκλής αίφνιδίασαν, άφώπλισαν, καί συνέλαβαν τούς Βουλγάρους στή Νιγρίτα, οί Βούλγαροι άπό τή Γκορνιτσιά, όταν είδαν ότι ό άγγελιοφόρος τους δέν επιστρέφει, άποφάσισαν νά επιτεθούν καί χωρίς άνταπόκρισι των άπό τή Νιγρίτα Βουλγάρου. ή έπίθεσί τους άρχισε στις 2 τό μεσημέρι τής Δευτέρας 17 Φεβρουάριου.

Πρώτα άρχισαν τά κανόνια τους.
Οί οβίδες έπεφταν καί στά Πλατανούδια, γιά ν' άνοίξουν δίοδο γιά τό πεζικό τους, αλλά καί γιά καταστροφή σύγχυσι καί πανικό έπεφταν κατάσπαρτες μέσα στό χωριό, ή πρώτη έπεσε στην εκκλησία, άλλες έπεσαν στό κέντρο του χωρίου στά σπίτια τών Νούληδων.
Άλλες στου Παπά τ’ 'Αλώνια, κι άλλες άλλου, στις έν συνεχεία πολλές επιθέσεις του πεζικού τους οί Βούλγαροι πλησίασαν τούς Ελληνες μέχρι 200 μέτρα, δηλαδή μέχρι τόν ποταμό ή μέχρι τά κοντινά άμπέλια.
Το ιππικό τους έκανε πολλές άκαρπες επιθέσεις, μετά άπό πέντε μέρες μάχης όμως δεν κατώρθωσαν τίποτε, άποκρούστηκαν πάντοτε, ήττήθηκαν, άφησαν πολλούς νεκρούς (ίσως 500. δηλαδή τό ένα τέταρτό τους) και στό τέλος τράπηκαν σέ φυγή.

Πήραν μαζί τους αιχμαλώτους τόν παπά τού Ξυλότρου καί 10 Δημητριτσινούς.
Προφανώς γιά ομήρους άσφαλείας σέ περίπτωση που οί Ελληνες θά τούς κυνηγούσαν.
Τούς 10 Δημητριτσινούς τούς έσφαξαν, όταν περνούσαν τό Στρυμόνα, ενώ ό παπάς τούς διέφυγε καί γύρισε στό σπίτι του σώος.

Από τούς Ελληνες σκοτώθηκαν 15 στρατιώτες (τά όνόματά τους είναι γραμμένα πάνω στό ήρώο) καί τραυματίστηκαν αρκετοί μεταξύ τών όποιων καί οί ύπολοχαγοί Κορδογιάννης καί Γαρδίκας.
Σκοτώθηκε καί ό Τερπνιώτης ’Ιωάννης Μπάγκαλας μέσα στό σπίτι του άπό βουλγαρική σφαίρα.

Οί τραυματίες διακομίζονταν καί περιθάλπονταν σέ σπίτια Τερπνιωτών, πού χρησιμοποιούνταν ώς πρόχειρα νοσοκομεία, μνημονεύονται τά σπίτια τών Αγγέλου Δούλη, Δημητρίου Καρούση, καί Στεργίου Ράπτη, οί νεκροί θάφτηκαν στό νεκροταφείο τής Τερπνής, πού ήταν τότε στήν αύλή τής εκκλησίας.