Λάζαρος Μέλλιος,
Λαογράφος-Iστορικός της Φλώρινας
Ομιλία του 1987
για την απελευθέρωση της Φλώρινας
παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκτρατίας
(οι φωτογραφίες επιλογές Yauna)
Εξοχότατε Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Δεν είναι η χαρά μας ανείπωτη μόνον γιατί συνεορτάζουμε τα 75 χρόνια Ελευθέρια της Φλώρινας απ' το τουρκικό ζυγό,
αλλά και γίνεται μεγαλύτερη γιατί σήμερα,
ύστερα από 23 αιώνες, στο πρόσωπο σας, μια Φλωρινιώτισσα μητέρα, γαλούχισε το γιο της, σύμβολο της Ενότητας του Έθνους μας, στο Πρόσωπο σας Πρόεδρε μας, και από σήμερα και συμπολίτη μας,
(σημ. Yauna: Η μητέρα του κ Σαρτζετάκη, το γένος Γραμμενόπουλου, ήταν από το Σκλήθρο Φλώρινας, κόρη του Μακεδονομάχου Κοσμά Γραμμενόπουλου)
όπως πριν 23 αιώνες η άλλη Λυγκηστίδα μάνα
η πριγκήπισσα Ευρυδίκη,
χάρισε στον Ελληνισμό το γιο της Φίλιππο που πρώτος ένωσε τους πανέλληνες,
κι έμαθε γράμματα, η τρομερή αυτή γυναίκα, όπως αναφέρεται απ' τους ιστορικούς, για να γαλουχίσει τα εγγόνια της,
δηλ. το Μέγα Αλέξανδρο,
του οποίου η αδελφή Γοργόνα «ζει και βασιλεύει»,
όπου λάχει Ελληνισμός, διατηρώντας τα σύνορα του Ελληνισμού πολύ, πάρα πολύ, μακρυά απ' τα σημερινά Ελλαδικά, παλεύοντας με κάβε είδους πλαστογράφους κι εχθρούς της φυλής μας.Όλοι έχουμε εμπειρίες γι αυτό.
Όλοι χαιρόμαστε τα ξενιτεμένα μας αδέλφια, που είναι στρατευμένα στην διατήρηση, μα, κι εξάπλωση, του Ελληνισμού, που είναι τόσο μικρός μα, και τόσο μεγάλος, που «αν ήξερε τη δύναμη του» όπως είπε ο σιδηρούς Γερμανός Καγκελάριος Βίσμαρκ «θα ήταν μόνιμη αυτοκρατορία».
Γιατί Έλληνες δεν είναι μόνον όσοι έχουν το προνόμιο να γεννηθούν Έλληνες, αλλά και όσοι μετέχουν της Ελληνικής παιδείας, όπως είπαν ο Ισοκράτης, ο Γκαίτε, ο Σίλλερ.
Στου Ελληνισμού την προκοπή, πάντοτε λαμπρή, μοναδική και ζηλευτή είναι η προσφορά του Μακεδόνικου Ελληνισμού, και, ειδικότερα των αρχαίων Λυγκηστών και των απογόνων τους σημερινών Φλωρνιωτών, όπου κι αν βρίσκεται και 'διαχρονικά.
Έτσι... Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς, γιατί και για ποια να -μιλήσει.
Η ιστορία του τόπου τούτου που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Λυγκηστίδα και σήμερα είναι περίπου τα όρια του Νομού Φλώρινας αρχίζει απ' την παλαιολιθική εποχή, κι έχουμε νεκροταφεία όπου από τότε ως σήμερα θάβονται και ζουν, ήθη, έθιμα και παραδόσεις κλπ. όμοια τότε και σήμερα, μα και κάτι ακόμα:
η ονομασία των χωριών τούτων δεν ετυμολογείται με καμιά σύγχρονη ή γνωστή, αλλά χαμένη γλώσσα, όπως το Αρμενοχώρι του οποίου τα νεκροταφεία λογίζονται τ' αρχαιότερα των Βαλκανίων.
Γι αυτό λέμε πως είναι Πελασγική λέξη.
«Αν η Ευρώπη — όπως γράφει ο Παντίτ Νεχρού — είναι η θυγατέρα της Ελλάδας», οι θεοί των Ελλήνων με τις ευεργεσίες τους προς την ανθρωπότητα έτυχαν αθάνατης κι αιώνας μνήμης.
Στην εποχή τούτη των θεών, οι Έλληνες ήταν κοσμοκράτορες, με λίκνο τα Βαλκάνια και τη Μ. Ασία, και η κοσμοκρατορία τους έφτανε ως τα Τάρταρα, γι αυτό και Ταρταρία ονομαζόταν.
Σ' αυτή την εποχή αναφέρεται και η πόλη Λύγκος — όπως σημειώνει ο Οβίδιος — που είναι πρωτεύουσα του βασιλιά της εποχής των θεών και των γιγάντων Λύγκου, που ήταν πασίγνωστος για την οξυδέρκεια του και γιατί μπορούσε να βλέπει ανάμεσα από τα αντικείμενα και να έχουμε την παροιμία: «οξύτερον Λυγκέως οράν».
Στη Μακεδονία, γενέτειρα των θεών του Ελληνισμού, στο βουνό Όλυμπος, (οι Ολύμπιοι θεοί) στα Πιέρια (οι Πιερίδες Μούσες, υπάρχει στη Λυγκηστίδα, ανατολικά της Φλώρινας, το πανύψηλο (2524 μ.) βουνό Βόρας (το Καϊμακτσαλάν της τουρκοκρατίας) όπου κρυβόταν ο Βορέας ( = Βορράς) δηλ. ο άνεμος, μιας κατά μια εκδοχή που γράφει ο Ελλάνικος, το τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα,
ο Μακεδών,
πρόγονος, και γενάρχης των Μακεδόνων
ήταν παιδί του Αίολου,
ταμία των ανέμων.
Τα βουνά τούτα υπάρχουν και σήμερα, όμοια όπως πάντα στην ιστορία τους, με την περίσσια ομορφιά και προσφορά τους στον Ελληνισμό και στην Ελληνική γη.
Στη γη τούτη, την Ελληνική, που τη λούζει περίσσια η θάλασσα και που οι θεοί ανακηρύσσονταν προστάτες της φύσης, της γης, των δασών, των ποταμών, και των τοπίων, των δένδρων και των ζώων, που το καθένα τους είχε τη γιορτή του, την παράδοση του, και, που ο πανθεϊσμός των προγόνων μας τους έδινε προστάτες, ένα θεό μικρό ή μεγαλύτερο, μια νύμφη, μια Νιρηίδα.
«Πάντα πλήρη θεών είναι» όπως πολύ σωστά είπε ο Θαλής Κάτι που σήμερα το συναντούμε όμοια στο χώρο μας, μόνον που τώρα έχουν χριστιανικά ονόματα και γιορτές και προστάτες.
Όποιος θέλει να μιλήσει για την αιώνια Ελλάδα, θα πρέπει να ανατρέξει στους ποιητές και στους δραματουργούς της, στους καλλιτέχνες και στους στρατιώτες της. Γιατί όλοι τούτοι, καθένας με τον τρόπο του μετέφερε το Ελληνικό πνεύμα σ' όλη την οικουμένη σε κάθε εποχή, νιώθοντας περηφάνεια για τη γενιά του.
Έτσι και η σημερινή γενηά, νιώθωντας τον πατρογονικό όγκο, τον βαρύ και δυσβάσταχτο, πασχίζει να τον κρατήσει και να τον μεταφέρει πέρα απ' τα σημερινά του σύνορα, που φτάνουν ως εκεί που βρίσκεται και ζει, κι ο τελευταίος Έλληνας.
Η Γοργόνα του Μέγα Αλέξανδρου ζει και βασιλεύει παντού μαζί με αυτόν.
Του χωροχρόνου τα επιτεύγματα τα μεταφέρει ακόμα, για να συμπληρώσει ό,τι λείπει απ' των ανθρώπων το πνευματικό ταμείο, με τα παιδιά της όπου ζούνε, στην Ελλάδα ή πέραν αυτής.
Η Μακεδόνισσα Γοργόνα συνεχίζει την προσφορά της, όσο ακριτική και να' ναι, και τροφοδοτεί και τα τέκνα του Ελληνισμού, φυσικά και πνευματικά, με ό,τι ωραιότερο και ομορφότερο υπάρχει στο είναι του, ένα είναι μοναδικό, που όμοιο του δεν έχει να δείξει και να παρουσιάσει η παγκόσμια ιστορία.
Γιατί εμείς οι Νέοι, οι Παληοί — Νέοι, οι αιώνιοι Νέοι, δε ζούμε χωρίς ηλιόφως και, γιατί ιμόνον έτσι ότου 'Ολύμπου την κορφή θα ζούμε, όσο δύσκολο κι αν είναι και το ανέβασμα και η παραμονή μας σ' αυτή.
Ο λαμπρόφωτος ήλιος της Ελλάδας ζει μες την καρδιά μας.
Δίκαια λοιπόν ο Αργαίος Α'. βασιλιάς των Λυγκηστών ονόμασε τις Πρεσπιώτισσες Μιμαλλόνες δηλ. ανδρείες σαν άντρες και ήρωες, και τους επέτρεψε να φορούν εφόρου ζωής περικεφαλαία, γιατί τον βοήθησαν να νικήσει τους Ιλλυριούς το 658 π.Χ. Και η συνέχεια είναι η πρεσπιώτικη γυναικεία κεφαλομανδήλα σήμερα να μοιάζει περικεφαλαία.
Μα και ο οίκος των Λυγκηστών βασιλέων διεκδικούσε να κυβερνήσει τη Μακεδονία, κι έδωσε μερικούς βασιλείς της.
Οι σπουδαιότεροι εταίροι του Μέγα Αλέξανδρου,
που διοικούσαν την «Λυγκηστίδα τάξιν» (=φάλαγγα)
ήταν Λυγκηστές
των οποίων τα ονόματα συναντούμε
σε μερικά χωριά του Νομού μας:
Κρατερός,
Φιλώτας,
Αμύντας
κλπ.
Την κάψανε γιατί οι σκληροτράχηλοι και σκληρόπετσοι και καταραμένοι Λυγκηστές, τους δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα, σε χώρο που ήταν καρδιά και ομφαλός της αυτοκρατορίας τους, πράγμα που γινόταν συχνά πυκνά και σ' όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας, αιτία που συνετέλεσε να μην βρίσκουμε εύκολα τιμήματα των προγόνων μας περίσσια σ' αριθμό και παρουσία, χώρια που απ' το 1912 ως σήμερα στους περισσότερους απ' τους 60 αρχαιολογικούς χώρους του Νομού μας (Φλώρινας) μόνον σε 2—3 γίνανε αρχαιολογικές ανασκαφές, ενώ στους υπόλοιπους τίποτε ή κάποιες αρχαιολογικές τομές.
Οι πρόσφυγες της Ηράκλειας Λυγκηστίδας δημιούργησαν την Ηράκλεια Πελαγονίας δηλ. το σημερινό Μοναστήρι, και μετά 2300 χρόνια ξαναγύρισαν στην πρώτη τους πατρίδα, πάλι ως πρόσφυγες το 1912, γιατί το Μοναστήρι γίνηκε Σερβικό.
Η εποχή του Μέγα Αλέξανδρου είναι στο αίμα μας, αφού και σήμερα ακόμα δυτικά του ξενοδοχείου ΤΟΤΤΗΣ, μέσα σε σύδενδρο από βαλανιδιές υπάρχει βράχος με σημάδι την οπλή του Βουκεφάλα.
Σχεδόν σε κάθε χωριό μας θα βρεις και κάτι απ΄ τη μνήμη τους.
Το Βυζάντιο είναι το μεδούλι μας στον τόπο τούτο με τις πολλές Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και ιερούς τόπους όπως η Πρέσπα, που, με τη ζωγραφική των εκκλησιών, μας, από ζωγράφους της Μακεδόνικης Σχολής που είχε αρχηγό της τον Πανσέληνο καταρρίπτει κάποιους ισχυρισμούς για τις Ελληνικές σχολές κι επιδράσεις στη ζωγραφική των εκκλησιών όλων των ορθοδόξων του κόσμου τούτου.
Με το Βυζάντιο μας συνδέει και η μάχη της Πελαγονίας ή Βορίλα Λόγγου του 1259 που έγινε κατά τους ιστορικούς στο τρίγωνο Ιτιάς — Παπαγιάννης — Μαρίνας (16 χλμ. Β. Α. της Φλώρινας) ενώ εγώ πιστεύω πως έγινε στην Παλαίστρα (12 χλμ. Α. της Φλώρινας) με βάση έρευνες μου.
Στη μάχη τούτη, τα ελαφρά στρατεύματα της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, νίκησαν το Δεσποτάτο της Άρτας και τους συμμάχους τους Φράγκους.
Απ' τα λύτρα των αιχμαλώτων είναι και η επιστροφή των κάστρων του Μυστρά, της Μονεμβασίας κλπ. και η δημιουργία του Δεσποτάτου του Μυστρά, απ' όπου ξεκίνησε και έπεσε, για τη λευτεριά της Κ) πόλης και το σβησμένο φως της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κων)τίνος Παλαιολόγος, και που η παράδοση των ομογενών της Κ) πόλης, πιστεύει πως είναι θαμμένος στην ΠΑΝΑΓΙΑ του ΒΕΦΑ (απ'το μ' έφαε δηλ. ο εχθρός).
Σήμερα η Παναγία του Βεφά, είναι ιδιοκτησία των Μακεδόνων της Κ)πολης, και ονομάζεται αλλιώς και Εκκλησία ή Παναγία των Μακεδόνων.
Είναι κατάλοιπο κι αυτή του τόσο μεγάλου Ελληνισμού.
Μπορεί να λείψει η Φλώρινα;
Στα χρόνια της κλεφτουριάς, είχεν ο τόπος μας αρματωλίκια που συχνά — πυκνά αναφέρονται στους Τούρκικους κώδικες και της Βέροιας ακόμη, που λένε πως στη Φλώρινα έγιναν τουλάχιστον 2 με 3 επαναστάσεις, πριν ακόμα η Κ) πόλη τουρκέψει.
 |
| ο Μεϊντάνης |
 |
| ο Κασομούλης |
«ένας τόμος απ' τα απομνημονεύματα του θα σταλεί στη βιβλιοθήκη του σχολείου του χωριού του πατέρα του Πισοδέρι.
Συντοπίτες μας ήταν και πολλοί σύνδεσμοι και ταχυδρόμοι, αγωγιάτες και πραματευτάδες μα και Κυρατζήδες με τη Μεσευρώπη, Ρουμανία Μ. Ασία κλπ. που μετέφεραν πρώτα τις ιδέες του Ρήγα για λευτεριά και ξεσηκωμό και μετά όλα τ' άλλα.
Το 1955 σε ηλικία 104 ετών πέθανε Γιάννης Ζήσης που ήταν ο τελευταίος ταχυδρόμος του Νομού Φλώρινας με τους εργαζόμενους συντοπίτες μας στη Ρουμανία και που ταυτόχρονα ήταν μέλος της Επιτροπής Μακεδόνικου Αγώνα Φλώρινας.
Τον αδελφό του Παπακωνσταντίνο Νερέτη (ήταν Ιερέας) τον σκότωσαν οι βουλγαροκομιτατζήδες το 1903.
Στην κεντρική πλατεία της Φλωρίνης, όπου σήμερα είναι χτισμένο το κτίριο του Φ.Σ.Φ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
απαγχονίσθηκαν εννέα πρόκριτοι της Φλώρινας το 1821,
ενώ πολλοί πολέμησαν — επειδή εδώ δεν μπορούσε να σταθεί εύκολα μακροχρόνιο κίνημα, γιατί απειλούνταν η καρδιά της Ευρωπαϊκής Τουρκικής Αυτοκρατορίας — ως το τέλος του αγώνα στη Νότια Ελλάδα, και οπλαρχηγοί μάλιστα όπως ο Φωτομάρας απ' το Μοναστήρι στο Ναύπλιο, ο Τσάλης στο Μεσολόγγι, ο Παπαδάμος απ' το Πισοδέρι, ο Στάϊκος απ' την Κέλλη, ο Αγγελίνας στην Κρήτη κ.π.ά. ενώ στο χωριό Πέρασμα — Φλώρινας, στις Ενθυμήσεις των Ιερών βιβλίων της Εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων, διαβάζουμε:
«1824 Μάρτιος 8. Για τα αδέλφια όλα 182 χρυσά.
Εκ χειρός του Πανοσιωτάτου Βελισαρίου».
Το ίδιο το 1846 με 118 χρυσά «δια του Χριστού τη πίστη και τον Αγώνα»,
καθώς και το
«1878 Μαρτίου 20. Δια τον αγώνα και του Χριστού την πίστη ο Παπαϊωάννης Προυσάλκας από Αρμενόρι ( —Αρμενοχώρι) 40 χρυσά, 24 άοκρα, Λάζενη (= Μεσονήσι) 18 χρυσά, ύαπαζάνη ( = Παπαγιάννη) 70 χρυσά.
Εις Άγιον Καστοριάς εγώ ο Παπαθανάσης γράφω».
Κάποιος απ΄ τα Ασπρόγεια πέφτει στην Αλαμάνα δίπλα στον Αθανάσιο Διάκο.
200 Μπουφιώτες, ξυλοκόποι και πριονάδες, παράτησαν τη δουλειά τους στα Επτάνησα και πολέμησαν το 1821.
Η Κατράνιτσα ( = Πύργοι Εορδαίας) καίγεται, και στα στενά της 'Αρνισσας γίνονται ηρωικές μάχες, όπως στο ολοκαύτωμα, των Ψαρών, όπου, η φρουρά από 1200 άνδρες, ήταν όλοι τους Μακεδόνες.
Στη Φλώρινα οι γιαγιάδες (Τεγέων, Μητσούλη, Κιρζάτη) απαντούσαν περήφανα.
—Ιγώ είμ' απ' του Μισουλόγγι!
Στο ηρωικό Αρκάδι το 1866, εξήντα Μπουφιώτες πολέμησαν και σκοτώθηκαν αντάμα με τους Κρήτες.
Το 1867 ιδρύεται η «Νέα Φιλική Εταιρεία»
με αρχηγό τον Δάσκαλο στη Φλώρινα Φιλιππίδη και μέλη τον
Αναστ. Πήχεων Δ)λο στην Καστοριά,
τον Ιωάν. Αργυρόπουλο στην Κλεισούρα,
τους γιατρούς Βούζη Ιωάννη και
Σιώμο απ' την Καστοριά και τους Εμπόρους
Μπουτάρη Ιωάννη,
Τσίρλη Μιχαήλ και
Τσίρλη Αναστάσιο απ' το Νυμφαίο,
που προετοίμασαν την επανάσταση του 1878, που κράτησε στα μέρη μας πάνω από 10 μήνες, -παρά τον βαρύ χειμώνα που έπεσε, ενώ στο Απάχωρο κράτησε μόνον 1 μήνα.
Μα κι οι στρατιωτικοί αρχηγοί του 1878 ήταν συντοπίτες μας:
Ζιούρκας απ' το Νυμφαίο,
Παύλος Λιάτος και
Ναούμ Κύρου απ' το Ανταρτικό,
Αρκούδας απ' το Επταχώρι,
Νικ. και Στεφ. Νταλίπης απ' τη Σφήκα,
Κόλε Πίνας απ' το Φλάμπουρο,
και πολλοί άλλοι με κέντρο την Πρέσπα και τα Κορέστια (= αρχαία Ορεστίδα), που παρά λίγο να καταλάβουν κι αυτό το Μοναστήρι, που ήταν έδρα στρατιάς, κι είχε προξενεία, σχολή υπαξιωματικών κ.π.ά.
Στο Λιτόχωρο ανάμεσα στους 600 Μακεδόνες εθελοντές φοιτητές, που παράτησαν τα θρανία τους, όπως εκείνοι στο Δραγατσάνη, έχουμε και τους:
Παπακώστα απ' το Μπούφι,
Αντώνιο Οικονόμου απ' την Κρυσταλλοπηγή και
Αθανάσιο Παπαζαφειρόπουλο αττ' τη Φλώρινα.
Τις στιγμές τούτες στην Περικοπή — Βιτσίου αιχμαλωτίζεται ολόκληρος, τουρκικός λόχος στρατού.
Στις 29 Ιουνίου 1878, ο κοντόχοντρος Μουφτής της Φλώρινας δημόσια, ευλόγησε τον ταγματάρχη Ντελή ( = τρελλό) Αμέτ αγά και το τάγμα του που θα ξέκαμνε τους Εσκιάδες (ESKYA =λησταντάρτης).
Αποτέλεσμα όλων τούτων ήταν να σκοτωθεί ο Ντελή Αμέτ αγάς στη Βίγλα — Πισοδερίου, απ' τους επαίσχυντους Εσκιάδες, κι σι άνδρες του να κάψουν τα χωριά Άλωνα και Σίμος Ιωαννίδης, κι έφερε στη Φλώρινα μόνιμους κάτοικους πολλούς χωρικούς που χτίσαν στη δυτική πλευρά της πόλης την Εκκλησία τ' Άη Νικόλα για να 'ναι πιο κοντά στα χωριά τους. Λίγο αργότερα το 1881 ο καπετάν Ναούμης απ' την Ιεροπηγή —Καστοριάς, απήγαγε τον Καϊμακάμη Φλώρινας, για να δώσουν, —οι τούρκοι, που βαρυγκομούσαν και υπαναχωρούσαν στην απόφαση της συνθήκης του Βερολίνου—τη Θεσσαλία στην Ελλάδα.
Κι είναι ο ηρωισμός τούτος το τραγούδι της Φλώρινας:
-Ναούμης πάει στη Φλώρινα και πήρε τον Καϊμακάμη κλπ.
Ένα τέτοιο ηρωικό έργο, έγινε και στην Κρήτη με την απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε το 1943.
Πόση διαφορά όμως παρουσίας κι εκμετάλλευσης.
Του Ναούμη η πράξη είναι γνωστή μόνον εδώ, του Κράϊπε όμως έγινε ταινία κιν)κή, σείριαλ πιο πέρα κι όλα τούτα γιατί τότε όλα γίνονταν στα κρυφά, μιας κι έχουμε τους γέρους που μας λένε ότι ειδοποιήθηκαν οι δικοί τους για το εγχείρημα του Καπετάν Ναούμη και του πήγαν τρόφιμα και ποτά.
Νομίζω πως κάποια αναμνηστική (εντοιχισμένη) πλάκα στο σπίτι απ' όπου έγινε η απαγωγή του Καϊμακάμη στη Φλώρινα (το σπίτι της Φίας όπως το λέμε), μα, και στο σπίτι του Καπετάν Ναούμη στην Ιεροπηγή—Καστοριάς, είναι και επιβεβλημένη και καθήκον μας για να θυμώμαστε, πως, στον τόπο τούτο μόνον ηρωικές πράξεις γίνονται απ' τις οποίες πρέπει να διδασκόμαστε φρονιματιζόμενοι.
Κι αρχίζει ο Μακεδόνικος Αγώνας, δηλ. η τελευταία φάση του,
γιατί ο Μακεδόνικος Αγώνας τελειωμό δεν έχει.
Όσο θα σ' ενοχλούνε και θα παραποιούν την πραγματικότητα, οι οποίοι κακόπιστοι και κακόβουλοι, είσαι υποχρεωμένος να τους διορθώνεις και να δείξεις σ' όλους πού βρίσκεται το δίκαιο και η θέληση για την απόδοση του.
Ο Μακεδόνικος Αγώνας είναι διαχρονικός, και παίρνουν μέρος σ' αυτόν πάντοτε όλοι όσοι ξέρουν τι σημαίνει Ελληνισμός.
Γιατί ο Μακ. Αγώνας, μπορεί νάρχισε και να συνεχίζεται απ' τον Μακεδόνικο Ελληνισμό, όμως όλοι οι Έλληνες είναι πίσω του, γιατί η Μακεδονία απ' όπου πήρε και την ονομασία ο αγώνας για τη σωτηρία της, είναι χώρα Ελληνική, τόπος που μόνον Ελλάδα μυρίζει, σημείο όπου μόνον Ελληνικά ευρήματα υπάρχουν, κι όπου όλα της Μακεδονίας, ήθη, έθιμα, παραδόσεις κλπ. είναι ένα σ' όλους τους 'Ελληνες, όπου κι αν ζουν, όπου κι αν συζητούν, ή, τα προβάλλουν και επιδεικνύουν.
Στην έξαρση του ο αγώνας τούτος παρουσίασε και δυσκολίες, ίσως και λιποψυχίες, όμως για λίγο, γιατί, αμέσως ξαναγεννιόταν ο Φοίνικας της ευψυχίας, ομοψυχίας και παληκαριάς, κι ο εχθρός που χρόνια σκάρωνε το παιγνίδι του για να κυριαρχήσει πάνω στους Μακεδόνες, έχασε το παιγνίδι του κι η Μακεδονία ενώθηκε με την μάνα Ελλάδα,όμως... όχι όλη.
Υπάρχει υπόλοιπο σε ξένα χέρια που κατά τον απλό μακεδονομάχο Πέτρο Σουγαράκη που γεννήθηκε στο χωριό Ίβενι του Μοριχόβου (Γιουγκοσλάβικο σήμερα) το 1881 και πέθανε ως γεωργός στο χωριό Κλειδί Φλώρινας το 1967 στα απομνημονεύματα του που δημοσιεύθηκαν απ΄ το ΙΜΧΑ ('Ιδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου) στην έκδοση του ΒΑΛΚΑΝΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ τόμος 1 Θεσ)νίκη 1981
γράφει κάτι που ενορατικά το έβλεπε και ο καπετάνιος του Μακ. Αγώνα Παύλος Κύρου απ' το Ανταρτικό Φλώρινας.
Κι ο Σουγαράκης γράφει:
«Η τοποθεσία, που περνάει το ποτάμι (σημ. ο Εριγώνας) λέγεται Ζέντσκο ΖΕΝΝΕ = Περσικό όν. = γυναίκα).
Υπάρχει ένας βράχος μέσα εις το νερό, μονοκόμματος βράχος, και έχει μια εικόνα ζωγραφισμένη εις την πέτρα.
Και οι γέροι πρόγονοι μας, μας έλεγαν ότι και αυτή η εικόνα είναι και δείχνει, ότι μέχρι εκεί είναι τα παλαιά σύνορα της Ελλάδος.
Και προς το βουνό, λέγεται τουρκικά Ντεμίρ — Κάπου ( = σιδερένια πόρτα).
Αυτά τα ξέρουμε».
Αυτά τα ξέρουμε λέει ο απλός μακεδονομάχος. Μάλιστα, αυτά τα ξέρουμε όλοι, τρανοί και μικροί, σοφοί κι αγράμματοι.
Γι αυτό και πέτυχε ο Μακ. Αγώνας.
Γι αυτό κι όσοι θέλουν ή σκέφτονται κι επιβουλεύονται τη Μακεδονία δεν πετυχαίνουιν τίποτα.
Όχι μόνον γιατί οι Μακεδόνες είναι ασπίδα και πρόφραγμα.
Όχι γι αυτό, αλλά γιατί οι Μακεδόνες πιστεύουν στο δίκηο τους, πιστεύουν στη φυλή τους, γιατί, αυτά τα ξέρουμε όλοι οι Μακεδόνες πάντοτε, τότε, και τώρα και αύριο και πάντα.
Παίζει ρόλο που μόνοι τους λευτέρωσαν, τουλάχιστο στα μέρη μας, το μφη τους το 1912, όπως ο καπετάν Στέφος την Αναρράχη Πτολεμαΐδας και το Γέρμα Καστοριάς και μαζί μ΄ άλλους τη Γαλατινή, Εράτυρα, Πελεκάνο, Μπλάτσι, Εμπόριο Κοζάνης, οι καπετάνιοι Τσίτσιος, Μπραγιάννης και Αντώνης Ζώης—ο παιδονόμος της παιδικής και μαθητικής μας ηλικίας—το Μορίχοβο, ο Βαγγέλης Δημουλής—απ' τον Άγιο Γερμανό Πρέσπας που άφισε ανθούσα επιχείρηση στη Σμύρνη για να οργανώσει το χωριό του και την περιοχή του—με λίγους στρατιώτες κι έναν ψυχωμένο λοχία λευτέρωσε όχι μόνον τη σημερινή Πρέσπα, αλλά έφτασε κοντά στη Ρέσνα, για να γίνει πρόεδρος στο χωριό του μετά το 1912, και κρατούμενος των Σέρβων, όταν λόγω της πολιορκίας των Ιωαννίνων, ο στρατός 'μας όλος έφυγε, κι άφησε αφύλακτη την Πρέσπα, και βρήκαν οι Σέρβοι ευκαιρία και την κατέλαβαν.
Κι ύστερα μπήκανε τα σημερινά σύνορα, χάθηκε το Μορίχοβο, λευτερώθηκε ο Δημουλής ήλθεν όμως η προσφυγιά των Ελλήνων απ' το Μοναστήρι, Μορίχοβο, Κρούσοβο, κι αλλού.
Στον τόπο μας όλοι πρόσφεραν και προσφέρουν για το Μακ. Αγώνα κατά τον πόθο τους. Δεν είναι γνωστοί όλοι.
Είναι οι μεγάλοι ανώνυμοι.
Παίζει ρόλο τώρα που
η πρώτη και η τελευταία μάχη γενικά του Μακ. Αγώνα
δίνεται στο Νομό μας,
όπως και κείνες του αμυντικού ένοπλου αγώνα του 1904 — 1908,
στα Κορέστεια και τη μάχη της Πιπερίτσας στο βουνό Βόρας ( = Καιμάκτσαλαν),
δίπλα απ' την Κέλλη!
Μα, είναι κοινό μυστικό ακόμα του τόπου μας και τώρα παγκόσμια,
πως απ' το Νομό μας κατάγονται οι περισσότεροι Μακεδονομάχοι,
όπως ο πρώτος Μακεδονομάχος Καπετάν Κώττας,ο αντίποδας του στο Ανατολικό Βίτσι Βαγγέλης Στρεμπενιώτης (απ' τα Ασπρόγεια),
οι Παύλος Κύρου, και
Γαδούτσης και άλλοι απ' το Ανταρτικό,
ο Νταλίπης απ' το Γάβρο,
ο Σταύρος Τσάμης απ' το Πισοδέρι,
ο Παύλος Ρακοβίτης απ' το Κρατερό,
ο Φλωρινιώτης Λάκης Πύρζας, υπαρχηγός του Π. Μελά, στα χέρια του οποίου άφησε την τελευταία του πνοή τ' όμορφο παλλικάρι, στην τελευταία πνοή του Π. Μελά ήταν παρόντες δύο Φλωρινιώτες, οι Λάκης Πύρζας και
Πέτρος Χαντζητάσης και ένας Κρητικός ο Στρατηνάκης.
0 Παρασκευαΐδης, υπαρχηγός του Κώττα, απ' το Λαιμό—Πρέσπας, ο Παπαγιώργης απ' τους Ψαράδες—Πρέσπας, οι διάφοροι άλλοι απ' τα Ασπρόγεια, Βεύη, Κέλλη, Τριανταφυλλιά, Πολυπόταμος και όλα τα χωριά του Νομού Φλώρινας, αμέτρητη στρατιά, Ελληνισμού σφριγιλού και ζωντανού, με παρουσία χιλιετιών στον τόπο τούτο τον ηρωικό, τον όμορφο και μοναδικό.
Κι η Φλώρινα;
Τι έγινε με τη Φλώρινα!
Κα τι μπορούσε να γίνει περιοσότερο ή λιγότερο απ' ότι γύρω της κι άλλου!
Όταν σκοτώθηκε ο Π. Μελάς τα νιάτα της Φλώρινας τον πένθισαν 40 μέρες, φορώντας «μέλαναν περιβραχίοναν». Στο τραγούδι για τον χαμό του παληκαριού κι όταν ζητούσε λίγο νερό, βάζουνε στα χείλη, τον Φλωρινιώτη Λάκη Πύρζα, υπαρχηγό του, να του το φέρνει.
Κι' όταν ήταν για τη μόρφωση τους, ιδίως των κοριτσιών, πράγμα ασυνήθιστο για τα χρόνια εκείνα, δε δίστασαν γυναίκες της Φλώρινας, να παρουσιασθούν στον παντοδύναμο Χιλμή—Πασά, και, να απαιτήσουν να δωθεί πιο γρήγορα η άδεια για το χτίσιμο του κτιρίου του παρθεναγωγείου τότε, σήμερα 2ου Δημοτικού Σχολείου Φλώρινας.
Είχαν τα σχολειά τους οι Φλωρινιώτες όπου διδάσκονταν εκτός απ' τα άλλα μαθήματα που διδάσκονται σήμερα και Τουρκικά και Γαλλικά κι Αρχαία και γιόρταζαν τους 3 Ιεράρχες, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ενώ το κοινό τους μυστικό ήταν η Εθνική Γιορτή της 25 Μαρτίου κλπ.
Είχαν ακόμα και Μορφωτικό Σύλλογο ο ΟΡΦΕΥΣ που όταν επανασυστήθηκε το 1913, στο πρακτικό επανασύστασης γράφει:
«Του δις διαλυθέντος Μουσικού Συλλόγου ο ΟΡΦΕΥΣ».
Κι ο χρόνος κυλούσε, κι η αδημονία για λευτεριά πολλαπλασιάζονταν.
Την περίμεναν όλοι.
Οι γέροι μας λένε πως ο καθένας τους, διαισθητικά θαρρείς, ένοιωθε πως δεν θ' αργήσει νάρθει. Όλοι και όλα προς τα εκεί πήγαιναν.
Ώσπου την 5 Οκτωβρίου 1912 μάθανε για την κήρυξη του πολέμου της Ελλάδας κατά της Τουρκίας.
Η λευτεριά τώρα ήταν ζήτημα λίγων—πόσο όμως ανεξάντλητων στιγμών! Κι ήρθε η λευτεριά στη Φλώρινα.
Κάπως αργά ήρθε γιατί «μεσολάβησε το ατύχημα της 5ης Μεραρχίας.
Το δάκρυ τώρα έγινε πιο πικρό κι η αδημονία, άγχος. Οι Σέρβοι, που πολεμούσαν 'από βορρά πλησίαζαν κι αυτοί.
Μάθανε οι Φλωρινιώτες τι έγινε—μέσες—άκρες—οτη θεσ)νίκη με τους βουλγάρους, μα και στα Σέρβια όπου σφάχτηκαν κοντά 3 ιεκατόντάδες νεομάρτυρες — Έλληνες, απ' τους υποχωρούντες τούρκους.
Κι οι τούρκοι πάλι δυνατοί, πάλι αγέρωχοι. Φαίνεται όμως πως αυτά ήταν και τα τελευταία τους.
Γιατί την 6 Ν) ρίου 1912, ο ισχυρός μπέης της Φλώρινας Γιουσούφ πήγε στην Μητρόπολη και ζήτησε την συνδρομή του Μητροπολίτη για τη σωτηρία της οικογέ νειας του και της περιουσίας του.
Νωρίτερα όμως το πρωί — πολύ πρωί — της 6 Ν)ρίου 1912, δυο τούρκοι πρόκριτοι οι Χατζή Τζαφέρ Χαφίζ και Κιουτσούκ Αμέτ Αγάς, κάλεσαν σε κοινή σύσκεψη τον Μητροπολίτη Φλώρινας Πολύκαρπο και τους προκρίτους Τέγο Σαπουντζή και γιατρό Μενέλαο Βαλάση, στον τεκέ της Φλώρινας — όπου σήμερα είναι χτισμένο το καλαίσθητο κτήριο της Τράπεζας της Ελλάδας — και τους υποδέχθηκαν τιμητικότατα, δουλικότατα και με ύφος ταπεινού ραγιά.
Την πρωτοκαθεδρία τη δώσανε στο Μητροπολίτη.
Ο Μουφτής — Χουλουσή Εφέντης — ανακοίνωσε ότι ο ι μουσουλμάνοι Φλωρινιώτες, προτιμούν να καταληφθεί η πόλη απ' τους 'Ελληνες, Έθνος αρχαίο, μ' εκπολιτιστικές αρχές, από γένος βασιλικό, και γιατί από σας τα πήραμε και σε σας ανήκουν.
Συζήτησαν για λίγο, γιατί ο Μητροπολίτης ξεσπάθωσε και συζητούσε του καλού καιρού, νομίζοντας πως όλα τέλειωσαν.
Μα, ο Τέγος Σαπουντζής, τραβώντας του με τρόπο το ράσο, παρατήρησε:
—Δεν πρέπει να απελπιζάμεθα, διότι, Δόξα τω θεώ ο στρατός μας (δηλ. ο τούρκικος) δεν κατ εστράφη, ουδέ να συζητούνται τοιαύτα πράγματα.
Κι ο Γιουσούφ — Μπέης του λέει:
—Τέγο εφέντη, αφήσατε πλέον την διπλωματίαν. Καιρός να ομιλήσομεν φανερά, και, να συσκεφθώμεν, πως να σώσωμεν την πόλιν.
Ο Τέγος ήταν πράγματι έξυπνος και διπλωμάτης. Έτσι, αφού οι δικοί μας μάθανε πως οι Σέρβοι κατέλαβαν το Μοναστήρι (28 χιλ. απ' τη Φλώρινα) και οι Έλληνες το Αμύνταιο (35 χιλ. απ' τη Φλώρινα) αποφάσισαν να σταλεί επιτροπή από 5 Χριστιανούς και 2 Τούρκους, με επικεφαλής τον ιερέα Παπαθανάση Παπαιωάνου, κομίζοντας επιστολή του Μητροπολίτη Φλώρίνας προς τον πρώτο Έλληνα στρατητό που θα συναντούσαν. Τούτος ήταν ο στρατηγός Γεννάδης, Δ)τής της 5ης Μεραρχίας.
Την ίδια μέρα 6 Ν)ρίου 1912 η επιτροπή, με υψωμένη λευκή σημαία, αναχώρησε και συνάντησε τις προφυλακές του στρατού μας, στα βόρεια υψώματα του Αμυνταίου, και παρέδωσε την επιστολή στο στρατηγό Γεννάδη, που έγραφε:
«Κύριε Διοικητά των Ελληνικών στρατευμάτων. Σας γνωστοποιώ ότι οι Σέρβοι κατέλαβαν το Μοναστήρι και προχωρούν προς την Φλώριναν.
Οι Τούρκοι Φλωρίνης παρακαλούν όπως σπεύσει ο Ελληνικός Στρατός να καταλάβει την πόλιν μετά των συμμάχων Σέρβων και δεν θα φέρουν ουδεμίαν αντίστασιν, ούτε τον υποχωρούντα τουρκικόν στρατόν θα αφήσουν να αντισταθεί» (Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ Φλώρινας αριθ. 289)7—11—36),
Ο Γεννάδης τη διαβίβασε με τον οπτικό τηλέγραφο στον αρχιστράτηγο που ήταν στην Άρνισσα και άλλαξε τις Δ)γές του για την προχώρηση του Ελλ. Στρατού. Ως τη στιγμή τούτη οι Δ)γές του Γενικού Στρατηγείου ήταν δυο:
1) Η πρώτη με αριθ. 1064 στο βιβλίο του ΓΕΣ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ του 1912— 1913, έκδοση 1932 γράφει «To lev Σύνταγμα Ιππικού θα διευθυνθεί προς Γκορνίτσοβο ( = Κέλλη). Σ. Σταθμός Οστρόβου (Άρνισσα) 6—XI—12 ώρα 9.30 πρωίας. ΚΩΝ) ΤΙΝΟΣ.
2) Η δεύτερη με αριθ. 1066 γράφει: «!)... 2)... 3) Το Ιον Σύνταγμα Ιππικού θα βαδίσει εις —Γκορνίτσοβο (=Κέλλη) και θα ερευνήσει προς Μπάνιτσαν ( = Βεύη) και Σόροβιτς ( = Αμύνταιον), Εξισού ( = Ξυνό Νερό). Σ, Σταθμός Οστρόβου (= Άρνισσα) 6—Χ1—12 ώρα 9.50 πρωίας. ΚΩΝ) ΤΙΝΟΣ. Μετά τη λήψη του περιεχομένου της επιστολής του Μητροπολίτη Φλωρίνης, το Γενικό Στρατηγείο αλλάζει την κατεύθυνση και προχώρηση της στρατιάς από νότια προς Αμύνταιο προς Δυτικά δηλ. Φλώρινα και πέραν αυτής.
Είναι η πρώτη φορά που το Ιον Συν)γμα Ιππικού θα βαδίσει επί καθαρά εχθρικού εδάφους και θα καταλάβει χώρο γύρω στα 33 χλμ., ενώ μέχρι τώρα βάδιζε επί εδάφους που προηγουμένως είχεν καιαλάβει ο Ελληνικός στρατός — πεζικό ή ιππικό, και εκδίδει την τρίτη διαταγή του με αριθ. 1084 που γράφει :
Ι)... 2) Η Στρατιά 6α προελάσει προς Φλώριναν. 3) Το Ιον Σύνταγμα Ιππικού να προχωρήσει προς Φλώριναν, μια Ίλη αυτού προς Βέρμπιανην (=1τέα), αναγνωρίσεις προς Μπροντ και Κέναλι (Γιουγκοσλαβικά σήμερα) προς Κλαμπούτσιστα (=Πολυπλάτανος), προς Κλέστινα (=Άνω Κλειναί) προς Φλώριναν και πέραν αυτής. Να εγκαταστήσει σταθμόν συλλογής πληροφοριών υπό αξιωματι-κόν εις Μπάνιτσα ( = Βεύη) όστις να πέμπει ιας ειδήσεις απ' ευθείας προς εμέ και προς τη IV και V Μεραρχίας, προελαυνούσας εκ Σόροβιτς ( = Αμύνταιον) και Εξίσου ( = Ξυνό Νερό). Σιδ. σταθμό Οστρόβου (= Άρνισσα) 6—XI—12 ώρα 4 εσπέρας. ΚΩΝ)ΤΙΝΟΣ. Έτσι την επόμενη 7 Νοεμβρίου 1912 το Ιον Σύνταγμα Ιππικού ξεκίνησε από τη θέση Κουρού — τσεσμέ ( = Ξηρσκρήνη) της Κέλλης στις 6,30 το πρωί και αφού εκπλήρωσε την αποστολή του, την 2,20 εσπέρας της 7 Ν)ρίσυ 1912 κατέλαβε την Φλώρινα (αριθ. Διατ. 1096 στην έκδοση 1932) όπου συνολικά συνέλαβε 1229 αιχμαλώτους, με 4 αξιωματικούς απ' τους οποίους ο ένας αντ)ρχης και μεγάλο αριθμό πολεμικού υλικού και κανονιών.
Στον Σιδ. Σταθμό του Αρμενοχωρίου κυρίευσε 300 βαγόνια, 12 ατμομηχανές με 25 βαγόνια γεμάτα πολεμοφόδια.
 |
| Άρτης Ιωάννης |
 |
| Τέγος Σαπουντζής |
Στους πρώτους ιππείς οι Φλωρινιώτισσες, γειτόνισσες της Μητρόπολης πρόσφεραν μπογάτσα ( = ψωμί) και κρασί, κατά το έθιμο που έχουμε στη Φλώρινα όταν προσκαλούμε σε γάμο δηλ. πάντρεψαν τη Φλώρινα με την Ελλάδα.
'Οταν παρουσιάστηκαν στον Άρτη οι αρχές της Φλώρινας ο Άρτης τους ανήγγειλε ότι την καταλαμβάνει
«εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α', και κηρήσσει τον Στρατιωτικό Νόμο. 'Απαντες οι κάτοικοι, ανεξαρτήτως φυλής και Θρησκεύματος έσονται ίσοι απέναντι του Νόμου».
Ο Μητροπολίτης απάντησε:
«Η πόλις της Φλωρίνης και τα υπ' αυτήν χωριά ευχαριστούμεν τον Κύριον όστις μας ηξίωσεν να απολαύσωμεν την χαράν της επαναφοράς μας εις Μητέρα Ελλάδα.
Ας είναι ευλογημένον το όνομα του Κυρίου, δηλούμεν πίστιν και αφοσίωσιν εις τους Νόμους και τα ψηφίσματα του Κράτους τιθέμενοι υπό το σκήπτρον του Βασιλέως Γεωργίου του Α'.».
ΟΜουφτής είπεν:
«Ημείς οι Τούρκοι ηυνοήθημεν υπό του Κυρίου και εδεσπόσαμεν επί του κόσμου όλου. Αλλά θελήσαμεν να γίνωμεν κατακτηταί και τύραννοι και ο θεός οργίσθη καθ' ημών. Ας είναι ευλογημένον το όνομα του Κυρίου ότι πολύ επιεικώς μας έκρινε και μας δίδει σε καλά χέρια. Δι' ό δηλούμεν ότι θα είμεθα οι πιστότεροι υπηρέται του Βασιλέως Γεωργίου».
Ο Ραββίνος δήλωσε κι αυτός την πίστη των ομοθρήσκων του εις τον Βασιλέα Γεώργιον Α', και τους Νόμους του Ελληνικού Βασιλείου».
Την ημέρα τούτη ο Άρτης συνέχισε την προέλαση του ως -πέραν της σημερινής Γεωργικής Σχολής, αιχμαλωτίζοντας τούρκους, ενώ το τμήμα του αποτελούνταν από 18 άντρες και 2 αξιωματικούς.
Η Φλώρινα ήταν ελεύθερη και ήταν ημέρα Τρίτη της 7 Ν)ρ(ου 1912 και ώρα 2 και 15 μ. μ. Στις 10 η ώρα το βράδυ έμπαινε στη Φλώρινα ο παλιός γνώριμός της, δάσκαλος στα σχολεία της και γενναίος μακεδονομάχος Τσολακόπουλος ή καπετάν Ρέμπελος, που έδρασε κυρίως στο Μορίχοβο ως επιτελάρχης τώρα του 8ου Συν)τσς πεζικού.
Μετά την κατάληψη της Φλώρινας ο Δ)της του Ιου Συντάγματος Ιππικού Συντ)ρχης Ζαχαρακόπουλος, κατάργησε τις τουρκικές ορχίς και τοποθέτησε ελληνικές.
Δήμαρχος, με υπόδειξη του Μητροπολίτη, διορίστηκε ο Τέγος Σαπουντζής.
Λίγη ώρα μετά που η Φλώρινα έγινε Ελληνική και πριν καλά— καλά το νιώσει πως είναι λεύτερη, παρουσιάστηκε Σέρβος αξιωματικός στον Ζαχαρακόπουλο και παρακάλεσε να επιτραπεί για διανυκτέρευση στην πόλη, σέρβικης ύλης ιππικού.
Ο Ζαχαρακόπουλος το επέτρεψε, υπό προσωπική του ευθύνη, αλλά με ρητή επιφύλαξη και έγκριση απ' τον αρχηστράτηγο. Το προηγούμενο της Θεσ) νίκης με τους βουλγάρους ήταν μάθημα για αποφυγή νέου παθήματος.
Έτσι στις 4,20 μ. μ. η σέρβικη ίλη μπήκε στη Φλώρινα για καταυλισμό.
Την άλλη μέρα 8 Ν) ρίου 1912 και κατά τις 10 η ώρα το πρωί, εισήλθε ο αρχιστράτηγος με το επιτελείο του στη Φλώρινα, κι όλοι οι κάτοικοι τον προϋπάντησαν στην είσοδο της πόλης.
Το παραλήρημα του ενθουσασμού και οι ζητωκραυγές δεν περιγράφονται . Ανάκατοι τώρα, λαός κι επίσημοι και στρατιώτες, πήγαν στον Άη Γιώργη, όπου έγινε η ιστορική δοξολογία, η δε προσφώνηση του Μητροπολίτη «υπήρξεν ανατριχιαστική και ανωτέρα πάσης περιγραφής ε.ς ευγλωττίαν και υπέροχους πατριωτικός εννοίας» γράφει ο Τέγος Σαποντζής, που ήταν παρών, και συνεχίζει: «
Λυπούμεθα που δεν ελήφθη πρόνοια να διατηρηθή γραπτή η ιστορική εκείνη πρασφώνησις».
Έτσι, από τότε καθιερώθηκε ως επέτειος απελευθέρωσης της Φλώρινας η 8 Ν) μβρίου. Ο αρχιστράτηγος που φιλοξενούνταν στο σημερινό κτήριο της Ιεράς Μητροπόλεως Φλώρινας, μαζί με άλλους πρίγκηπες της Ελλάδας, παρέμεινε στη Φλώρινα τρεις εβδομάδες και μέσω Θεσ) νίκης πήγε στα Γιάννενα, για την εκπόρθηση τους.
Επικεφαλής της προσωπικής φρουράς του αρχιστρατήγου ήταν ο τότε ανθυπασπιστής και μετέπειτα Συνταγματάρχης και Βουλευτής ο συντοπίτης Λεχοβίτης Στέργιος Μπινόπουλος, που σκότωσε στην Ξάνθη τον ταμία του βουλγάρικου κομιτάτου μεγαλοκαπνέμπορα Χατζηδημητρίεφ.
Μια ώρα πριν την άφιξη του αρχιστράτηγου και καθώς οι Φλωρινιώτες πήγαιναν να τον υποδεχτούν, φάνηκε σέρβικη μεραρχία,συντεταγμένη κατά τετράδες, με αρχηγό τον πρίγκηπα Αρσένιο, αδελφό του σέρβου Βασιλιά Πέτρου.
Τούτοι με άδεια του αρχιστράτηγου φιλοξενήθηκαν στην τούρκικη συνοικία της πόλης, πλην του πρίγκηπα Αρσένιου που φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Βασιλείου Μπουφλή, όπου στεγαζόταν παληά ο Φ.Σ.Φ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Λόγω όμως του δυσανάλογου υπερπληθυσμού που παρατηρήθηκε στη Φλώρινα, μετά την είσοδο και της 4ης Μεραρχίας μας, των Σέρβων και πολλών τούρκων γυναικόπαιδων από διάφορα μέρη που φεύγαν με την υποχώρηση του στρατού τους, ο αρχιστράτηγος έπεισε το Σέρβο πρίγκηπα, ν' αποσυρθεί, γιατί τα τρόφιμα ήταν ανεπαρκή, αφού εδώ και 'δυο μήνος κορμιά δοσοληψία εμπορική δεν έγινε με τη Θεσ)νίκη.
Οι Σέρβοι φύγανε, μετά παραμονή μιας βδομάδας στη Φλώρινα.
Έτσι δεν επαναλήφθηκε το προηγούμενο της Θεσ).νίκης..
Οι Φλωρινιώτες στο μεταξύ, απ' την πρώτη στιγμή της απελευθέρωσης τους χαιρετιόνταν με τον ίδιο χαιρετισμό, που χρόνια τον λέγανε συμβολικά, σιγανά, ή, σιωπηλά.
—Χριστός Ανέστη! —Αληθώς Ανέστη! ήταν η απάντηση.
Οι αγνοί και υπομονετικοί προπάτορές μας, είχαν απλοποιήσει το καλημέρα και καλησπέρα, σε μια πρωτότυπη κι ιδιότυπη συνταύτιση:
Το Χριστό με την Ελλάδα.
Και πάταξαν τα φέσια, που ήταν τόσο αντιπαθητικά κι αντιαισθητικά, και, βάραιναν τόσο πολύ την ψυχή τους, χρόνια και χρόνια, μολύνοντας την ύπαρξη τους. Και τότε! Ω,, τότε!
Πόσα είχαν να πουν.
Κοντά στα πολυποίκιλα καπέλα που φόρεσαν, τραγιάσκες, ρεμπούπλικες, ψαθάκια, κι ας ήτανε παράκαιρα, κείνη η δοξολογία στον Άη Γιώργη, παρουσία και του αρχιστράτηγου και του επιτελείου του, πού 'γίνε στις 8 Ν)μβρίου 1912, πόσες θύμισες έφερνε!
Οι Ταξιάρχες Αγιοι, σώσανε τη Φλώρινα τη μέρα της γιορτής τους, όπως άλλοτε την αυτοκρατόρισσα Πόλη απ' τους Άραβες και σώσανε την Ευρώπη.
Γιατί η Φλώρινα χτίσθηκε από 2 βασιλείς κατά την παράδοση της και είναι οργωμένη γύρω — γύρω, από δίδυμα δαμάλιά για τη φύλαξη και σωτηρία της από κάθε κακό, και, ενώ είναι μπλεγμένη με τα μεγαλύτερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας παραμένη σώα, ακέραια, μικρή βέβαια με τεράστια όμως προσφορά σ' όλους τους τομείς του Ελληνισμού.
Στη λαογραφία θεωρείται ιερός, σίγουρος και ισχυρός ο αριθμός δύο, και συναντιέται στους πιο αρχαίους οικισμούς, ανεξαρτήτως φυλής, όπως π. χ. η Ρώμη.
Η Φλώρινα, λοιπόν, κοντά ιστό τόσο μεγάλο και λαμπρό παρελθόν έχει και μέλλον, όχι μόνον γιατί είναι οργωμένη από δίδυμα δαμάλια, και δεν πρέπει να φοβάται, αλλά και γιατί τη λευτέρωσαν οι δυο Ταξιάρχες Άγιοι Μιχαήλ και Γαβριήλ των οποίων τη μνήμη γιορτάζουμε στις 8 Ν)ρίου, επέτειο της απελευθέρωσης της Φλώρινας απ' τους τούρκους. Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στον τόπο μας, που ονομάζεται Φλώρινα απ' τα μυθολογικά της χρόνια ένα γνωρίζουμε: Πως μπροστά στης φυλής την ύπαρξη, τίποτα δε 'ναι ανώτερο, ούτε πιο ωραίο ή δυνατό. Και με την ψυχή στο στόμα αν χρειαστεί την κρατούμε.
Άλλωστε το δείξαμε πάντοτε και παντού όπου τύχαινε να φυλάγουμε Θερμοπύλες. Τα υλικά αγαθά, η περιουσία, ο βίος μας, δεν τα νιώθουμε ποτέ δικά μας, και, χαλάλι αν χαθούν για τη διατήρηση του υπέρτατου αγαθού που λέγεται λευτεριά. Κι ο θάνατος ακόμα δεν λογαριάζεται.
Σε τούτη τη γωνιά της γης ζούσαν και ζουν άνθρωποι μ1 αγύριστο κεφάλι και είναι τοποθετημένοι στη σωστή ρότα της ιστορικής τους και πάντοτε μοναδικής φυλής. Πρόσφεραν και προσφέρουν περισσότερο απ' ό,τι παίρνουν.
Είναι άξιοι για το καθετί, για κάθε αναγνώριση της προσφοράς τους. Και ξέρετε τι αιτούνται απ' την Εξοχότητά σας;
Να... πώς να σας το πω! ....
'Να μας ξανάρθετε, για να ιδωθούμε, να βλεπώμαστε, έστω κι ανεπίσημα, έτσι φιλικά, Φλωρινιώτικα...
Να πούμε και κανά τραγούδι, κάτι παληό κι όμορφο να πούμε, τα δικά μας να πούμε, όπως μόνον οι Φλωρινιώτες ξέρουμε να τα λέμε.
Να βλεπώμαστε κ. Πρόεδρε πιο συχνά — πυκνά.
Το εγωιστικό κλεινόν άστυ δεν χάνει κάτι σπουδαίο από ολιγοήμερη απουσία σας.
'Ολοι μας όμως κερδίζουμε πολλά. Και στο κάτω της γραφής, ζητούμε να σας βλέπουμε συχνότερα γιατί είμαστε και συμπολίτες πια....
Ευχαριστώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου