Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και η μεγαλύτερη πληγή: Τα Βουλγαρικά κομιτάτα.

Τσέτα του Tane Nikolov (Тане Николов) από την Θράκη,
βοεβόδας της ΒΜΟΡΟ-VMORO, ΕΜΑΕΟ
Εσωτερικής Μακεδονικής-Αδριανοπολίτικης
Επαναστατικής Οργάνωσης
(Вътрешната македоно-одринска
революционна организация)

  Γεωργίου Μόδη.

"Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ 

ΚΑΙ Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ"

 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ.

(οι φωτογραφίες επιλογή Yauna)

Οι Βούλγαροι πρώτιστο και κύριο μέλημα είχαν την οργάνωση του πληθυσμού.

Σ’ αυτήν έριξαν από την αρχή όλο το βάρος και την έκαμαν με επιμέλεια και προσοχή, επιμονή και υπομονή, προσόντα ολότελα άγνωστα σε μας, που είχαμε συνήθεια να καταρτίζουμε στο άψε σβύσε από κάθε καρυδιάς καρύδι ομάδες οπλοφόρων και να τις εξαποστέλνουμε σε κάθε «υπόδουλη» επαρχία,όπου νομίζαμε ότι έπρεπε να εμφανίσουμε τότε κάποιαν επαναστατική κίνηση.

Βερχοβίστικη τσέτα του εκ Σκρίτζοβου Σερρών
Voivoda Stoyo Kostov (войвода Стойо Костов)
στην οποία συμμετείχε και ο
Voivoda Marko Lerinski (войвода Марко Лерински)
 

Ήξεραν ότι ένοπλα σώματα, που έμπαιναν στο τούρκικο έδαφος χωρίς την ανάλογη και μεθοδική προπαρασκευή των, δεν άξιζαν μεγάλα πράγματα, ούτε μπορούσαν να έχουν αξιόλογη απόδοση. Είχαν σχετική πείρα από παλαιότερες ενέργειες στα γειτονικά με την Βουλγαρία μέρη. 
Η διαφορά είναι ότι γι’ αυτούς τα παθήματα έγιναν μαθήματα, που τα εφαρμόσανε στην πράξη.Εμείς είχαμε την πείρα του 1854, 1866, 1878, όταν στείλαμε βιαστικά και σπασμωδικά στη Μακεδονία, Θεσσαλία, 'Ήπειρο, πρόχειρα ανταρτικά σώματα. 
Ως τόσο κάναμε και το 1897 τα ίδια λάθη, μεγαλωμένα μάλιστα στον κύβο.  

Εστείλαμε στο μακεδονικό έδαφος ενωμένους, 2.000 σχεδόν, άτακτους αντάρτες να χτυπήσουν και κατανικήσουν τον στρατό της 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οργανωμένο από Γερμανούς.

Έπρεπε να έλθη  ο Μακεδονικός Άγων για να καταλάβουμε πόσην αξία και σημασία έχει η έγκαιρη και συστηματική οργάνωση του τοπικού πληθυσμού.