Εθνική Παλιγγενεσία: Ο Μακεδόνας φιλικός Γεώργιος Λασσάνης και ο Φιλέλλην Βαυαρός Μονάρχης Λουδοβίκος ο Α΄.

Ο Μακεδόνας φιλικός,
Γεώργιος Λασσάνης

Der Makedonische Freiheitskämpfer  

Lassanis Georgios 

und 

König Ludwig I. von Bayern.

"Ich versichere sie, dass ich bei der Befreiung Griechenlands dieselbe Freude empfand, welche mein Herz bei der Befreiung meines Vaterlandes Deutschlands von den Franzosen fühlte. 

Ich sage ihnen 

ich glühe, ich glühe für Griechenland

 — Ich wünsche nur, dass recht viele Griechen nach München kommen. 

Sie können bei mir alles studieren, Philosophie, Philologie, Staatswissenschaften, Kriegskunst, Medizin, alles, alles — Bei uns werden die Wissenschaften gründlich betrieben, wir halten uns an die klassische- Französische  Bildung taugt nichts für die Griechen, sie ist oberflächlich..." Ludwig I., König von Bayern 

Κωνσταντίνου Απ. Βακαλόπουλου

"ΤΡΙΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΟΚΙΜΙΑ

ΤΟΥ ΦΙΛΙΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΣΣΑΝΗ¨

Μακεδονική Βιβλιοθήκη

Δημοσιεύματα ΕΜΣ

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΜYΗΣΕΩΣ 

TOΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΣΣΑΝΗ 

ΣΤΗΝ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Στο Αρχείο της Βιβλιοθήκης της Βουλής, ανάμεσα σε διαφόρους φακέλλους, απόκειται και το αρχείο του Μακεδόνα φιλικού Γεωργίου Λασσάνη, όπου, ανάμεσα σε άλλα έγγραφα, βρίσκονται και τρία ιστορικά δοκίμιά του, δύο ελληνικά και ένα γερμανικό, για τα όποια θα μιλήσουμε παρακάτω.

Ο Λασσάνης υπήρξε ενας από τους πιο πιστούς συνεργάτες του Αλεξάνδρου Υψηλάντη κατά την διάρκεια της επαναστάσεως στην Μολδοβλαχία και ασφαλώς ο πιο πιστός σύντροφός του μετά την διαφυγή των Υψηλαντών και άλλων συντρόφων τους στην Αύστρία και τον εγκλεισμό τους στις φυλακές του Munkatz και της Theresienstadt.

Για  να εκτιμήσουμε ορθά την προσωπικότητα του Λασσάνη ως φιλικού και την σπουδαιότητα των δοκιμίων του, πρ΄ άναφερθούμε σε ορισμένα γενικά βιογραφικά στοιχεία και να επιμείνουμε έπειτα ειδικά στην μύησή του στην Φιλική Εταιρεία και στην δραστηριότητά του κατά την πρόοδο των εργασιών της. Δεν πρόκειται λοιπόν εδώ να προβώ στην σύνταξη μιας διεξοδικής βιογραφίας του Λασσάνη, αλλά μόνο να συζητήσω ορισμένα σημεία της ζωής του, που βρίσκονται σε στενή σχέση με τα όσα αναφέρει στα δοκίμιά του.
 Με την πλήρη βιογραφία του επιφυλάσσομαι ν΄ ασχοληθώ σε ειδική εργασία.

Ο Γεώργιος Λασσάνης γεννήθηκε στην Κοζάνη από πατέρα έμπορο στα 1793.
Μικρός έμεινε ορφανός: ο πατέρας του σκοτώθηκε σ’ ένα ταξίδι του από την Βιέννη στην Ελλάδα.
Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο σχολείο της πατρίδας του και στην τάξη του ξεχώριζε με την εύφυία και την επίδοσή του.

Νέος άκόμη έρωτεύθηκε παράφορα και άρραβωνιάσθηκε την Αναστασία, κόρη του Νικολάου Τακιατζή, ο όποιος διατηρούσε έμπορικό κατάστημα στην Πέστη Έκει πήγε να έργασθή για λίγο καιρό ο νεαρός Λασσάνης.
Τα επίβουλα όμως σχέδια του ’Αλή πασά για την άγαπημένη του άναγκάζουν τους γονείς της να την παντρέψουν με άλλον νέο της Κοζάνης.
Ο Λασσάνης ψυχικά τραυματισμένος φεύγει στην Λειψία και σπουδάζει φιλολογία στο πανεπιστήμιό της.
Τα χρόνια των σπουδών του ήταν τα χρόνια της γερμανικής εθνικής άφυπνίσεως. Οί λόγοι του Fichte πρός την γερμανική νεολαία είχαν βαθιά άπήχηση στην ψυχή του.

«Φύσις ζωηρά και πλήρης πατριωτικού ενθουσιασμού, νωπά έχουσα τα ίχνη της τυραννίας και καταδιώξεως, δεν ήδύνατο να μένη άδιάφορος εις τα τεκταινόμενα κατά την εποχήν εκείνην».

 Τα μικρά ταξίδια του μέσα στην Γερμανία, οι έπαφές και οι συζητήσεις του με τους Έλληνες έμπορευομένους και λογίους για την σκλαβωμένη μακρινή πατρίδα, ασφαλώς συνετέλεσαν, ώστε ο κύριος σκοπός της ζωής του να γίνη η άναγέννηση του ελληνικού έθνους.
'Όταν τελείωσε τις σπουδές του στην Λειψία (1817), πήγε στην Μολδαβία, όπου εμεινε για ενα χρονικό διάστημα.

Ωριμος πιά έρχεται στα 1818 στην Ρωσία και τελικά κατασταλάζει στην Οδησσό, όπου εργάζεται στην «Έλληνεμπορική Σχολή» μαζί με τον Κωνσταντίνο Βαρδαλάχο και τον Γεώργιο Γεννάδιο και άλλους και εισάγει την άλληλοδιδακτική και Λαγκαστριανή μέθοδο.

Αυτόν τον καιρό ο Λασσάνης γίνεται ένα από τα πιο θερμά μέλη της ΦιλικήςΈταιρείας της Όδησσού και αναπτύσσει ζωηρή δράση.

Πότε όμως μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και σε ποιο ακριβώς μέρος;

Η απάντηση είναι δύσκολη, επειδή για το πρόσωπό του έχουμε σποραδικές μόνο και αντικρουόμενες πληροφορίες από τους λίγους Φιλικούς που έγραψαν απομνημονεύματα.
Ο ίδιος ακόμη ο Λασσάνης με τα όσα γράφει στο γερμανικό χειρόγραφό του δεν μας διαφωτίζει αρκετά και έτσι αφήνει πολλά σκοτεινά σημεία.

Σφραγίς  Φιλικής Εταιρείας 

Αλέξανδρος Υψηλάντης

Το σχετικό απόσπασμα, όπως θα δούμε, αναφέρεται γενικά και αόριστα στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας και στην συμπεριφορά των αρχηγών της, χωρίς να μπαίνη καθόλου σε λεπτομέρειες.

Καί όμως ο Λασσάνης γνώριζε πολλά για την ελληνική επαναστατική οργάνωση και είχε ύπ΄ οψη του πολλά σημαντικά έγγραφά της, τουλάχιστον από τότε που ανέλαβε ο Αλέξανδρος 'Υψηλάντης
την άρχηγία της, οπότε έλαβε έμπιστευτική θέση κοντά του ως γραμματέας. Γι΄ αύτο παραμένει άναπάντητο το έρώτημα σύγχρονων έρευνητών: γιατί ο Λασσάνης, του όποιου ο ρόλος στην Φιλική Εταιρεία ήταν σημαντικός, δεν έγραψε σχεδόν τίποτε για την οργάνωση αύτή, ενώ θα μπορούσε να διαλευκάνη πολλά ίσως σκοτεινά σημεία της;

Στο έρώτημα αύτό θα προσπαθήσω να δώσω εύλογη, νομίζω, άπάντηση κατά την πορεία της μελέτης μου.

Μυστήριο επίσης καλύπτει τις πρώτες επαφές του Λασσάνη με τους φιλικούς και τις κινήσεις του μέσα στην Ρωσία.
 Είναι βέβαιο ότι ο Λασσάνης μετά το πέρας των σπουδών του στην Λειψία και την βραχυχρόνια παραμονή του στην Μολδαβία φεύγει τον Ιούνιο του 1818 για την Μόσχα και το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου κατεβαίνει στην Όδησσό.

Για  ποιο λόγο έρχεται ο Λασσάνης στην Ρωσία; 

Το ζήτημα έχει σχέση με την δράση των Φιλικών στην Μολδαβία και ιδίως του Νικολάου Γαλάτη, όπως θα φανή από τα παρακάτω.

Στην Ρωσία ο Λασσάνης, με τα συνεχή ταξίδια του στην Μόσχα, Κισνόβι, Πετρούπολη και με τις επισκέψεις του στις εκεί ελληνικές παροικίες, ανέπτυξε δραστηριότητα, σύμφωνα και με τις πληροφορίες του Νικολάου 'Υψηλάντη, ο όποιος παραδέχεται τον Λασσάνη ως οπαδό του Γαλάτη.

Ας αρχίσω πρώτα από το πρόβλημα του χρόνου τής μυήσεως του Λασσάνη στην Φιλική Εταιρεία, το όποιο παρουσιάζει δυσχέρειες και βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το άλλο θέμα της παραμονής και των κινήσεών του στην Ρωσία.

Σύγχρονοί, ερευνητές τοποθετούν την μύησή του στα 1818, καθώς και ορισμένοι Φιλικοί. Έτσι στούς καταλόγους του Παναγιώτη Σέκερη, ανάμεσα στα 26 μόνον άτομα που μυήθηκαν ως τα 1818 στην Φιλική Εταιρεία, άναφέρεται και ο Γεώργιος Λασσάνης στις αρχές του 1818 με την εξής σημείωση:

 «Γεώργιος Ίωάννη Λασσάνης.

 Άπο Κοζάνην της Μακεδονίας σπουδαίος.

 Χρόνων 25. 

Διά Κωνσταντίνου Χριστοδούλου Πεντεδέκα. 

Μόσχα 1818 Μαρτίου αη. 
Τω Γεωργίω Παπαλαζάρου εις Θεσσαλονίκην Φλ. 30». 


Έτσι βλέπουμε ότι ο Λασσάνης μυήθηκε στα 1818 από τον Κωνσταντίνο Πεντεδέκα, έμπορο από τα Ιωάννινα, άφού πλήρωσε τριάντα φλωρία.
 Άπό την σημείωση του Σέκερη μαθαίνουμε ότι ο Λασσάνης σημειώνεται ως «σπουδαίος».

Ασφαλώς πρόκειται για άπλό χαρακτηρισμό και όχι για ψευδώνυμο, γιατί πουθενά δεν βρήκα στούς σχετικούς καταλόγους το παραπάνω επίθετο.
Τό «σπουδαίος» οφείλεται ασφαλώς στην εκτίμηση που έτρεφαν άπέναντί του ορισμένοι Φιλικοί. Επίσης και ο Φιλήμων τοποθετεί την μύηση του Λασσάνη στα 1818, άλλά στην Μόσχα από τον Νικόλαο Γαλάτη, ενώ ο Λ. Παπαδόπουλος-Βρετός νωρίς στα 1816.
Αύτά εγραψε ο Βρετός, ενόσω ζούσε άκόμη ο Λασσάνης, από τον όποιο ίσως άντλησε την πληροφορία του αύτή, όπως ορθά παρατηρεί ο Εύάγγ. Τζιάτζιος.

Ή χρονολογία 1818 ως έτος μυήσεως του Λασσάνη από τον Νικόλαο Γαλάτη δεν μου φαίνεται ορθή, έφόσον ο Γαλάτης μόνο τον Όκτώβριο του 1816 πήγε στην Μόσχα, όπου και μύησε άρκετά πρόσωπα.

Ύστερα από λίγους μήνες, στις άρχές του 1817, πήγε στην Πετρούπολη και παρουσιάστηκε στον υπουργό των εξωτερικών του τσάρου Ιωάννη Καποδίστρια με σκοπό να τον μυήση στην Φιλική Εταιρεία και να του άναθέση την γενική άρχηγία της, άλλ’ άπέτυχε στην προσπάθειά του αύτή. Έπειτα, όπως είναι γνωστό, τον συνέλαβε η ρωσική άστυνομία και τον άπήλασε από την Ρωσία.

Ο Γαλάτης τότε στάλθηκε με συνοδεία ως το Βουκουρέστι, άλλά έμεινε για ένα χρονικό διάστημα στην Μολδαβία, υπό την επιτήρηση του Ρώσου γενικού προξένου στις παραδουνάβιες ήγεμονίες Αλεξάνδρου Πίνη, ώσότου παρουσιαστή η κατάλληλη ευκαιρία για να σταλή πίσω στην πατρίδα του.

Τότε φαίνεται ότι μύησε και τον Λασσάνη και συνδέθηκε στενά μαζί του.
Στο Ιάσιο ο Λασσάνης έργαζόταν ϊσως ως οικοδιδάσκαλος σε επίσημες οικογένειες του τόπου , η δίδασκε στο εκεί Ελληνικό Σχολείο.

Ο Γαλάτης φαίνεται ότι έμενε κυρίως στο Ιάσιο και ότι κατά την διάρκεια της παραμονής, του στην Μολδαβία άρχισε να μυή αυθαίρετα στην Φιλική Εταιρεία άρκετούς 'Έλληνες των ήγεμονιών, χωρίς να το γνωρίζουν και οί διοι οι άρχηγοί της.

 Ή διαγωγή αύτή του Γαλάτη, που έθετε σε κίνδυνο την ίδια την υπόσταση της Φιλικής Εταιρείας, άνησύχησε τα σημαίνοντα μέλη των ήγεμονιών. Ασφαλώς θα είχαν και παραπονα εναντίον του Λασσάνη που συντρόφευε τον Γαλάτη.

Γι΄ αύτό και ο Θεόδωρος Νέγρης, άρχιγραμματέας του ηγεμόνα της Μολδαβίας Σκαρλάτου Καλλιμάχη και μυημένος στην Φιλική Εταιρεία, έλαβε μόνος του, χωρίς να εχη καμία εντολή μερικά προφυλακτικά μέτρα, όπως εξέθετε άργότερα, στις 12 Απριλίου 1819, σε μακρό υπόμνημά του πρός την Αρχή.
Έκεί μιλώντας για τον Λασσάνη έγραφε τα έξης περίεργα, άλλά και αποκαλυπτικά:

 «Ούτω τον Λασσάνην ούπω ήθικώς διαφθαρέντα ως άσχετον, μολυνόμενον δέ παρά του τέρατος (δηλ. του Γαλάτη) άφησα να μεταβή, εφόδια δούς, όπου αί πρόωροί του έπιθυμίαι προσέφερον και ιδού, ως μανθάνω, καθημερινώς τελειοποιείται». 

Τι εννοούσε με αυτά τα λόγια ο Νέγρης;
Ή μαρτυρία του αύτή μας κάνει να υποθέσουμε ότι ο Λασσάνης, που βρισκόταν τότε στην Μολδαβία, συγκεκριμένα στις αρχές του 1817, επηρεαζόταν από τον Γαλάτη, και έδειχνε πρόωρες φιλοδοξίες και υπερβολικό ζήλο.
Συνδυάζοντας την πληροφορία αύτή του Φιλήμονος και με τα όσα παραδέχεται και ο Κανδηλώρος, δηλαδή ότι ο Κωνσταντίνος Πεντεδέκας τον   «τελειοποίησε» (ή λέξη προέρχεται άσφαλώς από το ύπόμνημα του Νέγρη) στην κατήχηση την 1η Μαρτίου 1818 στην Μόσχα, συμπεραίνω ότι η μύηση του Λασσάνη ειχε άρχίσει νωρίς (στις αρχές ίσως του 1817).

 Ή άκριβής ήμερομηνία της είναι δύσκολο να προσδιορισθή.
Αυτό όφείλεται ίσως στον τρόπο που γινόταν η μύηση και η άνοδος των μυημένων στούς διαφόρους βαθμούς.
Μετά την απομάκρυνση του Λασσάνη από την επικίνδυνη συντροφιά του Γαλάτη σε τόπο (καί άσφαλώς είναι η Μόσχα), «όπου αί πρόωροι έπιθυμίαι προσέφερον», βελτιώθηκε από κάθε αποψη και εγινε χρήσιμο στέλεχος της Εταιρείας. Αύτά έξυπακούουν πρόοδο και προβιβασμό του Λασσάνη στην ιεραρχία των Φιλικών και προγενέστερη μύησή του στην Φιλική Εταιρεία. Μέ την σκοτεινή του έκφραση «όπου αί πρόωροι έπιθυμίαι προσέφερον)) ο Νέγρης υπαινίσσεται — χωρίς όμως να γίνεται σαφής — ότι ο Λασσάνης επιθυμούσε να δράση στην Ρωσία και συγκεκριμένα στην Μόσχα.
Αύτή νομίζω ότι είναι η λύση του αινίγματος της χρονολογίας, κατά την όποια μυήθηκε ο Λασσάνης στην Φιλική Εταιρεία. Ο Φιλήμων γράφοντας ως ετος μυήσεως το 1818 είχε ύπ οψη του την τελική φάση της εισδοχής και της ανόδου του Λασσάνη στην κλίμακα των Φιλικών.

.......................

'Όταν στις 23 Φεβρουάριου του 1821 φθάνη ο Υψηλάντης στο Ιάσιο και κηρύσση την επανάσταση, ο Γεώργιος Λασσάνης διορίζεται υπασπιστής τού πρίγκιπα και χιλίαρχος του ελληνικού στρατού.

Ο Λασσάνης μαζί με τον ’Ορφανό και τον Ν. Σκούφο ήταν οι επιστήθιοι φίλοι του πρίγκιπα. Στό Τιργοβίστι όμως ο Σκούφος εχασε την ευνοιά του, γιατί ήλθε σε ρήξη με τον Λασσάνη. Καί όπως άφηγείται ο καπετάνιος Γεώργιος Παπά,
 «τό κακόν τούτο έφερε και την άρχήν της δυσαρέσκειας του Καντακουζηνού κατά τού Αρχιστρατήγου, όστις πάντοτε έπροτίμα τ'ν φιλόδοξον Λασσάνην».

Τα γεγονότα διαδέχονται το ένα μετά το άλλο με επιταχυνόμενο ρυθμό.
 Ο Λασσάνης, σύμφωνα με το πρόσφατο συλλογικό έργο της Ρουμανικής Ακαδημίας «Ιστορία του ρουμανικού έθνους», μαζί με τον Καραβιά παρέλαβε από τον Υψηλάντη τον Θεόδωρο Βλαδιμηρέσκου, τον όποιο και θανάτωσε την νύχτα της 27ης Μαίου , άλλά ο Ρουμάνος άκαδημαϊκός Andrei Otetea στην μονογραφία που δημοσίευσε τελευταία « udor Vladimirescu» άναφέρει μόνο τον Βασίλη Καραβιά.

Ή εκστρατεία του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, με το γνωστό οίκτρό τέλος της μετά την μάχη του Δραγατσανίου, καταλήγει στην φυγή του ίδιου, των άδελφών του, και των στενών φίλων τους στην Αύστρία. 

Έκεί φυλακίζονται στα φρούρια Munkatz και Theresienstadt και μένουν έξι ολόκληρα χρόνια.

Για  την παραμονή του Λασσάνη (1821-1827) στό Munkatz και στην Theresienstadt γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα:
ότι ειχε το ψευδώνυμο «ύπηρέτης Anton Schwartz», όπως και όλοι οι άλλοι σύντροφοί του είχαν τα δικά τους ψευδώνυμα  ότι οι κακές συνθήκες που έπικρατούσαν στην φυλακή του κλόνισαν την ύγεία και γι αύτό ζήτησε με αίτηση του πρός τον υπουργό Χοεντσόλλερν την απελευθέρωση του και έκδοση διαβατηρίου, για να πάη στην Λειψία, όπου ειχε σπουδάσει και ειχε πολλούς φίλους, άλλά η αίτηση του απορρίφθηκε (Ιανουάριος 1827).

 Ο ΛΑΣΣΑΝΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ TOΥ 

ΑΠΟ ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ THERESIENSTADT 

ΩΣ ΤΗΝ ΑΦΙΞΗ TOΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1821-1828 

(ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ TOΥ)

Theresienstadt

'Όταν αποφυλακίζωνται οι κρατούμενοι της Theresienstadt, ο Αλέξανδρος Yψηλάντης βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου και ο Γεώργιος Λασσάνης μένει ο άχώριστος σύντροφός του ως τις τελευταίες στιγμές του. Πολύ παραστατικά μάς περιγράφει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των Ελλήνων αιχμαλώτων, λίγο πριν από την άπελευθέρωσή τους, ο κόμης Chiesa, διοικητής του φρουρίου της Theresienstadt σε έγγραφό του με ημερομηνία 24 Νοεμβρίου 1827, όπου ειδικά για τον Λασσάνη σημειώνει τα εξής:

«Γεώργιος Λασσάνης (Georg Laszanes), γεννημένος στον ’Όλυμπο στην Ελλάδα, 33 ετών, ορθόδοξος, άγαμος, κοντός, ώοειδές πρόσωπο, μαύρα μαλλιά, μαύρα μάτια και φρύδια, γαμψή μύτη, μικρό στόμα, μακρύ πηγούνι, με κομμένη γενειάδα και καγκελλωτό μουστάκι, μιλεί έλληνικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά».

Άναχωρούν ;oλοι μαζί από την Theresienstadt, ο Αλέξανδρος 'Υψηλάντης, οι άδελφοί του, ο Καβαλερόπουλος και ο Λασσάνης και φθάνουν στην Πράγα στίς 25 Νοεμβρίου.

Η κατάσταση του 'Υψηλάντη συνεχώς χειροτερεύει. 
Στίς 27 Νοεμβρίου συνεχίζουν το ταξίδι τους και περνούν από τις πόλεις Bohmisch Brod, Csaslau, Iglau, Stiersau, Schottelau, Mahrisch Brod, Znaim, Guntesdorf, Hollabrun, Schonborn και Stockerau, όπου άναγκάζονται να μείνουν ένα μικρό χρονικό διάστημα, επειδή η υγεία του 'Υψηλάντη έχει έπιδεινωθή.

Ποιά ήταν η ψυχική κατάσταση του Αλεξάνδρου 'Υψηλάντη την έποχή αύτή μάς το άφηγείται ο συνοδός του Lorenczy στην από 10 Δεκεμβρίου 1827 άναφορά του πρός τον υπουργό της Αστυνομίας Sedlintzky:

«Ο πρίγκιπας, παρά την δυστυχία του, έχει μια ξεχωριστά απίστευτη καρτερία. Είναι σχεδόν πάντοτε σιωπηλός χωρίς να έξωτερικεύη την ψυχική του διάθεση και μόνο καπου-καπου παρατηρεί κανείς ένα πικρό χαμόγελο στα χείλη του, που πρέπει να το αποδώση στίς οδυνηρές του συνθήκες. Έκτος από την ανάγκη για ησυχία, δεν νιώθει καθόλου την καρδιά του πιά, άλλά την άρχή ενός πιθανού τέλους της σταδιοδρομίας του. Νιώθει στην ζωή μόνος χωρίς κανείς να του δείχνη άφοσίωση, χωρίς άγάπη...». 

Τέλος στίς 9 Δεκεμβρίου 1827 εφθασαν στην Βιέννη.
Στην Βιέννη ο 'Υψηλάντης άναγκάσθηκε να μείνη, γιατί η κλονισμένη ύγεία του δεν του έπέτρεπε να συνέχιση το ταξίδι του.
 Έδώ τον έπεσκέφθηκαν οι άδελφές Thurheim, με τις όποιες συζητούσε πολλά θέματα της τραγικής ζωής του. Ή κατάπτωσή του περιγράφεται πολύ χαρακτηριστικά από την Lulu Thurheim:

« die Tränen, welche ihm wahrend diese Erzählungen über die Wangen liefen, sagten uns, wie Schweres er erduldet hatte. Ach für einen edelmutigen Mann gab es nichts Ärgeres!».

Ο Λασσάνης έμεινε για άρκετό διάστημα στην Βιέννη και μετά τον θάνατο του 'Υψηλάντη, γιατί εμποδίσθηκε από την αύστριακή κυβέρνηση να κατεβή στην Ελλάδα μέσω Τεργέστης.

Γι΄  αύτό άκολούθησε άλλον δρόμο: πέρασε από το Movaxo-Augsburg-Ulm-Stuttgart-Karlsruhe-Baden-StrasburgΠαρίσι-Μασσαλία-Τουλών, όπου «διά συστάσεως του έπί των Ναυτικών 'Υπουργού της Γαλλίας Hyde de Neuville έγεινε δεκτός εις Γαλλικήν φρεγάταν, και κατήλθε περί τον Ιούλιον εις την Ελλάδα».

Μόνος του πιά τώρα στην ζωή ο Λασσάνης σκοπό έχει ν΄ αποκαταστήση την φήμη του πρώτου άρχηγού της ελληνικής ελευθερίας, εναντίον του όποιου είχαν γράψει η εξακολουθούσαν να βάλλουν διάφοροι Εύρωπαίοι και Έλληνες με τις εφημερίδες η με φυλλάδια.
Για  το χρονικό διάστημα, που μεσολαβεί από την αποφυλάκιση του Λασσάνη ως την κάθοδό του στην Ελλάδα, πολύτιμες και άνεκμετάλλευτες ως σήμερα ειδήσεις μάς δίνουν τα λίγα μικρά φύλλα ενός άκατάστατου ήμερολογίου, διαστάσεων 0,105x0,135, που κράτησε ο Κοζανίτης άγωνιστής κατά την περίοδο αύτή.

Τό ήμερολόγιο αύτό δεν σώζεται δυστυχώς ολόκληρο. 

Πάντως μας δίνει ενδιαφέρουσες ειδήσεις για τους σταθμούς πόλεις, από τις όποιες πέρασε, για τα πρόσωπα που συνάντησε και τις ιδέες που σχημάτισε κλπ., θέματα που ήταν μέχρι σήμερα άγνωστα.
Οί καταγραφές του σταματούν στο Παρίσι.
Οι ειδήσεις του ημερολογίου είναι και κατά τούτο σημαντικές, γιατί μάς περιγράφουν την ψυχολογική κατάσταση του φυλακισμένου που χαίρεται τώρα την ελευθερία και τις κοινωνικές συναναστροφές. Αρχίζει με την επιγραφή «Άναχώρησις από το Κάστρον» (εννοεί το φρούριο της Theresienstadt) και η πρώτη ήμερολογιακή ένδειξη είναι: «Έλεύθερος καί όμως φύλαξ εις το πλάγι μας», έκφραση που δείχνει ότι μετά την αποφυλάκισή τους βρίσκεται υπό συνοδεία και επιτήρηση. Κατευθύνονται πρός την Πράγα και εκεί ο Λασσάνης γνωρίζει έναν Έλληνα, τον Δημήτριο Βελδάρη, ο όποιος
 «έχει την φροντίδα να εφοδιάζεται κατ’ έτος με χαρατσοχάρτια, και τα δείχνει εις τους έκείθεν διαβαίνοντας εμπόρους Τούρκους  ένας εξ αύτών τον ύπεσχέθη να τον συστήση εις τον μεγάλον Βεζύρην ως πιστόν ράγιάν».

 Μέ τα παραπάνω ο Λασσάνης χαρακτηρίζει έναν Έλληνα, Τούρκο υπήκοο, εγκατεστημένο στην Πράγα, ο οποίος, όπως φαίνεται, φρόντιζε, άν και μακριά από την πατρίδα του, να πληρώνη τακτικά τα χαράτσια στο οθωμανικό κράτος, για να μπαινοβγαίνη ελεύθερα στην οθωμανική αύτοκρατορία.

Στην ίδια πόλη ο Λασσάνης χαίρεται την συντροφιά «τριών νέων χαριτωμένων» Γερμανών και γνωρίζει την «Mπαρονέσα Μαριάννα Μάρκελικ», την έρωτεύεται και της άφιερώνει ορισμένες γραμμές του ημερολογίου του:
«Εις μάτην περιήλθα την πρώτην ήμέραν όλους τους δρόμους!
 Εις μάτην έπεσκέφθην το θέατρον! 
Κόρη των ποιημάτων του Όσσιάν πουθενά δεν σε ειδα! 
Ο Μορφεύς όμως άντάμειψε τους κόπους μου. 
Τέλος ξημερόνει! 
Τι ευτυχής ημέρα!
 — Ο Malvina! thy song is lovely, but it melts the soul. There is a joy in grief when thy white hands move upon the harps. 

Ή γνωριμία μας έγεινε καθώς έκείναι τάς όποίας διαβάζομεν εις τάς Μυθιστορίας—ό Χωρισμός αχ! πικρός — άφωνος — τα χείλη δεν έτόλμησαν να συγχύσουν την ίεράν συνομιλίαν των καρδιών—».

Στην Βιέννη σημειώνει ο Λασσάνης στό ημερολόγιό του ως επιγραφή «πικρή ένθύμησις» και άναφέρει ότι οι 'Έλληνες έκει «δεν αξίζουν τ΄ ονομα».

Έξαιρούνται μόνον ο Ζώης Χαραμής, ο Δ. Ποστολάκας και ο Ρογκότης.
Για  τον γνωστό Λαρισινό λόγιο και δάσκαλο του Γένους Κωνσταντίνο Κούμα, που ήταν θαυμαστής και οπαδός του Κοραή, γράφει τα εξής σχετικά με τον θάνατο του Αλεξάνδρου 'Υψηλάντη:

 «Άπό μεγάλην εύσέβειαν κινούμενος έπέπληξε τους ιερείς διότι έκοινώνησαν τ΄ άχραντα μυστήρια εις τον Άλέξ. 'Υψηλ.: ημέρας τινάς προ του θανάτου. — Τωόντι φρόνημα χριστιανικόν και εις την 19ην εκατονταετηρίδα! Κ΄ επαγγέλλεται τον Φιλόσοφον!».

Έδώ ο Λασσάνης ειρωνεύεται τον κατά τα άλλα φιλελεύθερο και προοδευτικό λόγιο Κούμα, που στην προκειμένη περίπτωση δείχθηκε, για λόγους θρησκευτικής τάξεως, συντηρητικός και κατηγόρησε τους ιερείς — εμμέσως ίσως και τον Λασσάνη, τον πιστό φίλο του 'Υψηλάντη — ότι έσπευσαν να τον κοινωνήσουν, προτού φθάσουν οι τελευταίες στιγμές του.

 Δεν νομίζω ότι υπάρχει πνεύμα έχθρότητας του Κούμα άπέναντι του 'Υψηλάντη, μολονότι στό ιστορικό του εργο δεν τον θεωρεί ως τον κατάλληλο αρχηγό του κινήματος:

 «Εύθύς έφάνη, ότι ο 'Υψηλάντης δεν ήτο ο προσδοκώμενος Μεσίας».

Στην Βιέννη γνωρίζει την βαρώνη Βελιγκχάουσεν, η όποια τον καταπλήττει με τα θερμότατα φιλελληνικά της αισθήματα.
Σχετικά σημειώνει:
«Άνέλπιστον φαινόμενον διά τα ύπέρ Ελλήνων φρονήματά της».
 Στην Βιέννη ζή φαίνεται την διαίρεση των Ελλήνων της Βιέννης σε Κοδρικιστές και Κοραϊστές, άλλά δεν δίνει καμιά λεπτομέρεια παρά μόνο την έξης σημείωση:
«Ανέκδοτον εις την Κοδρικοραϊστικήν έριδα — και ο Σουλτάνος Κοραϊστής».

 Ο Λασσάνης ξαναζή πάλι στιγμές φιλολογικών ερίδων μεταξύ οπαδών του Κοδρικά και τού
Κοραή, που είχε γνωρίσει, ως μέλος της Φιλικής Εταιρείας και στην Όδησσό, όπου λίγο πριν απο την επανάσταση
οι Φιλικοί ήταν χωρισμένοι όχι μόνο ως πρός τις πολιτικές τους τάσεις, 
αλλά και ως προς τις γλωσσικές τους πεποιθήσεις:

 «...Τό δέ περιεργότερον πάντων έστίν, ότι οι αυτοί διεφέροντο και φιλολογικούς εις Κοραϊστάς και Κοδρικιστάς (ή Άντικοραϊστάς), και ούτως έπεπόλαζον, η μία την άλλην γεννώσα, δύο διαιρέσεις πολιτική και φιλολογική».

Στό Μόναχο, όπου φθάνει κατόπιν ο Λασσάνης, θαυμάζει την άγορά και την Στοά με τις δώδεκα νωπογραφίες (fresco) που είκονίζουν θέματα από την ιστορία της Βαυαρίας.

Αναφέρει ορισμένους ζωγράφους (Zimmermann, Reichmann) και άλλους και έναν Έλληνα, του όποιου το όνομα Ευθύμιος, σημειώνει ελληνικά.
Επίσης παραθέτει ονόματα πανεπιστημιακών διδασκάλων και ποιητών, ανάμεσα στούς όποιους και τον Heine, «νοστιμότατον διά το σατιρικόν του πνεύμα», καθώς και στρατιωτικών.

Μεταξύ αυτών άναφέρει τον άντισυνταγματάρχη βαρώνο Zandt, τον όποιο έπεσκέφθηκε κατά σύσταση άσφαλώς της βαρώνης Lulu Thurheim, όπως γνωρίζουμε από ανέκδοτη επιστολή που εστειλε ο Λασσάνης σ΄ αύτήν από το Μόναχο.

Ο Βαυαρός Βασιλεύς Λουδοβίκος ο Α΄

Στις 6 Τουνίου 1828 ο Λασσάνης παρουσιάζεται στόν βασιλιά Λουδοβίκο, ο όποιος τον δέχθηκε στόν κοιτώνα του (σημειώνει: (« τί λιτότης!») και τον κράτησε μία ολόκληρη ώρα από τις 12.30'-1.30'.

Ο Λουδοβίκος ζήτησε να μάθη πώς άρχισε η Επανάσταση και πώς τους εκλεισαν στις φυλακές.

 Ένδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη («περί του μακαρίτου») και για την σύγχρονη εκστρατεία των Ελλήνων στην Αττική.

Κατά την διάρκεια της συνομιλίας τους ο Λουδοβίκος του είπε τα έξής, τα όποια αποδίδει άμέσως κατόπιν ο Λασσάνης, όπως τα θυμάται, με μερικά γραμματικά και συντακτικά λάθη (Ή καταγραφή της συνομιλίας τους πιάνει συνολικά 31/2 σελίδες του ημερολογίου του):



Als ich noch in meinem 14en Jahre die alte Geographie studierte, schlug

mein Herz hoher bei einem jeden Nahmen der klassischen Gegenden Ihres Vaterlandes — Ich glühe für Griechenland — Ich hab’ es bewiesen während dem Congresse, wo ich meinen Nahmen unter dem des Kaisers Alexander mit einer groesseren Summe Unterzeichnete — Vor zehn Jahre noch sprach ich mit dem Grafen Capodistrias über die Befreiung Griechenlands.

Er ist der einzige Mann, der für den jetzigen Zeitpunkt Griech. am meisten nutzen kann. Er geniesst die Achtung aller Souverains, er kennt die Richtung der Diplomatie aller Kabinette.

 Ich hoffe er wird nicht in der Mitte stille stehen.

Er wird eine vollkommene Unabhängigkeit für Gr. zu erringen wissen. Ja! Unabhängig muss Griech. / werden. Die Municipal Freyheit, die Suzerainitat der Türken heisst nichts.

Ich versichere sie, dass ich bei der Befreiung Griechenlands dieselbe Freude empfand, welche mein Herz bei der Befreiung meines Vaterlandes Deutschlands von den Franzosen fühlte. 

Ich sage ihnen ich glühe, ich glühe für Griechenland — Ich wünsche nur, dass recht viele Griechen nach München kommen. 

Sie können bei mir alles studieren, Philosophie, Philologie, Staatswissenschaftten, Kriegskunst, Medicin, alles, alles — Bei uns werden die Wissenschaften gründlich betrieben, wir halten uns an die klassische-Franzosische Bildung taugt nichts für die Griechen, sie ist oberflaechig 

Ο ιστορικός Ναός Μεταµορφώσεως του Σωτήρος
(Salvatorkirche) στο Μόναχο (1493),
 ο οποίος το 1829 παρεχωρήθη
από το βασιλιά Λουδοβίκο Α΄
 στον Ελληνισµό της πόλεως.

— Ich habe ihnen hier die Kirche Salvator eingeräumt —Salvator heisst griech. Soter nicht wahr der Nahme ist sehr anpassend. 

Er wird Griechenland erlösen er wird es. 

Aber Athen — Athen müssen sie haben — Ganz Griechenland muss einen Körper bilden — kennen sie den Poppen? Ich lese jeden / Sonntag das   Evangelium und die Epistel griechisch — hier ist es:

και μ΄  εδειξεν μίαν έκδοσιν Λατινοελληνικήν τον Ευαγγελίου και των αποστόλων με δέσιμον μαύρον άπλούστατον.

 Ich hoffe, von ihnen zu hören, wenn sie nach Griech. kommen.

Ich habe mir ihren Namen gemerkt, hier sehen sie — μ΄ εδειξεν ενα μεγάλον σημείω[μα]τάριον εις το όποιον είχε γράψει τ όνομά μου— 

Wie sie aber sehr gut deutsch sprechen, das freuet mich unendlich 

—Befehle, ich wünschte, ich konnte in Griech: befehlen 

— Sagen Sie dem Grafen Capodistrias sehr viel gutes

— er begann sein Werk mit sehr viel Einsicht und Maessigung 

— er entwickelte grosse Kraft

 — schliessen sie sich an ihn

— Alle wohlgesinnte Griechen mussen ihn unterstutzen, sie haben von ihm nichts zu furchten, ich kenne ihn sehr genau, er liebt sein Vaterland, er athmet nur für die Wohlfahrt Griechenlands

 — Sagen sie meinem Heidegger viel gutes, er ist ein Mann von grossen Talenten — τον είπα να μάς άφίστ] ακόμη τον Η 

— Wir werden sehen — / Es hat mich ausserst gefreut sie kennen gelernt zu haben

—Χαϊρε 

— Sie können versichert seyn, dass es mich gefreut hat, sie gesehen zu haben —Viel gutes Ihren Kuebernetes, und meinem Heidegger — Sie sind glücklich, einem Volke zu gehören, welches in seiner ganzen Jugendkraft dasteht 

— Χαϊρε —.

Ή ελληνική μετάφραση του γερμανικού κειμένου έχει ως έξης:


 'Όταν στα δεκατέσσερά μου χρόνια μελετούσα την άρχαία γεωγραφία, χτυπούσε η καρδιά μου πιο δυνατά σε κάθε ονομα των άρχαίων τόπων της πατρίδας σας.
 Φλέγομαι για την Ελλάδα. 
Το απέδειξα κατά την διάρκεια του Συνεδρίου, όπου υπέγραψα κάτω από το ονομα του αύτοκράτορα Αλέξανδρου με ενα μεγαλύτερο ποσό.

’Ήδη πριν από δέκα χρόνια μίλησα με τον κόμη Καποδίστρια για την ελευθερία της Ελλάδας. 

Είναι ο μοναδικός άνδρας, ο όποιος την στιγμή αύτή μπορεί να ώφελήση την Ελλάδα περισσότερο άπ΄ όλους. 
Απολαμβάνει την εκτίμηση ολων των μοναρχών, γνωρίζει την πορεία της διπλωματίας όλων των ύπουργείων. 
Ελπίζω ότι δεν θα σταματήση στην μέση, θα μπορέση να κερδίση μιά τέλεια άνεξαρτησία για την Ελλάδα. 

Ναι! Ή Ελλάδα πρέπει να γίνη άνεξάρτητη.

Η κοινοτική έλευθερία, η επικυριαρχία των Τούρκων δεν σημαίνει τίποτε.

'Σάς βεβαιώνω ότι δταν ελευθερώθηκε η Ελλάδα, ένιωσα την ίδια χαρά, που αίσθάνθηκε η καρδιά μου δταν η πατρίδα μου, η Γερμανία, έλευθερώθηκε από τους Γάλλους. 

Σάς λέγω, φλέγομαι, φλέγομαι για την Ελλάδα.

 Εύχομαι μόνο να έλθουν άρκετοί Έλληνες στό Μόναχο. 

Μπορειτε κοντά μας να σπουδάσετε όλα, φιλοσοφία, φιλολογία, πολιτικές επιστήμες, πολεμική τέχνη, ιατρική, όλα, όλα.
 Σ’ εμάς καλλιεργούνται οι επιστήμες συστηματικά, δίνουμε σημασία στίς κλασσικές σπουδές.

 Ή γαλλική μόρφωση δεν άξίζει καθόλου για τους Έλληνες, είναι έπιπόλαιη. 

Σάς έθεσα στην διάθεσή σας την έκκλησία του Σωτήρος—Salvator σημαίνει στα έλληνικά Σωτήρ, δεν είναι έτσι;
 Τό ονομα ταιριάζει πολύ. 
Θά λυτρώση την Ελλάδα, θα την λυτρώση.

 Άλλά πρέπει να έχετε την Αθήνα, την Αθήνα. Πρέπει δλη η Ελλάδα να σχηματίση ένα σώμα. Γνωρίζετε τον ιερέα; Διαβάζω κάθε Κυριακή το Εύαγγέλιο και τις επιστολές στα έλληνικά. 
Νά το! (καί μ΄ έδειξεν μίαν έκδοσιν Λατινοελληνικήν του Εύαγγελίου και των αποστόλων με δέσιμον μαύρον άπλούστατον).

 Ελπίζω, ν’ άκούσω ξανά για σάς,όταν έλθετε στην Ελλάδα. 

Σημείωσα το ονομά σας εδώ, βλέπετε; (μ* έδειξεν ενα μεγάλον σημειω[μα]τάριον εις το όποιον είχε γράψει τ΄ ονομά μου).

 Χαίρομαι άπέραντα που μιλάτε πολύ καλά γερμανικά. 

Οί διαταγές μου θα έπιθυμούσα, θα ήθελα να τις έξέφραζα στα έλληνικά. 
Πήτε στον κόμη Καποδίστρια πολλές ευχές και χαιρετίσματα: άρχισε το έργο του με μεγάλη σύνεση και μετριοπάθεια, ανέπτυξε μεγάλη δύναμη. 

Συσπειρωθήτε γύρω του. 

'Όλοι οι φρόνιμοι Έλληνες πρέπει να τον υποστηρίξουν.

 Δέν έχουν να φοβηθούν τίποτε άπ5 αύτόν, τον γνωρίζω πολύ καλά, άγαπά την πατρίδα του, άναπνέει μόνο για την εύημερία της Ελλάδας. 
Πήτε στον Heidegger μου πολλά χαιρετίσματα, είναι ένας άνθρωπος με μεγάλα προτερήματα (τόν είπα να μάς άφίση άκόμη τον Η). 
Θά δούμε.
Χάρηκα πολύ, πολύ που σάς γνώρισα. 
Χαίρε.
 Μπορειτε νά είστε βέβαιος, ότι χάρηκα, που σάς είδα. 
Πολλούς χαιρετισμούς στον Κυβερνήτη σας και στόν Heidegger μου.
Είστε ευτυχισμένος, που άνήκετε σ5 ένα λαό, ο όποιος βρίσκεται σε δλη του την νεανική δύναμή του. 
Χαίρε».

Άπό τα παραπάνω διαπιστώνεται η φλογερή άγάπη του βασιλιά Λουδοβίκου Α' της Βαυαρίας πρός την Ελλάδα και η εκτίμησή του πρός τον Καποδίστρια, τον όποιο θεωρεί τον μοναδικό άνδρα για ν΄ άντιμετωπίση την παρούσα κατάσταση μέσα στην Ελλάδα.

 Έχει την πεποίθηση ότι ο Καποδίστριας θα κατορθώση να χαρίση στην Ελλάδα την πλήρη άνεξαρτησία, την όποια και ο ϊδιος ο Λουδοβίκος επιθυμεί, και παραλληλίζει την χαρά που αίσθάνθηκε από την άπελευθέρωσή της Ελλάδας με την αντίστοιχη της Βαυαρίας από τους Γάλλους.

Χαρακτηριστικές είναι οι άλλεπάλληλες έκφράσεις του: «Ich gluhe, ich gluhe fur Griechenland» και η επιθυμία του να σπουδάσουν οι Έλληνες στην χώρα του, ο,τι επιθυμούν, φιλοσοφία, φιλολογία κλπ.

Θεωρεί ότι οι κλασσικές σπουδές άρμοζουν στην Ελλάδα.

Μνημονεύει την παραχώρηση της εκκλησίας του Σωτήρος του Μονάχου στους Έλληνες και θεωρεί ότι το όνομα Σωτήρ ταιριάζει σε μιά χώρα που τώρα μόλις απολυτρώθηκε από την σκλαβιά.
Τελικά τον χαιρετά με την έλληνική λέξη «Χαίρε» και τον επιφορτίζει να μεταφέρη τις ευχές του στόν Καποδίστρια και τους χαιρετισμούς του στόν Heidegger η Heideck, -όπως είναι περισσότερο γνωστός στην Ελλάδα.

Ο Λασσάνης αποβλέποντας στις ώφέλιμες επιδράσεις που θα μπορούσε ν΄ άσκηση ο Γερμανός στρατιωτικός στην οργάνωση του έλληνικού στρατού, παρακαλεί τον Λουδοβίκο να τον άφήση να παραμείνη άκόμη στην Ελλάδα.

Carl Wilhelm von Heideck 

Le colonel Charles Fabvier

 'Ο Λουδοβίκος του άπαντά με την ξερή φράση:
«θά δούμε».

’Ίσως ο Λουδοβίκος ειχε ύπ΄ οψη του τις δυσχέρειες που είχαν προκόψει μεταξύ του Γάλλου άρχηγού των ελληνικών τακτικών στρατευμάτων Fabvier και του Καποδίστρια ως πρός το θέμα της στρατολογίας των υποψήφιων τακτικών στρατιωτών. Τότε, όπως είναι γνωστό, ο Fabvier θεώρησε υποχρέωσή του να παραιτηθή και να φύγη στην Γαλλία.

Παρουσιαζόταν λοιπόν η εύκαιρία να προωθηθή στην άρχηγία των ελληνικών τακτικών στρατευμάτων ο Heideck και ίσως να είχαν γίνει ορισμένες κρούσεις πρός αύτόν έκ μέρους του Καποδίστρια.

 Γεγονός πάντως είναι ότι ο Heideck ανέλαβε τελικά την αρχηγία αυτή.

Στό Μόναχο επίσης φαίνεται ότι συναντά ο Λασσάνης τον γνωστό έπειτα πρόεδρο του δικαστηρίου κατά την δίκη του Κολοκοτρώνη (1833-1834) Λ. Πολυζωίδη, ο οποίος σημειώνει με το χέρι του τα έξης στην ίδια σελίδα του ήμερολογίου του:

Α. Πολυζωίδης

 «ό υποφαινόμενος παρακαλεί τον κύριον Λασσάνην, άφού με το καλόν φθάση εις Ελλάδα, να προσφέρη τους εγκαρδίους άσπασμούς του 

εις τους κυρίους Α. Μαυροκορδάτον, Σπ. Τρικούπην, Γ. Σπανιολάκην, Γ. Πραίδην, Λιβέριον, Θεόκλ. Φαρμακίδην και Γεννάδιον

Α. Πολυζωίδης»

Φεύγοντας στις πέντε το απόγευμα απο το Μόναχο ο Λασσάνης φθάνει στο Augsburg και επισκέπτεται τα μνημεία του.
 Κατόπιν περνά από την Ulm, όπου θαυμάζει την περίφημη καθεδρική της έκκλησία (Munster).

Στις δώδεκα τα μεσάνυχτα φθάνει στην Στουτγάρδη, όπου μένει μερικές ήμέρες και κάνει ορισμένες γνωριμίες με επίσημα πρόσωπα, μεταξύ των όποιων ήταν και ο στρατηγός Theobald.

Θαυμάζει τις δύο θυγατέρες του, που συνδυάζουν ομορφιά και πνεύμα, και γράφει:
«Μακάριος όστις εύτυχήση να ένωθή διά των δεσμών της υπανδρείας με μίαν άπ΄ αύτάς. Πλούσιον πεδίον θα τον φανή η γη μας».

 Συνεχίζοντας το ταξίδι του περνά από το Baden και από την Καρλσρούη και φθάνει στο Στρασβούργο.

 Καί εδώ, όπως και στις προηγούμενες πόλεις, θαυμάζει τα μνημεία, ανάμεσα στα όποια την περίφημη γοτθική έκκλησία (Munster) με τα 658 σκαλιά.
 Εκεί φαίνεται γνωρίζει έναν Έλληνα, του όποιου άναφέρει το ονομά του «ό Γραικός Κύπριος Πετράκης Φαγγής», καθώς και τον δικηγόρο Barthelemy, ο όποιος του έπιφορτίζει να διαβιβάση τους χαιρετισμούς του στον φίλο του Fabvier.

Τέλος φθάνει στο Παρίσι, όπου γνωρίζει τον χειρουργό Bachelot, ο όποιος έχει μοναρχικές ιδέες και του λέγει:

«ότι η Ελλάς έχει χρείαν βασιλέως και πρός καθησύχασιν τής Εύρώπης και διότι μετά τον θάνατον του Capodistria δεν υπάρχει άλλος Έλλην ικανός ν΄ άναπληρώση τον τόπον του».

Στό ήμερολόγιό του ο Λασσάνης σημειώνει και ορισμένες σκέψεις του με τον τίτλο «ίδέαι», την ανάγκη να έκδοθή στην Ελλάδα μία εφημερίδα, εννοεί άσφαλώς περιοδικό, που να μνημονεύη τα διάφορα πολιτιστικά ιδρύματα, τα ήθη και έθιμα των πολιτισμένων έθνών και ποιά από τα στοιχεία αυτών είναι δυνατόν να μετακενωθούν στό έλληνικό έθνος.

Επίσης μνημονεύει σχέδιο για τους Έλληνες που σπουδάζουν στην Ευρώπη με υποτροφίες των φιλελλήνων, για την ίδρυση «πολυτεχνικού σχολείου» στην Ελλάδα και για την ανάγκη ένισχύσεως των καθηγητών που θα διδάξουν στό σχολείο αύτό.

Τήν σκέψη του αύτή την τελειώνει με την φράση: «προτροπή του βασιλέως της Βαυαρίας».

 Άπό τον Λουδοβίκο Α΄ επίσης φαίνεται ότι προέρχονται οι σημειώσεις του, που άφορούν την έκστρατεία των Ελλήνων στην Αττική και την έξοδό τους από την άδράνεια.
 Συγκεκριμένα ο Λασσάνης σημειώνει τα έξης:

«Ή έκστρατεία εις την Αττικήν και εις την δυτικήν Ελλάδα — άπραξία — φόβος μήν αποτύχη και χαθούν δλα τα έξοδα—ανάγκη ενός συστήματος Guerillas, διά μέσου άλύσου τοιούτον Guerillas έμπορούσαν οι Έλληνες να ένωθώσι με την δεξιάν πτέρυγαν του ρωσσικού στρατού και έβγωσιν από την μηδαμινότητα, εις την όποίαν τους κατεδίκασεν η συνθήκη της 6 Ιουλίου».

 Αξίζει να σημειωθή, ότι ο Λουδοβίκος προτείνει να έφαρμοσθή από τους Έλληνες η άνορθόδοξη για την εποχή εκείνη τακτική του κλεφτοπολέμου από την Αττική έως την Μακεδονία και πιο επάνω ακόμη, με αντικειμενικό σκοπό την ένωσή τους με τον ρωσικό στρατό που προχωρούσε.

 Ή σκέψη αυτή θυμίζει το παράτολμο σχέδιο του Νικοτσάρα.

Αύτή είναι με λίγα λόγια η προσωπικότητα του Λασσάνη και η δραστηριότητα που έδειξε για τις γενικές υποθέσεις του έθνους ως την κάθοδό του στην Ελλάδα.

Ο Λασσάνης φθάνοντας στην πατρίδα του τον Ιούλιο του 1828 διορίσθηκε, υστερ΄ από έπιθυμία του, στρατοπεδάρχης του στρατού στην Ανατολική Ελλάδα από τον Δημήτριο 'Υψηλάντη.

Από τότε έως τα μέσα του Σεπτεμβρίου 1829 ο Λασσάνης συμμετέσχε στίς μάχες του Στεβενίκου, της Λιβαδιάς, των Θηβών και της Πέτρας.

Μετά το τέλος του πολέμου παντρεύθηκε την Ευθυμία Λιανοσταφίδα και παρέμεινε έως την άφιξη του ’Όθωνος γενικός έπιθεωρητής της Ανατολικής Ελλάδος.
Κατά την περίοδο της άναρχίας (1831-1833) παρακολουθεί με οδύνη τον σπαραγμό των Ελλήνων, όπως φαίνεται από την άρχή του «Στρατιωτικού της Ελλάδος».

Άπό τις άναμνήσεις άκριβώς της δραματικής περιόδου της ζωής του μεταξύ 1816-1833, προέρχονται τα τρία ιστορικά δοκίμια, που δημοσιεύω στό βιβλίο μου και τα όποια αποτελούν μέρος του «Αρχείου Λασσάνη» της Βιβλιοθήκης της Βουλής.