Βυζαντινή παρακαταθήκη: 1η Σεπτεμβρίου, Αρχή Ινδίκτου, Βυζαντινό έτος, η ημέρα Δημιουργίας του ΚΟΣΜΟΥ.

Τι είναι η αρχή της Ινδίκτου; 

Γιατί "ξεκινάει" το εκκλησιαστικό έτος τότε;

 (1 Σεπτεμβρίου)

Ο των αιώνων Ποιητής και Δεσπότης,

 Θεέ των όλων, 

υπερούσιε όντως, 

την ενιαύσιον ευλόγησον περίοδον,

 σώζων τω ελέει σου τω απείρω, Οικτίρμον,

 πάντας τους λατρεύοντας σοι τω μόνω Δεσπότη, 

και εκβοώντας φόβω Λυτρωτά·

Εύφορον πάσι το έτος χορήγησον.

1η Σεπτεμβρίου: 

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ
 (δηλαδή αρχή του νέου Εκκλησιαστικού έτους). 

Για την περίπτωση αυτή, ό Σ. Εύστρατιάδης στο Αγιολόγιο του, γράφει τά έξης:

 "Λέξις λατινική (indictio) όρισμόν σημαίνουσα καθ' όν κατά δεκαπενταετή περίοδον έπληρώνοντο εις τους αυτοκράτορας των Ρωμαίων οι φόροι.
 Κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την αρχήν της ίνδικτιώνος είσήγαγεν ό Αύγουστος Καίσαρ (1 -14), ότε διέταξε την γενικήν των κατοίκων του Ρωμαϊκού κράτους απογραφήν και την είσπραξιν των φόρων, κατά την πρώτην του Σεπτεμβρίου μηνός. Από του Μεγάλου Κωνσταντίνου (313) έγένετο επισήμως χρήσις της Ινδικτιώνος ως χρονολογίας, έκτοτε δε ή εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του νυν εορτάζει την α' Σεπτεμβρίου ως αρχήν του εκκλησιαστικού έτους.
"Ινδικτον ημιν ευλόγει νέου χρόνου, ώ και παλαιέ και δι' ανθρώπους νέε".

Η Ινδικτιώνα είναι ένας γενικότερος τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού ή για την ακρίβεια από το 3 π.Χ.

Η 1η Σεπτεμβρίου, η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, αποτελεί την αρχή της Ινδίκτου. Τότε τελείται η ακολουθία της Ινδίκτου σε συνδυασμό με τη θεία λειτουργία για την ευλογία του εκκλησιαστικού έτους.

Αρχικά υπήρχε η Αυτοκρατορική Ίνδικτος ή Καισαρική Ινδικτιώνα που μάλλον εισήχθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο.
Εκαλείτο επιπλέον Κωνσταντινική ή της Κωνσταντινουπόλεως ή Ελληνική.
Παράλληλα υπήρχε και η Παπική Ινδικτιώνα.


Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς ως εξής:

Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας.

Επειδή όμως η 23 η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για τον φόρο που ίσχυε για 15 έτη.

 Έτσι Ίνδικτος κατάντησε να σημαίνει αργότερα το έτος και αρχή της Ινδίκτου την Πρωτοχρονιά. Αυτή την Πρωτοχρονιά βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ' αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας.

Αργότερα, το 462 μ. Χ.., για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1 η Σεπτεμβρίου.

 Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια.
Η εκκλησιαστική ακολουθία για το νέο έτος τελείται την 1 η Σεπτεμβρίου, μια ακολουθία απαράμιλλου κάλλους ως προς το υμνογραφικό υλικό.

Σημειωτέον ότι πριν από λίγα χρόνια η Εκκλησία μας όρισε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα αφιερωμένη στο φυσικό περιβάλλον.

  Βυζάντιο: το Έτος Κόσμου 

Ο όρος Anno Mundi (AM, "στο έτος του κόσμου"), 

δηλαδή "έτος Κόσμου" (ε.Κ.) ή "από καταβολής Κόσμου", 

αναφέρεται σε ημερολογιακή περίοδο 

της οποίας η μέτρηση αρχίζει

 από τη δημιουργία του κόσμου.

Παράδειγμα τέτοιου ημερολογίου αποτελεί το εβραϊκό ημερολόγιο, σύμφωνα με το οποίο η δημιουργία έλαβε χώρα το έτος 3760 π.Χ.. Έτσι, το εβραϊκό ημερολόγιο θεωρεί ότι το 2008 είναι το έτος 5769 ε.Κ. (A.M.).

Το 4004 π.Χ. ως έτος δημιουργίας του Κόσμου. (Το Λεξικόν των Αγίων Γραφών, Γ. Κωνσταντίνου, 1888/1973)

Αυτό το σύστημα μέτρησης χρησιμοποιήθηκε και από τους πρώτους χριστιανούς εκκλησιαστικούς πατέρες και χρονικογράφους.

Επί παραδείγματι, στις αρχές του 3ου αιώνα, ο επίσκοπος Ρώμης Ιππόλυτος αναφέρει ότι η "καταβολή του κόσμου", δηλαδή η γέννηση του Αδάμ, έλαβε χώρα 5.500 χρόνια πριν τη γέννηση του Ιησού Χριστού.

Στις αρχές του 5ου αιώνα, ο μοναχός Πανόδωρος ο Αλεξανδρείας κατέγραψε ότι η δημιουργία του κόσμου έγινε το 5904 π.Χ.

Παρόμοιοι ήταν και οι υπολογισμοί που ανέπτυξαν ο Γεώργιος ο Σύγκελλος, προσωπικός γραμματέας του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ταράσιου στα τέλη του 7ου αιώνα και ο μοναχός Αννιανός ο Αλεξανδρείας τον 5ο αιώνα που τοποθέτησε την δημιουργία του Κόσμου στις 25 Μαρτίου 5492 π.Χ.

Η χρονολογία που εμφανίζεται στα Ρωμαϊκά μαρτυρολόγια είναι 25 Μαρτίου 5198 π.Χ.

Στο Βυζάντιο, 

το Έτος Κόσμου αποτελεί την αντίστοιχη αντίληψη 

όσον αφορά το Βυζαντινό Ελληνικό Ημερολόγιο,

 το οποίο χρονολογεί τη δημιουργία 

την 1η Σεπτεμβρίου 5509 π.Χ. 

Ο Γ' Κανόνας της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου αναφέρεται στην τρέχουσα χρονολογία «τῆς πεντεκαιδεκάτης τοῦ διελθόντος Ἰανουαρίου μηνός, τῆς παρελθούσης τετάρτης Ἰνδικτιῶνος, ἔτους ἐξακισχιλιοστοῦ ἐκατοστοῦ ἐννάτου», δηλαδή του έτος 6199 από τη δημιουργία Αδάμ που αντιστοιχεί στο έτος 691 από τη γέννηση του Χριστού.

 Το βυζαντινό σύστημα χρονολόγησης «από κτίσεως κόσμου» ακολουθήθηκε στη Ρωσία μέχρι και την εποχή του Μεγάλου Πέτρου το 1725.



Πηγές:
Wikipedia
http://www.pigizois.net/sinaxaristis/09/01_09.htm
http://www.cc.uoa.gr/fasma/E_Danezis/scientific_articles/sa46.htm
εφημ. "ΠΡΟΟΔΟΣ"