Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2009

Όψεις Εθνοαποδόμησης στην Ελλάδα – Το Μα­κε­δο­νι­κό

Αναδημοσίευση απο το Άρδην
taxopoulos Νέα Κυκλοφορία : Όψεις Εθνοαποδόμησης στην Ελλάδα   Το Μα­κε­δο­νι­κό
Ημερομηνία:
17/12/2009 14:36

Συγγραφέας, Γιάννης Ταχόπουλος

48. Μα­κε­δο­νι­κό.

Aνα­φο­ρι­κά, πά­λι, πρός τίς ἀ­γρι­ό­τη­τες κα­τά τόν Μα­κε­δο­νι­κό Ἀ­γώ­να, οἱ «ἀν­τι­ε­θνι­κι­στές» τίς πα­ρου­σιά­ζουν λί­γο πο­λύ ὡς σφα­γή ντό­πι­ων[1] Μα­κε­δό­νων δι­α­δο­χι­κά ἀ­πό Βούλ­γα­ρους καί Ἕλ­λη­νες ἀν­τάρ­τες. Καί στήν πε­ρί­πτω­ση αὐ­τή δέν ἀ­να­γνω­ρί­ζουν οἱ «ἀν­τι­ε­θνι­κι­στές» τά αἴ­τια γιά τήν ἔ­ναρ­ξη τοῦ Μα­κε­δο­νι­κοῦ Ἀ­γώ­να, ἐ­νῶ πά­λι θε­ω­ροῦν τούς ἀν­τί­πα­λους ἰ­σά­ξιους σέ ἀ­γρι­ό­τη­τα. Ἡ ἱ­στο­ρι­κή ἀ­λή­θεια εἶ­ναι πώς ἑλ­λη­νι­κά ἀν­τάρ­τι­κα σώ­μα­τα στάλ­θη­καν στή Μα­κε­δο­νί­α ἀ­φό­του εἶ­χαν κα­τέλ­θει ἀ­πό τή Βουλ­γα­ρί­α βουλ­γα­ρι­κά ἀν­τάρ­τι­κα σώ­μα­τα, τά ὁ­ποῖ­α προ­σπα­θοῦ­σαν νά ἐ­πι­βά­λουν διά τῆς βί­ας τήν προ­σχώ­ρη­ση τῶν κα­τοί­κων στή Βουλ­γα­ρι­κή Ἐκ­κλη­σί­α.

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

Ζει και Βασιλεύει

Αναδημοσίευση από το "Ελλήνων Αφύπνιση"


Από καιρό η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών δέχεται ολοένα αυξανόμενα αιτήματα σχολείων, οργανώσεων και ιδιωτών, από όλη την Ελλάδα και πολλές χώρες του εξωτερικού, που ζητούν πληροφοριακό υλικό για τη ζωή, το έργο και την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όμως, ποιο, πόσο και σε πόσους πληροφοριακό υλικό είναι δυνατόν να προσφερθεί;
΄Ηδη κυκλοφορούν σε όλες τις κύριες γλώσσες του Κόσμου περισσότερα από χίλια βιβλία αναφερόμενα στον Αλέξανδρο και διαρκώς προστίθενται καινούργια - ιδίως από ξένους επιστήμονες. Επί πλέον ο κορμός των σχετικών πληροφοριών βρίσκεται σε όλες τις σοβαρές εγκυκλοπαίδειες και διατίθεται δωρεάν στο Διαδίκτυο στο οποίο, σημειωτέον, διοχετεύονται αποκλίνουσες έως και χονδροειδώς προπαγανδιστικές απόψεις. Τέλος, κανένα βιβλίο δεν μπορεί να εξαντλήσει σε όλες τις πτυχές του το θέμα διότι ο Αλέξανδρος είναι πράγματι Ωκεανός. Ωστόσο, η ζήτηση στοιχείων συνεχίζεται.
Με αυτά τα δεδομένα και με τα περιορισμένα διαθέσιμα μέσα της η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών έκρινε, λοιπόν, ότι έχει μεγάλη σημασία να θυμίσει στον απλό αναγνώστη, ιδιαίτερα στη νέα γενεά και στους ξένους, πως οι Λαοί όλου σχεδόν του Κόσμου, σε Ανατολή και Δύση, προσέλαβαν και εξακολουθούν ακόμη να προσλαμβάνουν συνεχώς επί 2.300 χρόνια το φαινόμενο Αλέξανδρος όχι μόνον στα βιβλία αλλά προ πάντων στα μνημεία τους, στην τέχνη τους, στην παράδοσή τους, στο παράδειγμα των μεγάλων Ηγετών τους και ιδιαίτερα στα δημοφιλέστερα αναγνώσματά τους και στα μεγάλα ποιητικά τους έπη, δηλαδή στην ίδια τη ζωή τους. Διότι, έτσι, φανερώνεται με συναρπαστική αμεσότητα ότι αληθινά «ο Μεγαλέξαντρος ζει και βασιλεύει και τον Κόσμο κυριεύει» επί εικοσιτρείς συνεχείς αιώνες μετά τον βιολογικό απλώς θάνατό του. Φανερώνεται, επίσης, ότι ευθύς εξ αρχής και μέχρι σήμερα, στις χώρες της Ανατολής που απετέλεσαν την αλεξανδρινή Οικουμένη, οι Λαοί λατρεύουν τον Αλέξανδρο και τον θεωρούν αδιαμφισβήτητο δικό τους Ηγέτη, Ελευθερωτή και Ευεργέτη.
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
Νικόλαος Ι. Μέρτζος
Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2009
Κατεβάστε το βιβλίο στα Ελληνικά: http://www.schizas.com/site3/el/zei-kai-vasileyei.html

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Χτυπάνε κόκκινο τα εθνικά μας θέματα

Αναδημοσίευση από το blog " Μακεδονικά & άλλα"


Του Ν.Ι. ΜΕΡΤΖΟΥ*
Η Ελλάδα υποχρεούται να αντιμετωπίσει ζωτικής σημασίας εθνικά θέματα και κατά το 2010 που θα αποδειχθεί έτος καμπής - στα πιο πολλά δίχως επιστροφή.
Διότι ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι και ή ο κόμπος θα λυθεί ή το χτένι θα σπάσει. Το χτένι είναι η Ελλάδα όπως τη γνώρισε η τελευταία γενεά της.
Τον κόμπο συνθέτουν:
*ο ωμός ιμπεριαλισμός της Τουρκίας στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στην Θράκη,
* ο «Μακεδονισμός» των Σκοπίων ως μοχλός των Αμερικανών για τον περαιτέρω αναδασμό της βαλκανικής ενδοχώρας με επίκεντρο την ελληνική Μακεδονία,
* η πλήρης κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού και
* η τραγική επιδείνωση της οικονομίας με κορυφαία απειλή την αποσύνθεση της ελληνικής κοινωνίας.
Καθίσταται προφανές ότι:
1. Ολα τα εθνικά θέματα συνδέονται αδιάλυτα μεταξύ τους, απειλούν την τελευταία αμυντική γραμμή του Ελληνισμού και η τελική τροπή αυτών κρίνεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην Ατλαντική Συμμαχία όπου ταυτόχρονα η χώρα μας έχει εναποθέσει την οικονομία της, κορυφαίους θεσμούς της και την ασφάλειά της σε απόλυτη αλληλεξάρτηση. Εν προκειμένω η εσωστρέφειά μας επικαλείται αποκλειστικά τα «δυνατά χαρτιά μας», δηλαδή απλώς την αρνησικυρία μας έναντι των εταίρων και των συμμάχων μας, αλλά δεν θέλει να συνειδητοποιήσει πόσα και πόσο ισχυρά πράγματι χαρτιά έχει έναντι της Ελλάδος η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ατλαντική Συμμαχία ούτε τι ευρω-ατλαντικά συμφέροντα διακυβεύονται.
Εξάλλου, μόλις το 2010 τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβόνας, παύει να ισχύει η ομοφωνία, άρα και η αρνησικυρία, στις περισσότερες σημαντικές αποφάσεις της Ε.Ε.
2. Η εθνική -όχι μόνον η στρατιωτική- άμυνα είναι τόσο ισχυρή όσο ισχυρή είναι αντίστοιχα η εθνική οικονομία, η ελληνική κοινωνία και η κρατική μηχανή.
3. Η Ελλάδα βρίσκεται ουσιαστικά σε εμπόλεμη κατάσταση. Οσο περισσότερα μέτωπα ανοίγονται με επιθετικά αιτήματα στο εσωτερικό της χώρας τόσο περισσότερο αποδυναμώνεται περαιτέρω η εθνική άμυνά της. Και τούτο συμβαίνει αυτόματα, ανεξάρτητα από το δίκαιο ή μη των επιμέρους αιτημάτων.
4. Η σύνολη εθνική -και όχι μόνον πολιτική- ηγεσία, όπως και η δημοσιογραφία, δεν έχει εγγράψει στην συνείδηση του ελληνικού λαού ολοκληρωμένα την σκληρή αυτή πραγματικότητα με εγκυρότητα, πληρότητα και αμεσότητα.
A la guerre, comme a la guerre, έλεγαν οι Γάλλοι. «Στον πόλεμο, όπως στον πόλεμο». Αν χαθεί, χάνουμε όλοι. Οι Ελληνες έχουν αποδείξει πως στον πόλεμο πάνε ομόθυμοι όλοι και νικούν.
5. Ο Ελληνισμός διαθέτει ισχυρές αυτοφυείς δυνάμεις και εν δυνάμει στρατηγικές συμμαχίες που, ωστόσο, αδρανοποιεί το πολιτικο-γραφειοκρατικό σύστημα υποταγμένο πλήρως ακόμη στην Ολιγαρχία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, των επαγγελματιών συνδικαλιστών και των ισχυρών διαμορφωτών κοινής γνώμης.
Με τα δεδομένα αυτά δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να έχει συνεχή αποφασιστική υποστήριξη στο επιχειρησιακό πεδίο των σχεδιασμών και των μαχών. Τούτο μοιάζει ουτοπικό, προς το παρόν, αλλά, ακόμη και αν επιτευχθεί, δεν αρκεί.
Η υποστήριξη προϋποθέτει συνειδητή εθνική συνεννόηση, η οποία θα μπορεί να πείσει, να αναδιατάξει, να εμπνεύσει και να οδηγήσει εμπρός όλες τις μάχιμες δυνάμεις του έθνους πανστρατιά. Γι’ αυτό, όμως, απαιτείται ένας κοινός καθαρός σκοπός. Μόνον έτσι κερδίζεται και, επιπλέον, αναδεικνύεται γονιμοποιός ένας πόλεμος, έστω ειρηνικός.
Ολα τα εθνικά θέματα αποτελούν την τελευταία αμυντική μας γραμμή, όπως προαναφέρθηκε. Συνεπώς, σκοπός των πρώτων κρισίμων μαχών είναι να μη διαρραγεί η εθνική άμυνα. Αυτός ο σκοπός, όμως, επ’ ουδενί μπορεί να είναι και ο κοινός σκοπός του πολέμου. Παρά την αναγκαιότητα του επιβεβλημένου αγώνα, ένας τέτοιος σκοπός είναι πολύ μικρός για να κινήσει πανστρατιά τον Ελληνισμό και, προπαντός, για να τον δικαιώσει.
Διότι είναι αρνητικός.
Στην πολύ δύσκολη ακόμη περίπτωση νίκης, σκοπεύει στο «μη χειρότερo»:
να μην επεκταθεί η Τουρκία,
να μην αναγνωρισθούν τα Σκόπια με το καλλιτεχνικό τους ψευδώνυμο «Μακεδονία»,
να μην καταρρεύσει η οικονομία μαζί με τα ασφαλιστικά ταμεία και την κοινωνία,
να μην προχωρήσει κι άλλο η διαφθορά κι η διάλυση της κρατικής μηχανής.
Ας πούμε ότι αποκρούσαμε αυτήν την πράγματι εθνική απειλή σε όλο το εύρος του Μετώπου. Ε, κι έπειτα;
Επειτα, απλώς, ο εχθρός θα βρίσκεται πάντοτε προ των πυλών και ενίοτε ένδον των τειχών. Αργά ή γρήγορα θα επανέλθει και κάποτε θα μας αλώσει. Μια τέτοια αμυντική, φανερά αρνητική, πολιτική απέναντι στα απειλητικά εθνική θέματα υποδηλώνει ιστορικά το Σύνδρομο της Αλώσεως.
Η αποκομμένη και συνεχώς πολιορκουμένη Κωνσταντινούπολη δεν συζητούσε αν όφειλε να ανασυστήσει την Αυτοκρατορία αλλά μόνον αν ήταν «κρειττότερον ιδείν φακιόλιον Τούρκων βασιλεύον ή καλύπτραν παπικήν», δηλαδή άσπρος σκύλος - μαύρος σκύλος.
Καλύτερα να βασιλεύει τούρκικο σαρίκι παρά καπέλο καθολικών!
Γίνεται, συνεπώς, φανερό πως ο σκοπός του πολέμου δεν επιτρέπεται να περιορισθεί στο να περισωθεί απλώς η Ελλάδα έτσι όπως είναι.
Σκοπός του πολέμου είναι να αναγεννηθεί η Ελλάδα, να αναδιοργανωθεί, να αναπτυχθεί, να καταστεί ισχυρή και να δύναται να ανταγωνισθεί. Τούτο προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, κρατική μηχανή πραγματική, οικονομία παραγωγική, κοινωνία συνεκτική, δημογραφία δυναμική με τολμηρή μεταναστευτική πολιτική, ελληνική περιφέρεια ζωντανή, χώρα ανοικτή και εξωστρεφή. Πολλά πράγματι τα ζητούμενα και πολυσχιδή. Προέχει κατ’ εξοχήν, όμως, να συζητηθούν και προ πάντων να επιλυθούν. Διότι «δει δη λύσεων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι».
Πώς αλλιώς να γίνει;
Οφείλουμε να εξοικονομήσουμε τον καιρόν γιατί «ήγγικεν η ώρα και νυν εστί». Σπαταλήσαμε άδικα πολλά χρόνια και ακόμη περισσότερα χρήματα, όταν τα είχαμε!
Βλέπεις, η ιστορική ζωή δεν είναι ποτέ τζάμπα ούτε την εννοούν οι τζάμπα μάγκες.
Και οι καιροί ου μενετοί.
Καιρός να συστρατευθούν πάντες οι δυνάμενοι φέρειν όπλα.
Οι άλλοι στη Μύκονο, στο Βατοπέδι και στο «Ντα Κάπο»!...
* Ο Ν.Ι. Μέρτζος είναι πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών,δημοσιογράφος και συγγραφέας, αναμορφωτής της Κοινότητας Νυμφαίου Φλωρίνης

Εφημ. ‘Αδέσμευτος’

Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2009

Βουλγαρικές εδαφικές διεκδικήσεις...μέσω Ε.Ε.!

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Σε δημοσίευμα της, η σκοπιανή εφημερίδα ‘Νόβα Μακεντόνιγια’ (Нова Македонија), αναφέρεται στις βουλγαρικές διεκδικήσεις που εκφράζονται μέσω του ακραίου εθνικιστικού κόμματος “Атака“.
Με τίτλο: «Η Βουλγαρία με τις εδαφικές της διεκδικήσεις εις βάρος της ΠΓΔΜ, εποφθαλμιά την Στρώμνιτσα» (Бугарија со територијални претензии кон Македонија, сака да ја земе Струмица) σημειώνει χαρακτηριστικά:
«Ενενήντα έτη, από την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης της Νεϊγύ («Нејскиот мировен договор»), η Βουλγαρία μέσω του ακραίου εθνικιστικού κόμματος «ΑΤΑΚΑ», ζητάει από την Ε.Ε. να κηρυχθεί, η εν λόγω συνθήκη, άκυρη, ζητώντας συγχρόνως να επιστραφούν αυτομάτως οι περιοχές οι οποίες παρέμειναν εκτός Βουλγαρίας, δηλαδή, οι αποκαλούμενες ως ‘Δυτικές Επαρχίες’ καθώς και η πόλη Στρώμνιτσα.».
Ο αρχηγός του πιο πάνω αναφερόμενου κόμματος Βόλεν Σιντέροφ (Волен Сидеров), χαρακτηρίζει ως ιστορική ευκαιρία της Βουλγαρίας να επιτύχει δια της ειρηνικής οδού την ‘επιστροφή’ των εδαφών αυτών.
Σε σχετική συνέντευξή του δήλωσε: «Αυτή η θέση έχει τεθεί στην αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σόφια καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».

Η αναφερόμενη Συνθήκη υπεγράφη στις 27 Νοεμβρίου 1919 στο παρισινό προάστιο Νεϊγύ, από το πάλαι ποτε Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων (η μετέπειτα Γιουγκοσλαβία) που ως κράτος σήμερα δεν υφίσταται, επειδή διαλύθηκε.
Ήταν το επιστέγασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, που υπογράφηκε από τις χώρες που συμμετείχαν στην ένωση των νικητών ‘Αντάντ’ και τις χώρες που συμμετείχαν με τις Κεντρικές Δυνάμεις της Γερμανίας, Αυστρο-Ουγγαρίας και Τουρκίας. Στις χώρες της Αντάντ συμπεριλαμβάνονταν και το «Βασίλειο Σέρβων-Κροατών και Σλοβένων», όπου η περιοχή της σημερινής πΓΔΜ υπήρξε μέρος του βασιλείου αυτού και ονομάστηκε «Βαρντάσκα Βανόβινα» (Вардарска бановина). Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο συμπεριελήφθη ως οντότητα, στα πλαίσια της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.

Το πρόβλημα που ανέκυψε, σύμφωνα, με τον αρχηγό του ‘ΑΤΑΚΑ’, ομιλώντας στο ειδησεογραφικό πρακτορείο ‘Focus’ είναι ότι: «όταν μια πλευρά δεν υπάρχει ήδη, τότε τι γίνεται με την ίδια την Συνθήκη;»

Αξιώνει ‘επιστροφή’ και θέτει όρο στη Σερβία...

Αξίωσε μάλιστα την ‘επιστροφή’ των ‘δυτικών’ αυτών περιοχών:
«Εμείς προσδοκούμε στην συνεργασία της Ε.Ε. σε σχέση με το ζήτημα αυτό», δήλωσε ο Σιντέροφ και συμπλήρωσε:
«Οι ευρωβουλευτές μας ασχολούνται ήδη με το ζήτημα. Θεωρώ ότι μπορούμε σοβαρά να το θέσουμε ως όρο για την ένταξη της Σερβίας στην Ε.Ε.»...
Την ημέρα της συμπλήρωσης 90 ετών από την υπογραφή της συνθήκης αυτής, στις 27 του περασμένου μήνα το κόμμα ‘ΑΤΑΚΑ’ ζητάει: «αυτά τα εδάφη που κατοικούνται από Βουλγάρους και κατέχονται από την πΓΔΜ και την Σερβία, να επιστραφούν στη Βουλγαρία»
Υπερασπιζόμενος τη θέση του αυτή πρόσθεσε:
«Η Σερβία δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμος κληρονόμος της Γιουγκοσλαβίας από τον ΟΗΕ και από την Διεθνή Κοινότητα, ενώ η πΓΔΜ, ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί με το συνταγματικό της όνομα. Οπότε η Συνθήκη αυτή δεν έχει νομική ισχύ επί της Σερβίας και της πΓΔΜ και είναι άκυρη σε σχέση με τις ‘Δυτικές Επαρχίες’ της Βουλγαρίας γιατί δεν υφίσταται το κράτος που την υπέγραψε».

Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2009

Φλώρινα: Τα συμφέροντα πίσω από το ζήτημα της δήθεν μειονότητας

Αναρτήθηκε από τα taxalia

Σε προπαγάνδα δύο πολυμελών οικογενειών που έχουν συναλλαγές με τα Σκόπια και εξυπηρετούν οικονομικά συμφέροντα αποδίδουν οι κάτοικοι της Φλώρινας τα περί ύπαρξης “μακεδονικής μειονότητας”.

Ο μύθος της μειονότητας

Αποστολή στη Φλώρινα
Φώτης Κουτσαμπάρης

Ένας μικρός κύκλος ατόμων ανακινεί το ζήτημα ύπαρξης δήθεν “μακεδονικής μειονότητας” στην περιοχή της Φλώρινας προκαλώντας την αντίδραση των γηγενών, οι οποίοι αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια παραποίησης της εθνικής τους ταυτότητας.
“Τα περί ύπαρξης ʽμακεδονικής μειονότηταςʼ στην ακριτική περιοχή δεν είναι παρά μια προπαγάνδα που γίνεται από δύο μεγάλες οικογένειες, οι οποίες...


Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2009

Λορίνγκ Ντάνφορθ: Οι Μακεδόνες(της FYROM) είναι Σλάβοι και δεν έχουν καμία σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες.

Αναρτήθηκε από akritas

Στο σαιτ history-of-macedonia.com σε άρθρο της Γκατζούλης με θέμα το γνωστό συνέδριο στην Γιούτα, υπάρχει μία ενδιαφέρουσα δήλωση του γνωστού για τις φιλοσκοπιανές θέσεις του Loring Danforth για την καταγωγή των Σλαβομακεδόνων. Είμαι σίγουρος ότι αυτό δεν θα αρέσει στους γείτονες αλλά ειδικά αυτών της διασποράς που ως γνωστό πρωταγωνιστούν σε αυτό το κομμάτι της ιστορίας : ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων.

Για να δούμε λοιπόν τι υποστηρίζει ο Ντάνφορθ:......

Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2009

Πανσλαβισμός και Μακεδονία

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Το ρωσικό έντυπο ‘Σλάβοι’, όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο σημείωμά μας, προσπαθεί να περάσει τη γραμμή των εθνικιστικών κύκλων της πΓΔΜ, διαστρεβλώνοντας τα πραγματικά ιστορικά δεδομένα στον ιστορικό χώρο της Μακεδονίας, ισχυρίζεται, μάλιστα, πως οι Έλληνες, αποτελούσαν μια μικρή και διασκορπισμένη ομάδα στο γεωγραφικό αυτό τμήμα της βαλκανικής.
«Η εθνική σύνθεση στον χώρο αυτόν είναι ανάμεικτη. Συνυπήρχαν οι Θράκες, οι Ιλλυριοί, οι Έλληνες και οι Μακεδόνες» γράφει ο Σλάβος συντάκτης.
Η αναφορά που γίνεται για τον Μέγα Αλέξανδρο τονίζοντας τα περί μακεδονικής εθνότητας είναι ενδεικτική:
« Στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου που ήταν Μακεδών και βασίλεψε από το 336 έως το 323 π.Χ., η Μακεδονία έφθασε στο αποκορύφωμά της. Μετά την κατάκτηση της Θήβας και της Περσίας ο Αλέξανδρος επεκτάθηκε μέχρι τον Ινδό ποταμό και το μακεδονικό έθνος κυριάρχησε στο περσικό έθνος καθώς και στα αιγυπτιακά εδάφη.»

Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2009

Η "σλαβική πλευρά" της Μακεδονίας

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Είναι γνωστό πως οι σλαβικοί λαοί αποτελούν ένα τεράστιο κομμάτι του συνολικού πληθυσμού της γηραιάς ηπείρου. Με την προσθήκη σε αυτό, της Ρωσικής Ομοσπονδίας ,το κομμάτι μεγεθύνεται ιδιαίτερα.
Οι Σλάβοι έχουν συνείδηση της κοινής καταγωγής τους και επιδιώκουν τη σύσφιξη των σχέσεων με διάφορες κοινωνικές και διακρατικές εκδηλώσεις. Είναι γνωστά τα περίφημα πανσλαβιστικά συνέδρια, όπου σλάβοι διανοητές και ερευνητές όλων των επιπέδων διακοινώνουν τις απόψεις και θέσεις τους σε τομείς όπως οι αρχαιολογία, η ιστορία ή πολιτική και ό,τι άλλο εμπίπτει στο σλαβικό ενδιαφέρον και σχεδιασμό.

Ποιοι είναι οι σλαβικοί λαοί

Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009

81 Μακεδονικές οργανώσεις ζητούν το αυτονόητο

http://taxalia.blogspot.com/2009/11/81.html

81 Μακεδονικές οργανώσεις ζητούν το αυτονόητο



Εν όψει της συζήτησης του Δεκεμβρίου, στο Συμβούλιο κορυφής της Ε.Ε. για τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων του κράτους των Σκοπίων, καθώς και στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ του ιδίου μηνός, οι Μακεδονικές Οργανώσεις εξωτερικού και εσωτερικού εξέδωσαν το παρακάτω ψήφισμα:

ΨΗΦΙΣΜΑ
Οι Μακεδονικές Οργανώσεις καθώς και οι φορείς που υποστηρίζουν τις θέσεις και τις απόψεις των τριών εκατομμυρίων Μακεδόνων, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, έχοντας επίγνωση της κρισιμότητας στην οποία έχει περιέλθει η διαπραγμάτευση για το όνομα της ΠΓΔΜ, καλούν την Κυβέρνηση καθώς και...
τους πολιτικούς Αρχηγούς και Βουλευτές όλων των κομμάτων, όπως διαφυλάξουν τα εθνικά συμφέροντα και την εθνική αξιοπρέπεια από την επιβουλή των Σλάβων των Σκοπίων κατά της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Μακεδονίας και συνακόλουθα της Ελλάδος.



ΔΗΛΩΝΟΥΝ ότι δεν πρόκειται να δεχθούν την συμπερίληψη του όρου Μακεδονία στο όνομα του κράτους των Σκοπίων.

ΖΗΤΟΥΝ από την Κυβέρνηση να εγκαταλείψει την πολιτική του γεωγραφικού προσδιορισμού και να συμπεριλάβει στη διαπραγμάτευση και τα ζητήματα του καθορισμού της ονομασίας του έθνους, της υπηκοότητας και της γλώσσας, ώστε να αποτραπεί η χρήση του όρου Μακεδονία.
ΚΑΛΟΥΝ την Κυβέρνηση να αρνηθεί την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΠΓΔΜ, καθώς και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ ή σε άλλους Διεθνείς Οργανισμούς, στους όποίους η χώρα μας έχει το δικαίωμα της αρνησικυρίας, προτού λυθούν τα προβλήματα του ονόματος, της εθνότητας, της υπηκοότητας και της γλώσσας.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ: όσες ενημερώθηκαν και απάντησαν από 9/11 έως 17/11/2009:
Συνέχεια..Παμμακεδονική Ένωση Αμερικής
Παμμακεδονική Ένωση Αυστραλίας
Παμμακεδονική Ένωση Καναδά
Παμμακεδονική Ένωση Ευρώπης
Μακεδονικά Τμήματα Αφρικής
Κέντρο Μακεδονικών Σπουδών (ΗΠΑ)
Διεθνές Ίδρυμα Μνημείου Μεγάλου Αλεξάνδρου
Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης
Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Θεσσαλονίκης
Σωματείο ΑΧΕΠΑ «Μέγας Αλέξανδρος»
Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα
Περιφερειακή Εφορεία Προσκόπων Θεσσαλονίκης
Πανελλήνιος Ομοσπονδ. Μικρασιατικών Σωματείων
Ροταριανός Όμιλος Θεσσαλονίκης
Παμμακεδονική Οργάνωση Γυναικών
Σωματείο Φίλων Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης
Λέσχη Ελλήνων Καταδρομέων
INNER WHEEL
LIONS Εγνατίας
Σύλλογος Φίλες της ΕΛΕΠΑΠ
Μέριμνα του Παιδιού
Λαογραφική Εταιρεία Νομού Πέλλας
Κίνηση Δημοτών Έδεσσας «Ίων Δραγούμης»
Σύλλογος Φίλων Αρχαιοτήτων Έδεσσας «Οι Τημενίδες»
Φιλεκπαιδευτικός Όμιλος Φλωρίνης «Αριστοτέλης»
Φιλανθρωπικός Σύλλογος «Φίλοι Νεότητας Υπαίθρου»
Ινστιτούτο «Αριστοτέλης»
Στέγη Μακεδονικού Πολιτισμού
Καρίπειο Ίδρυμα Μελετών Μακεδονίας – Θράκης
Ίδρυμα Φιλόπτωχου Αδελφότητας Κυριών Θεσσαλονίκης
Ίδρυμα Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη
Βοήθεια Ζωής προς το Ειδικό Παιδί
Φίλες Ορφανοτροφείου «Μέλισσα»
Οι εν Χριστώ Φίλοι των Μαθητών του χωριού
Θυγατέρες της Πηνελόπης «Ολυμπιάδες»
Μορφωτικός Σύλλογος Ίδα «Ιων Δραγούμης»
Ιδρυτικός Σοροπτιμιστικός Όμιλος
Σοροπτιμιστικός Όμιλος «Βυζάντιο»
Σύλλογος Πολυγυρινών
Σύλλογος Καστοριέων κυριών «Το Κέλετρον»
Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης
Πανελλήνιος Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων
Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματ. Θεσ/νίκης
Παμμακεδονική Συνομοσπονδία Αθηνών
Πανελλήνιος Ομοσπονδία Ειδικών Δυνάμεων
Λύκειο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης
Παγκρήτια Αδελφότης Μακεδονίας
«Ομάδα 21» Μακεδονίας – Θράκης
Ένωση Ποντίων Μακεδονίας
Μέριμνα Ποντίων Κυριών
Σωματείο «Παναγία Σουμελά»
Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού Περιφέρειας Θεσ/κης
Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματ. Ανατ. Ρωμυλίας
Σύνδεσμος Θεσσαλονικέων (Αθήνας)
Ηπειρωτική Εστία
Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης
Σύλλογος Κοζανιτών «Ο ?γιος Νικόλαος»
Σύλλογος των εν Θεσσαλονίκης Μπαλτζανών
Κυνηγετικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης
Πανελλήνιος Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων «Ο Παύλος Μελάς»
Σύλλογος «Ο Αίσωπος»
Σύλλογος Λημνίων Θεσσαλονίκης «Ο Ήφαιστος»
Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Γραμματικού «Πατριάρχης Χρύσανθος»
Βοϊακή Εστία
«Ιωνική Εστία» Θεσσαλονίκης
Σύλλογος Σαρακατσαναίων Θεσ/νίκης «Η Ένωσις»
Σύνδεσμος Μοναστηριωτών «Καρτερία»
Σύλλογος Σιατιστέων
Σύλλογος Τσοτιλιωτών και φίλων Τσοτιλίου
Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Ν. Πέλλας
Μακεδονικός Χορ. Πολιτιστικός Σύλ.«Αμύντας»
Σωματείο «?γιος Βασίλειος - Βασιλειάδα»
Σύνδεσμος Μοναστηριωτών «Η Ελπίς»
Σύλλογος Απανταχού Πισοδεριτών «Η Αγία Τριάς»
Ιστορική & Λαογραφική Ετ. Γιαννιτσών Ο Φίλιππος
Σπίτι της Ευρώπης
Ένωση Ρουμελιωτών Βορ. Ελλάδος
Μορφ/κός Περιβ/ικός Όμιλος Πέλλας Αρχαία Πέλλα
Πολιτιστική Εταιρεία Πανελλήνων «Μακεδνός»
Ομοσπονδία Συλλόγων Κεντρικής Μακεδονίας
Όμιλος Πολιτιστικής Ανάπτυξης Θες/νίκης

Το ψήφισμα εστάλη στους κ.κ. Πρόεδρο Δημοκρατίας, Υπουργούς, βουλευτές, Έλληνες ευρωβουλευτές και ΜΜΕ.


Μύθοι και κατασκευή του «μακεδονικού έθνους»

Τ. ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ

Με ιστορικούς όρους η «Μακεδονία», όπως χρησιμοποιούν τον όρο οι γείτονές μας, δηλαδή ως μια εθνοτική ταυτότητα στο σύνολο του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας, είναι μια σχετικά νέα κατασκευή. Καταρχήν εξυπηρετούσε εσωγιουγκοσλαβικές σκοπιμότητες.

Η γέννηση του «μακεδονικού έθνους» από τους περισσότερους ιστορικούς (Ελληνες και ξένους) τοποθετείται το 1943-1944.

Με την ίδρυση της Αντιφασιστικής Συνέλευσης Εθνικής Απελευθέρωσης Μακεδονίας και του Μακεδονικού ΚΚ πρώτα και ύστερα της Λαϊκής Δημοκρατίας Μακεδονίας στα όρια της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας. Μέχρι τότε δεν γίνεται λόγος για ενιαία «μακεδονική εθνότητα» στον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας. Με οποιονδήποτε τρόπο κι αν οριοθετηθεί από την αρχαιότητα ως τα οθωμανικά χρόνια.


Στη διάρκεια του μεσοπολέμου βρίσκεται σε χρήση ο όρος «μακεδονικός λαός», αλλά αυτός δεν έχει εθνικό περιεχόμενο. Περιλαμβάνει Σέρβους, Ελληνες, Βούλγαρους, Αλβανούς, Τούρκους, Βλάχους και όσους κατοικούν στον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας, που είναι μοιρασμένος σε Ελλάδα, Βουλγαρία και σε Γιουγκοσλαβία.

Πριν από την έκρηξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου ο όρος «Μακεδόνες» θα χρησιμοποιηθεί από τους Γιουγκοσλάβους κομμουνιστές ως δηλωτικό των σλαβόφωνων κατοίκων της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας. Αλλά και τότε το Γιουγκοσλαβικό ΚΚ δέχεται την ύπαρξη πολλών εθνοτήτων στον χώρο. Αρχίζει η σύγχυση του γεωγραφικού ονόματος της Μακεδονίας με τους σλαβόφωνους.
Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κι ενώ το έδαφος της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας βρίσκεται υπό την κατοχή της φασιστικής Βουλγαρίας, η σύγχυση θα γενικευτεί. Μακεδόνας για τους Γιουγκοσλάβους θα τείνει να είναι κάθε σλαβόφωνος σ' όλο τον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας.

Απορία Δημητρόφ

Οταν, πια, μετά την απελευθέρωση και την ανακήρυξη της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας από τον Τίτο γίνεται, επισήμως, λόγος, για ξεχωριστή μακεδονική εθνότητα ο ηγέτης της Βουλγαρίας Δημητρόφ εμφανίζεται στο ημερολόγιό του ν αναρωτιέται: «Μιλάμε για μακεδονικό έθνος ή για μακεδονικό πληθυσμό που αποτελείται από Βουλγάρους, Ελληνες και Σέρβους; Υπάρχει μακεδονικό έθνος και αν ναι πού και πώς;».
Ενώ, όμως, ο Δημητρόφ απορούσε, ο Τίτο προχωρούσε στην κατασκευή της «μακεδονικής εθνότητας». Μέχρι τότε υπήρχε ένα ομόσπονδο κράτος με τ όνομα Μακεδονία. Είχε το δικό του έδαφος και τα δικά του όργανα εξουσίας, έπρεπε να έχει και τη δική του ιστορία. Ν αποκτήσει «εθνική συνείδηση», γλώσσα, εκπαίδευση, πολιτισμό...
Ετσι, προέκυψε μια τυπική περίπτωση οικοδόμησης ενός έθνους από ένα κράτους. Το φαινόμενο δεν είναι μοναδικό ούτε στην Ευρώπη, κατά τη διαδικασία της συγκρότησης των εθνών- κρατών το 19ο αιώνα. Ούτε και στον κόσμο.
Αλλωστε, «τα περισσότερα κράτη πιστεύουν ότι έχουν αρχαία καταγωγή, ένα ιστορικό υπόβαθρο που τα βοηθά να δημιουργήσουν μια ισχυρή εθνική ταυτότητα και περηφάνια...»
Το ιστορικό πρόβλημα με τη FYROM δεν είναι τόσο η παραχάραξη και ο σφετερισμός της Ιστορίας των γειτόνων της, ούτε οι ιστορικοί ερασιτεχνισμοί περί της αρχαίας Μακεδονίας. Αλλά ότι η διαδικασία κατασκευής της «μακεδονικής ταυτότητας», μετά τη συγκρότηση της ομόσπονδης γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας, συνυφαίνεται με «φαντάσματα» περί ενιαίας εθνοτικά Μακεδονίας και με ανύπαρκτες σήμερα μειονότητες σε άλλες χώρες. Ετσι, όμως, το «δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού» μπορεί να μεταλλάσσεται σε κάτι σαν «επεκτατικό δικαίωμα»...

Η αρχή και ο πρώτος στόχος

Από το 1944 και μετά η Γιουγκοσλαβία του Τίτο αποδύθηκε σε τεράστια προσπάθεια δημιουργίας μακεδονικής ιστορίας, παράδοσης και γλώσσας, λαϊκού πολιτισμού, πανεπιστημίου, ακαδημίας και όποιου άλλου στοιχείου ταυτοποιεί ένα έθνος-κράτος. Κεντρικός άξονας ήταν ότι οι Σλάβοι της Μακεδονίας αποτελούν χωριστή εθνότητα και άρα εντάσσονταν ισότιμα με τους Σέρβους, Κροάτες και τις άλλες εθνότητες στη μεταπολεμική γιουγκοσλαβική ομοσπονδία. Αμεση επιδίωξη ήταν ο πλήρης έλεγχος του χώρου και η ενσωμάτωση ενός πληθυσμού, που «λοξοκοίταξε», λόγω σύνθεσης και δεσμών, προς τη Βουλγαρία


Οι ηγέτες των σοσιαλιστικών δημοκρατιών της πάλαι ποτε Γιουγκοσλαβίας

Η συνέχεια και η αλλαγή

Η τιτοϊκή ιδέα της «μακεδονικής εθνότητας» για εσωγιουγκοσλαβικούς λόγους στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια γρήγορα διευρύνθηκε. Συμπεριέλαβε στην ουσία, αν και με διάφορους αντιφατικούς τρόπους, όλους τους σλαβόφωνους πληθυσμούς της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Στόχος ήταν η προετοιμασία και η εδραίωση ηγεμονικού ρόλου της Γιουγκοσλαβίας στα μεταπολεμικά Βαλκάνια. Τα σχέδια, όμως, αυτά για πολλούς και διάφορους λόγους (ρήξη Βελιγραδίου-Μόσχας, κατάσταση στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία) προς τα τέλη της δεκαετίας του 1940 θα ναυαγήσουν και θα εγκαταλειφθούν.

Η μετάλλαξη του ζητήματος

Ενώ με την έναρξη της δεκαετίας του 1950 δεν υφίσταται «Μακεδονικό», τουλάχιστον ως πρόβλημα αμφισβήτησης του status quo, αρχίζει να κυοφορείται ένα άλλο νέο μακεδονικό. Αποκλήθηκε «μακεδονισμός» και βασική επιδίωξη ήταν η μετάλλαξη των κατοίκων της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας Μακεδονίας σε «Μακεδόνες», μέλη του ευρύτερου «μακεδονικού έθνους». Τέσσερις δεκαετίες μετά, με τον τεμαχισμό της Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, θ αποδειχτεί ότι η μετάλλαξη ήταν επιτυχής. Με την εμφάνιση της ανεξάρτητης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» ένα ακόμη Μακεδονικό ζήτημα θα εμφανιστεί στα Βαλκάνια...

Η γεωγραφική διαίρεση της Μακεδονίας
Μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (καλοκαίρι 1913) ο διαφιλονικούμενος χώρος της γεωγραφικής Μακεδονίας (χώρος αρχαίας Μακεδονίας συν εδάφη που προστέθηκαν από τη διευρυμένη οθωμανική διοικητική διαίρεση) διαμοιράστηκε στα τρία βαλκανικά κράτη. Η νότια ζώνη και η μισή περίπου μεσαία επιδικάστηκε στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα εδάφη του ευρύτερου μακεδονικού χώρου περιέρχονταν στη Σερβία και τη Βουλγαρία. Πρόκειται για τη σημερινή κατανομή, με μερικές μικρές τροποποιήσεις μετά το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου (1919):
-Ελλάδα: έκταση 34.603 τ.χ. ποσοστό 51,57%
-Γιουγκοσλαβία: έκταση 25.774 τ.χ. ποσοστό 38,32%
-Βουλγαρία: έκταση 6.789 τ.χ. ποσοστό 10,11%
Το ελληνικό ποσοστό αντιστοιχεί περίπου στα όρια της ιστορικής Μακεδονίας των κλασικών χρόνων. Εδάφη της (οι υπολογισμοί είναι ελαστικοί, αλλά σε κάθε περίπτωση μιλούν για μερικές δεκάδες χιλιόμετρα) περιλήφθηκαν στα μέρη που επιδικάστηκαν σε Γιουγκοσλαβία (Σερβία) και Βουλγαρία.
Το πρόβλημα, που έμενε ανοιχτό και θα λυθεί τα επόμενα χρόνια, με τις μετακινήσεις, τις ανταλλαγές πληθυσμών και την εθελουσία ή καταναγκαστική αφομοίωση, ήταν πως ελληνικοί πληθυσμοί παρέμεναν στα σερβικά και βουλγαρικά εδάφη. Ενώ σλαβικοί και μουσουλμανικοί στα ελληνικά. Κι αυτό, όμως, διευθέτησε οριστικά η Ιστορία εδώ και πάνω από μισό αιώνα ...

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

1944: Η πρώτη Αντιφασιστική Συνέλευση για την Απελευθέρωση του Μακεδονικού Λαού. Η διακήρυξή της για «τα βασικά δικαιώματα του πολίτη της δημοκρατικής Μακεδονίας» θεωρείται η ιδρυτική πράξη του ανεξάρτητου μακεδονικού κράτους. Ανακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας.
1945: Στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας των ομόσπονδων κρατών (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Σλοβενία-Κόσοβο και Βοϊβοδίνα είναι αυτόνομες περιοχές ως τμήματα της Σερβίας) συγκροτείται η πρώτη εθνική κυβέρνηση της ΛΔΜακεδονίας. Επικεφαλής είναι ο Μετόντια Αντόνοφ- Τσέντο.
1991: Διακήρυξη της ανεξαρτησίας της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» από τη Βουλή της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (Ιανουάριος). Στο πρώτο σύνταγμα της νέας χώρας (Απρίλιος) γίνεται αναφορά «σε δικαιώματα του μακεδονικού λαού στις γειτονικές χώρες».

19ος και 20ός ΑΙΩΝΑΣ
Βαλκανικοί πόλεμοι και Συνθήκη Βουκουρεστίου

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-1913 παρουσιάζονται από τις επίσημες και ημιεπίσημες πηγές της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» ως ένας αγώνας δρόμου για την κατάκτηση των εδαφών της Μακεδονίας. Ο καθένας από τους τρεις στρατούς (Ελληνικός, Σερβικός, Βουλγαρικός) προσπαθούσε να καταλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη και όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Το συνολικό αποτέλεσμά τους κρίνεται μοιραίο και ατυχές συνολικά για τη Μακεδονία.
Με αυτή την έννοια είναι ενδεικτικό ένα συμπερασματικό σχόλιο του Πέταρ Στογιάνοφ στο έργο «Η Μακεδονία στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο» (που εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Εθνικής Ιστορίας της ΣΔΜ): «...για τον μακεδονικό λαό ο Α Βαλκανικός Πόλεμος σήμανε απλώς μια αλλαγή αφεντικών, με τη διαφορά ότι, μετά το 1912, τα νέα αφεντικά συνέχισαν και ενίσχυσαν την παλαιά πολιτική αφομοίωσης για να εξαφανίσουν τον μακεδονικό λαό ως αυτόνομη εθνική οντότητα στα Βαλκάνια, κάτι το οποίο οι Τούρκοι δεν είχαν επιδιώξει ποτέ στους πέντε αιώνες της κυριαρχίας τους...».
Οσο για τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο, αυτός οφείλεται στη δίψα των συμμάχων και τις απογοητεύσεις για εκείνα που είχαν πετύχει κατά τον Α Βαλκανικό, σε σύγκριση με τις προσδοκίες για το τι ανήκε «φυσιολογικά» στον καθένα από τη Μακεδονία.
Το συμπέρασμα εδώ είναι πως τα μοναδικά πραγματικά θύματα της σύγκρουσης «των σοβινιστικών βαλκανικών εθνικισμών» ήταν και παραμένουν η Μακεδονία και ο μακεδονικός λαός...
Η έμφαση για την περίοδο αυτή δίνεται στα μέτρα για «την αφομοίωση των Μακεδόνων που πήραν τα νέα αφεντικά, στην καταστροφή εκατοντάδων χωριών και πόλεων, στην εκδίωξη του πληθυσμού που αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, στην αλλαγή των ονομάτων σε βουλγαρική, ελληνική και σερβική μορφή, στην εισαγωγή άλλων γλωσσών στα σχολεία» κτλ. Ολες αυτές οι αδικίες σφραγίστηκαν με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (1913). Η Μακεδονία βρίσκεται από τότε υπό τριπλή κατοχή (ελληνική, σερβική και βουλγαρική). Το καθεστώς αυτό θα συνεχιστεί ως την ανακήρυξη της Λαϊκής (κατοπινά Σοσιαλιστικής) Δημοκρατίας στο πλαίσιο της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας. Τότε υποτίθεται ότι αίρεται εν μέρει η ιστορική αδικία.
Το τέλος των βαλκανικών πολέμων αποτελεί το βασικό κλειδί για τη σλαβομακεδονική αφήγηση της Ιστορίας. Η «κατακτητική φύση τους» και η «τραγική έκβαση» της συνθήκης του Βουκουρεστίου παραμένουν τα τελικά συμπεράσματα, που τροφοδότησαν την κατασκευή εθνικής ταυτότητας των γειτόνων μας.

Η... γέννησή του
Τα «υλικά δημιουργίας» Προϊστορίας και Ιστορίας

Την περασμένη Κυριακή είχαμε δει μερικούς από τους βασικούς μύθους, με τους οποίους κατασκευάζεται η μακεδονική «εθνική συνείδηση» των γειτόνων μας. Προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων πρέπει να υπογραμμιστεί πως η μυθολογία και η κατασκευή της Ιστορίας, στο έναν ή άλλο βαθμό, δεν είναι προνόμιο της σλαβομακεδονικής ιστοριογραφίας. Τα βασικά υλικά κατασκευής της Προϊστορίας και Ιστορίας του «μακεδονικού έθνους» θα μπορούσαν, κάπως απλουστευμένα, να συνοψιστούν στα εξής:
1. Οι αρχαίοι Μακεδόνες ανήκαν σε μη ελληνικά φύλα και δεν μιλούσαν Ελληνικά.
2. Οι Σλάβοι ήρθαν στη γεωγραφική περιοχή της Αρχαίας Μακεδονίας (7ος αιώνας) και αναμείχτηκαν με τους αυτόχθονες (Μακεδόνες - μη Ελληνες κ.ά.) της περιοχής. Διαμόρφωσαν τους αιώνες που ακολούθησαν (βυζαντινούς και οθωμανικούς) κάποια μακεδονική «ταυτότητα».
3. Καθυστέρησαν ν αποκτήσουν εθνική (μακεδονική) συνείδηση, όπως οι άλλοι βαλκανικοί λαοί κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας (15ος - 19ος αιώνας). Γι αυτό και δεν διεκδίκησαν την απελευθέρωσή τους ως διακριτή εθνική οντότητα. Ετσι για παράδειγμα εξηγείται πως δεν έγινε μακεδονική επανάσταση, όπως ελληνική, σερβική, βουλγαρική.
4. Προς το τέλος του 19ου αιώνα, μέσα από «επαναστατικές διαδικασίες», τελικά αποκτήσανε «εθνική αστική τάξη», χωριστή εθνική ταυτότητα, αλλά αυτό δεν στάθηκε δυνατόν να εκφραστεί και εδαφικά, με τη δημιουργία ενός μακεδονικού κράτους...
Κάθε μια από τις βαλκανικές χώρες, που είχαν στο μεταξύ συγκροτηθεί (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο), «αγωνιζόταν να επιβληθεί στα Βαλκάνια και να εξασφαλίσει οικονομική και πολιτική κυριαρχία στη Μακεδονία, η οποία καλύπτει το κεντρικό και σημαντικότερο από οικονομική άποψη τμήμα των Βαλκανίων, μέσω του οποίου διέρχονται όλες οι επικοινωνίες.
Καταλαμβάνοντας τη Μακεδονία επιθυμούσαν να αποκτήσουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα εύφορης γης, που παρήγαν περίπου ένα δισεκατομμύριο κιλά σιτηρά...».
Το απόσπασμα προέρχεται από την «Ιστορία του μακεδονικού λαού» του Ινστιτούτου Εθνικής Ιστορίας της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας Μακεδονίας και εκφράζει μέχρι σήμερα την επίσημη Ιστορία (από το ίδιο τρίτομο έργο αντλούνται και άλλα στοιχεία για την πορεία του «μακεδονικού λαού» τα επόμενα χρόνια).


Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2009

Ο Γόρδιος Δεσμός του Μακεδονισμού και οι ιστορικές μας ευθύνες

Επιμέλεια: Γιώργος Εχέδωρος

Διαβάζω ένα παλιό αφιέρωμα εφημερίδας και αναρωτιέμαι: Αυτός ο λαός, οι Σλαβομακεδόνες, μόνος του αποφάσισε να πετάξει τους πραγματικούς προγόνους του στα χαντάκια του παρελθόντος και να ανασύρει τους νέους προγόνους του από την αρχαία Μακεδονία;
Ο θρύλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπάρχει σε όλους τους λαούς της ανατολής. Σε τέτοια ένταση μόνο στην Ευρώπη παρουσιάστηκε πρώτα το δέκατο ένατο αιώνα στους Βουλγάρους και τώρα στο συνονθύλευμα των σλάβικων φυλών της Μακεδονίας.
Παραθέτουμε το κείμενο, και αν δεν σας φανεί κουραστικό, διαβάστε το, θα αντιληφθείτε πως εμείς, οι Έλληνες, τους σπρώξαμε στο Μακεδονισμό που γιγαντώθηκε και έγινε γόρδιος δεσμός των ημερών μας.
Και αν υπάρξουν κάποιες ενστάσεις για το κείμενο, ας μην ξεχνάμε πως όταν γράφηκε δεν υπήρχαν τα σημερινά δεδομένα…


alexander Ο Γόρδιος Δεσμός του Μακεδονισμού και οι ιστορικές μας ευθύνες

Μεγαλέξανδροι όλων των χωρών

Δεν είναι μόνο η γοργόνα, η αδελφή του Μεγαλέξανδρου, που ανησυχεί για την τύχη του στρατηλάτη. Το ίδιο ενδιαφέρον επιδεικνύουν, από το θάνατό του μέχρι και σήμερα, κράτη, εθνότητες και λαοί με διαφορετικές καταβολές και ανταγωνιστικές σχέσεις. Ποιος ευθύνεται για το μπέρδεμα που κινδυνεύει να καταντήσει νέος “γόρδιος δεσμός”;

Ενας μύθος με κέρατα

Μισή δεκαετία έχει πια κυλήσει από τις μέρες που η συλλογική αγωνία για την απώλεια του Μεγαλέξανδρου σήμανε το ουσιαστικό τέλος της Μεταπολίτευσης στη χώρα μας, κι όμως η μορφή του μακεδόνα βασιλιά δε λέει να βγει από τις σελίδες της (πολιτιστικής, έστω) επικαιρότητας για να επιστρέψει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Τη μια αναλαμβάνει να μας τον θυμίσει ο Ολιβερ Στόουν, που συζητάει με το υπουργείο Πολιτισμού την ιδέα μιας κινηματογραφικής βιογραφίας του εθνικού μας ειδώλου· την άλλη, έχουμε τον καλλιτεχνικό καυγά για κάποιο από τα αγάλματά του · άλλοτε πάλι την παράσταση κλέβει κάποιο από τα επεισόδια του συνεχιζόμενου σίριαλ “ο τάφος στην όαση Σίβα”. Σε περίπτωση ειδησεογραφικής ανομβρίας, τέλος, υπάρχουν πάντα διαθέσιμα τα ρεπορτάζ από τους Καλάς και τις λοιπές φυλές του Ινδοκούχ που πλασάρονται ως οι αυθεντικοί απόγονοι του Ισκαντέρ. Ευτυχώς οι τόνοι έχουν πέσει – σε σχέση τουλάχιστον με την εθνικιστική ψύχωση του 1992-3, όταν ένας 18χρονος μαθητής καταδικαζόταν σε ένα χρόνο φυλακή για τη διανομή προκήρυξης που χαρακτήριζε το διάσημο στρατηλάτη “εγκληματία πολέμου”. Μπορεί έτσι κανείς ν’ αναφερθεί στη διεθνή εικόνα του Αλεξάνδρου χωρίς να θεωρηθεί εξ ορισμού ύποπτος ή, έστω, “εθνικός μειοδότης”…
Οταν το 1935 ο Αλέξανδρος Αλεξάνδρου Πάλλης παρατηρούσε με ενθουσιασμό πως ο μακεδόνας κοσμοκράτορας λατρευόταν σαν εθνικός ήρωας από τους λαούς του ρωσικού Τουρκεστάν (των σημερινών δηλαδή ανεξάρτητων χωρών της Κεντρικής Ασίας) και της Μογγολίας, φρόντιζε να επισημάνει παράλληλα ότι αυτό δεν ήταν παρά ένα μονάχα μέρος των δοξασιών που είχαν ως αντικείμενο το πρόσωπό του:
“παντού απ’ όπου είχε περάσει ο Αλέξανδρος και πιο πέρα ακόμη, η μνήμη του διατηρήθηκε ζωντανή μέσ’ από τους αιώνες, περισσότερο από κάθε άλλου μεγάλου άντρα της Αρχαιότητας”.
Ο συγγραφέας θα θεωρήσει την έκταση της υστεροφημίας αυτής φυσική για την “καταπληκτική σταδιοδρομία του Μεγάλου Μακεδόνα, που κατόρθωσε, σε έντεκα χρόνια μέσα, να καταχτήσει ολόκληρο σχεδόν το γνωστό Αρχαίο Κόσμο”.
Επιχειρεί μάλιστα και ορισμένες διαχρονικές συγκρίσεις, που σήμερα μάλλον θα σοκάριζαν τους πιο ένθερμους από τους λάτρεις του εθνικού μας συμβόλου: “Από όλους τους μεγάλους καταχτητές της Ασίας που ήλθαν ύστερα απ’ αυτόν, μονάχα ο Μογγόλος Τζεγκίζ Χαν και ο Τάταρος Τιμούρ (Ταμερλάνος) – και αυτωνών η ιστορία είναι πολύ πιο πρόσφατη – μπορούνε να συγκριθούνε με τον Αλέξαντρο από άποψη υστεροφημίας” (ιστορική εισαγωγή στη “Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου, επανεκδ.1990, σ.19-20).
Μια λιγότερο εξιδανικευμένη προσέγγιση των πραγμάτων θα εστίαζε ίσως την προσοχή της περισσότερο στους μηχανισμούς που οργάνωσαν τη συλλογική μνήμη σε τέτοια έκταση και διάρκεια. Το κάνει στο πρόσφατο βιβλίο του ο γνωστός αιρετικός ιστορικός Κυριάκος Σιμόπουλος: ο Αλέξανδρος, μας θυμίζει, ήταν ένας από τους πρώτους ηγεμόνες της αρχαιότητας που επέβαλαν τη θρησκευτική λατρεία του προσώπου τους στους υπηκόους τους. Η θεοποίησή του, σύμφωνα με τη φαραωνική παράδοση της Αιγύπτου, ως γιου του Αμμωνα Ρα, μπορεί να συνάντησε την έντονη αντίδραση των συμπολεμιστών του (αντίδραση που, ειρήσθω εν παρόδω, πνίγηκε στο αίμα), αποτέλεσε όμως βάση και μοντέλο για τους απόλυτους μονάρχες που τον διαδέχθηκαν. Η λατρεία του συνεχίστηκε από τους αλληλοσπαρασσόμενους διαδόχους του, που αναζητούσαν σ’ αυτόν μια πηγή ιδεολογικής νομιμοποίησης της δικής τους εξουσίας, κι από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, που είδαν στο θρύλο του το ιδεώδες πρότυπο για τους εαυτούς τους. Οι επιδράσεις αυτής της οργανωμένης λατρείας -και πολύ λιγότερο η ανάμνηση των πραγματικών ιστορικών περιστατικών- σημαδεύουν άλλωστε τα έργα εκείνα της λαϊκής και λόγιας παράδοσης με βάση και χάρη στα οποία θα διατηρηθεί η εικόνα του Αλέξανδρου στη συλλογική μνήμη των λαών τους επόμενους αιώνες (χοντρικά, μέχρι την εποχή μας και την οργάνωση της μαζικής εκπαίδευσης από τα εθνικά κράτη).
Πρόκειται για διάφορες εκδοχές του λαϊκού αναγνώσματος που, με σημείο εκκίνησης την Αίγυπτο του 2ου ή 3ου αιώνα μ.Χ., κυκλοφόρησε σε 80 παραλλαγές σε 24 γλώσσες (από τα προβηγκιανά και τα ισλανδικά μέχρι τα αρμενικά, τα αιθιοπικά ή τα ινδονησιακά) και στη χώρα μας έγινε γνωστό σαν “η Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου”.
Καθόλου συμπτωματικά, στο παραμύθι αυτό ο μακεδόνας στρατηλάτης εμφανίζεται γόνος όχι του Φιλίππου αλλά του τελευταίου βασιλιά της Αιγύπτου, Νακτεναβώ, που παρασέρνει την Ολυμπιάδα μεταμορφωμένος σε Αμμωνα Ρα!
Από την αναπαράσταση του Αλέξανδρου με κέρατα -όπως απεικονιζόταν και ο “πατέρας του”, Αμμων Δίας- θα του βγει και το όνομα “Δικέρατος” (Δουλ- Καρνέϊν) με το οποίο εμφανίζεται στο Κοράνι και τη λοιπή παράδοση των μουσουλμανικών λαών.
Από κει και πέρα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, κάθε λαός και πολιτισμικό ρεύμα έπλασε και το δικό του Μεγαλέξανδρο, κατ’ εικόναν αυτού και ομοίωσιν: οι μουσουλμάνοι χρονογράφοι τον θέλουν να πολεμά τους απίστους στο όνομα του Ισλάμ και τον στέλνουν για προσκύνημα στη Μέκκα, οι βυζαντινοί κι αιθίοπες χριστιανοί τον βάζουν να χτίζει εκκλησίες και μοναστήρια πριν αναληφθεί στους ουρανούς σαν καλός προφήτης, κάποιοι εβραίοι τον παρουσιάζουν να περιμένει κι αυτός την έλευση του Μεσσία για να του κληροδοτήσει την επίγεια βασιλεία, για τους Φράγκους τέλος δεν είναι παρά ένας ιππότης του κύκλου του Καρλομάγνου…
Αυτό που παρέμεινε σταθερό, πάντως, ήταν η νομιμοποιητική λειτουργία που επιτελούσαν οι σχετικοί θρύλοι σε σχέση με τις υφιστάμενες κοινωνικές και πολιτικές δομές. “Ακόμα και σήμερα”, αναφέρει ο Πάλλης, “οι φύλαρχοι των ορεινών περιφερειών του Αφγανιστάν και των βορειοδυτικών Ινδιών το έχουνε καύχημα πως κατάγονται από τον Αλέξαντρο – τον Ισκάνταρ Δουλ-Καρνέϊν. Την παράδοση αυτή την αναφέρει ο περίφημος Βενετός περιηγητής Μάρκο Πόλο, που ταξίδεψε στην Κεντρική Ασία το 13ο αιώνα, σχετικά με τους εμίρηδες του Μπαντακσάν, στο βόρειο Αφγανιστάν.
Ο Sir Henri Yule το ίδιο λέει για τους φυλάρχους πολλών περιφερειών στα βορειοδυτικά σύνορα των Ινδιών, όπως του Καρατεγκίν, Νταρουάζ, Ροσάν, Σιγνάν, Ουαχάν, Τσιτράλ, Γκιλγκίτ, Σουάτ και Χαλοπόρ”.
Πάνω από μισός αιώνας έχει περάσει από τότε που γράφτηκαν αυτά τα λόγια και νέες δυνάμεις έχουν προστεθεί σε όσα καθορίζουν τη ζωή των “απογόνων του Ισκαντέρ” – από τον τουρισμό μέχρι την έκρηξη των ΜΜΕ.
Oι πατροπαράδοτες δοξασίες λειτουργούν έτσι σ’ ένα εκσυγχρονισμένο σκηνικό.
Σε πρόσφατο ( 29/12/96) αφιέρωμα της “Καθημερινής”, λ.χ., είδαμε να επιστρατεύονται ως πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία για τη μακεδονική καταγωγή των Χούνζα, των Πατάν και των Καλάς … τα σχετικά διαφημιστικά φυλλάδια του πακιστανικού οργανισμού τουρισμού!
Ανάλογες ήταν και οι διαπιστώσεις της ταξιδιώτισσας Κάτιας Αντωνοπούλου στα χωριά των Καλάς, που τις ίδιες μέρες δεχόντουσαν την επίσκεψη κι ενός γιαπωνέζικου τηλεοπτικού συνεργείου: “Τους κάθισαν στη σειρά σ’ έναν πάγκο και τους είπαν ότι θα τους ρωτήσουν έναν έναν τ’ όνομά τους κι αυτοί πρέπει να πουν πως λέγονται Σίκαντερ τάδε. Οι γυναίκες αλλαφιάζονται λίγο αλλά ο πατριάρχης της οικογένειας Μπούμπουρ Χαν τις καθησυχάζει. Το μπάχαλο τους κόστισε τρία διαφορετικά γυρίσματα. (…)
Ο Σαρζάντα όταν του είπα αυτά που έγιναν σήμερα στο σπίτι του Μπούμπουρ Χαν, έβαλε τα γέλια και είπε ότι πολλοί τους δίνουν λεφτά για να πούν τα ίδια” (”Η κυρία Ουίλσον ταξιδεύει”, σ.230-2).

H Συνέχεια στο Echedoros-a Blog

Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009

Ιστορική Γλωσσολογία (Μεθοδολογία)


Eικόνα Α. Το δενδροειδές σχεδιάγραμμα του Α. Σλάϊχερ


Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ


(Από το βιβλίο του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη:«Μη-συμβατικές θεωρίες: Οι κερδοσκόποι του “ελληνισμού” και ο φενακισμός των αφελών» - ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ, Θεσσαλονίκη 2007)


Οι υπάρχουσες γλώσσες (τόσο οι ομιλούμενες σήμερα, όσο και αυτές που είχαν ομιληθεί στο παρελθόν) κατατάσσονται, σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια, σε συγκεκριμένες γλωσσικές ομάδες. Η κατάταξη μιας ή περισσοτέρων γλωσσών ή διαλέκτων σε μια γλωσσική ομάδα γίνεται εφ’ όσον έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει γενετική συγγένεια μεταξύ τους, δηλ. ότι έχουν προέλθει από μια κοινή πρόγονο.



Ένα από τα πλέον γνωστά και χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ομάδα των σύγχρονων Ρωμανικών γλωσσών (Romance languages) όπως η Ιταλική, η Γαλλική, η Ισπανική, η Ρουμανική κ.λπ. Εάν εξετάσουμε την μορφή που είχε η κάθε μία από αυτές πριν από δύο, τρεις, πέντε ή δέκα αιώνες (μέσα από αντίστοιχα κείμενα της κάθε εποχής), θα διαπιστώσουμε ότι όσο προχωράμε πίσω στο παρελθόν, τόσο περισσότερο αρχίζουν να πλησιάζουν η μία με την άλλη, μέχρις ότου συγχωνευθούν όλες σε μια πρωταρχική γλωσσική μορφή, στις αρχές περίπου της χριστιανικής εποχής. Μια ευτυχής συγκυρία έκανε να έχουν διατηρηθεί όλα τα στοιχεία αυτής της πρωταρχικής μορφής σε λογοτεχνικά έργα, κρατικά έγγραφα, διατάγματα κ.λπ. με αποτέλεσμα να έχουμε πλήρη εικόνα αυτής της αρχικής γλώσσας, που δεν είναι άλλη από την Λατινική, την γλώσσα των Ρωμαίων και Λατίνων αρχικά και στην συνέχεια των κατοίκων της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας γενικότερα.
Δυστυχώς όμως για την επιστήμη της Γλωσσολογίας, τέτοιες περιπτώσεις είναι συνήθως σπάνιες και κατά κανόνα η πρωταρχική γλωσσική μορφή μιας ομάδας συγγενικών γλωσσών, η προγονική γλώσσα, δεν μαρτυρείται άμεσα με γραπτά κείμενα ή άλλους τρόπους (π.χ. προφορική παράδοση).
Άλλες γνωστές ομάδες συγγενικών γλωσσών είναι η Τευτονική ομάδα (Γερμανική, Αγγλική, Ολλανδική, Σουηδική κ.λπ.), η Σημιτική ομάδα (Αραβική, Εβραϊκή, οι εξαφανισμένες σήμερα Ακκαδική, Αμορριτική κ.λπ.), καθώς και η ομάδα των αρχαίων ελληνικών διαλέκτων (Ιωνική, Αιολική, Αρκαδική, Δωρική κ.λπ.), οι οποίες θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε συγγενικές μεν, αλλά διαφορετικές γλώσσες, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
Ατυχέστατα, οι πρωταρχικές μορφές, οι προγονικές γλώσσες αυτών των ομάδων (οι συμβατικά αποκαλούμενες Πρωτο-Τευτονική, Πρωτο-Σημιτική, και Πρωτο-Ελληνική αντίστοιχα) δεν διασώθηκαν σε γραπτή μορφή και έτσι δεν υπάρχουν πλήρη στοιχεία για τις «Πρωτο-γλώσσες» αυτές. Πολλά όμως γραμματικά, λεξιλογικά, συντακτικά κ.λπ. χαρακτηριστικά τους μπορούν να παραληφθούν από τις σύγχρονες γλωσσικές απογόνους τους με τις αυστηρές επιστημονικές μεθόδους και διαδικασίες της Ιστορικής Γλωσσολογίας, όπως θα δούμε παρακάτω.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι η κατάταξη μιας γλώσσας σε μια γλωσσική ομάδα μαζί με άλλες συγγενικές της μπορεί να γίνει είτε λαμβάνοντας υπ’ όψη μόνον την σύγχρονη μορφή της (Συγχρονική κατάταξη) είτε εξεταζόμενη συνολικά, ανεξαρτήτως των μορφών που είχε διαδοχικά στο πέρασμα των αιώνων (Διαχρονική κατάταξη). Έτσι, π.χ. η σημερινή Ιταλική γλώσσα, κατατάσσεται συγχρονικά μαζί με την Ισπανική, Γαλλική κ.λπ. στις Ρωμανικές γλώσσες, όπως προαναφέραμε. Εάν όμως θεωρήσουμε ότι όλες οι γλώσσες της ομάδος αποτελούν απογόνους της αρχικής Λατινικής τότε μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια διαχρονική κατάταξη, όπου οι μεν Ρωμανικές γλώσσες θεωρούνται ως ένα παρακλάδι της Λατινικής, η οποία όμως μαζί με άλλες συγγενικές της, αλλά εκλιπούσες σήμερα αρχαίες γλώσσες της ιταλικής χερσονήσου (Φαλισκική, Οσκική, Ουμβρική κ.λπ.) κατατάσσονται στην λεγομένη ομάδα των Ιταλικών γλωσσών (Italic languages). Έτσι προκύπτει το γνωστό δενδροειδές διάγραμμα (βλ. Εικόνα A στην αρχή), που για πρώτη φορά παρουσιάσθηκε στην δεκαετία του 1860 από τον μεγάλο Γερμανό γλωσσολόγο Αύγουστο Σλάϊχερ (August Schleicher) και το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα με μερικές μικρές διορθώσεις.
Εκείνο που θα πρέπει να τονισθεί στην συνέχεια είναι ότι η ομάδα των Ιταλικών γλωσσών μαζί με άλλες επίσης συγγενικές της ομάδες, όπως η Τευτονική (Germanic languages), η Κελτική (Celtic languages: Ιρλανδική, Γαελική Σκωτική, Ουαλλική κ.λπ.) και η Σλαβική (Slavic languages: Ρωσσική, Πολωνική, Σερβοκροατική, Τσεχική κ.λπ.), ανήκουν στον αποκαλούμενο Δυτικό ή Ευρωπαϊκό κλάδο, που μαζί με τον λεγόμενο Ανατολικό ή Ασιατικό κλάδο, στον οποίον ανήκουν οι Ινδο-Ιρανικές γλώσσες (Σανσκριτική, σύγχρονες Ινδικές γλώσσες, Περσική, Κουρδική κ.λπ.), συναποτελούν μια μεγάλη οικογένεια γλωσσών, η οποία ονομάζεται συμβατικά ΙνδοευρωπαϊκήΑριοευρωπαϊκή ή Ινδογερμανική) οικογένεια γλωσσών (Indoeuropean family of languages). Στην οικογένεια αυτήν ανήκουν επίσης, εκτός από την Ελληνική και την Αρμενική, και ορισμένες άλλες εκλιπούσες γλώσσες ή ομάδες γλωσσών, όπως η Φρυγική, η Θρακική, η Ιλλυρική, η Δακο-Μυσική (από την οποία πιθανότατα προέρχεται η σημερινή Αλβανική), η Τοχαρική, καθώς και η λεγόμενη Μικρασιατική ομάδα γλωσσών (Anatolian languages: Χιττιτική, Λουβική, Λυδική, Λυκιακή, Παλαϊκή και Καρική).
Από την άλλη μεριά, η Σημιτική ομάδα, η οποία δεν έχει καμία συγγένεια με τις Ινδοευρωπαϊκές (Αριοευρωπαϊκές) γλώσσες, μαζί με την λεγόμενη Χαμιτική ομάδα (αρχαία Αιγυπτιακή, η διάδοχός της Κοπτική, Βερβερικές γλώσσες και διάλεκτοι κ.λπ.), κατατάσσονται σε μια άλλη οικογένεια, την Αφρο-Ασιατική οικογένεια γλωσσών (Afro-Asiatic family of languages).
Σύμφωνα με όσα εκθέσαμε παραπάνω σχετικά με τις σύγχρονες Ρωμανικές γλώσσες, που όπως αναφέρθηκε κατάγονται από την Λατινική, η Γλωσσολογία, μετά από μελέτες και έρευνες δεκαετιών, δέχεται σήμερα (και αυτό είναι πλέον επιστημονικά γενικώς παραδεκτό, εις πείσμα των διαφόρων γλωσσολογούντων τσαρλατάνων) ότι όλες οι γλώσσες της Ινδοευρωπαϊκής (Αριοευρωπαϊκής) οικογένειας θεωρούνται απόγονοι μιας αρχικής προγονικής γλώσσας, η οποία ήταν σε χρήση πριν από 6000 χρόνια περίπου.
Αυτή η προγονική γλώσσα ονομάσθηκε συμβατικά από τους γλωσσολόγους Πρωτο – Ινδο – Eυρωπαϊκή (Proto-Indo-European language) ή ΠΙΕ (PIE) συντομογραφικά.
Eίναι αυτονόητο σήμερα και παραδεκτό από τους επιστήμονες ότι αυτή η πρωτογλώσσα ήταν κάποτε η γλώσσα μιας συγκεκριμένης ανθρώπινης ομάδας, ενός ενιαίου λαού, με καθορισμένα πολιτιστικά, κοινωνικά κ.λπ. χαρακτηριστικά, αλλά με άγνωστη ή τουλάχιστον ακαθόριστη ανθρωπολογική ομοιογένεια, ο οποίος ήταν εγκατεστημένος, σύμφωνα με την πλειονότητα των επιστημόνων και την τρέχουσα επιστημονική ορθοδοξία, στην περιοχή της τωρινής ΝΑ Ρωσσίας, στην λεγόμενη «Ποντική στέππα», στις βόρειες ακτές του Ευξείνου Πόντου (βλ. λεπτομέρειες στο εξαιρετικό βιβλίο του J. P. Mallory: In Search of the Indo-Europeans – London 1989, το οποίο έχει μεταφρασθεί και στα ελληνικά το 1995).
Από αυτήν την πρωτογλώσσα προέκυψαν στο πέρασμα των αιώνων οι σημερινές γλώσσες της οικογένειας όπως η Ελληνική, η Γερμανική, η Ιταλική, η Ιρλανδική κ.λπ. ενώ κάποιες άλλες όπως η Χιττιτική, η Φρυγική, η Θρακική, η Ιλλυρική κ.λπ. έπαψαν να ομιλούνται και εξαφανίσθηκαν.
Η Αγγλική γλώσσα ανήκει στην Τευτονική ομάδα γλωσσών όπως έχουμε προαναφέρει, οι πρωϊμότεροι ομιλητές της οποίας ήσαν οι Αγγλοσάξωνες κάτοικοι των περιοχών της ΒΔ Γερμανίας, οι οποίοι μετανάστευσαν και κατέκτησαν το μεγαλύτερο από τα Βρεταννικά νησιά, την Βρεταννία. Ήσαν Βορειο-Ευρωπαίοι και ανήκαν στον λεγόμενο «Νορδικό» (=Βόρειο) ανθρωπολογικό τύπο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ένας σημερινός ομιλητής της Αγγλικής ανήκει οπωσδήποτε στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο. Έτσι και οι σημερινοί, αλλά και οι παλαιότεροι Έλληνες δεν είναι «Ινδοευρωπαίοι», αλλά ομιλητές μιας γλώσσας που ανήκει στην Ινδοευρωπαϊκή (Αριοευρωπαϊκή σωστότερα) οικογένεια γλωσσών.
Μετά από αυτές τις αναγκαίες πληροφορίες και διευκρινίσεις ας περάσουμε τώρα στην μεθοδολογία την οποία χρησιμοποιεί η Ιστορική Γλωσσολογία για την εξεύρεση και αποκατάσταση των αρχικών λέξεων της Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαϊκής γλώσσας (βλ. για περισσότερες λεπτομέρειες το σχετικό άρθρο με τον τίτλο Word Games («Παιχνίδια με λέξεις») από το συλλογικό έργο “Black Athena Revisited” («Η αναθεώρηση της Μαύρης Αθηνάς») – London 1996 σελ. 177-205.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι αναζητούμε την αρχική μορφή της λέξης που χρησιμοποιούσαν οι ομιλητές της ΠΙΕ για την ονομαστική αρσενικού του ουσιαστικού τρεις.
Ξεκινάμε με την αρχαιοελληνική μορφή της λέξης, η οποία στην ονομαστική πτώση στο αρσενικό γένος ήταν τρεις, μια μορφή που προέκυψε από την συναίρεση ενός παλαιότερου τύπου *τρέες, ο οποίος μαρτυρείται στην συντηρητική Κρητική (δωρική) διάλεκτο. Οι αντίστοιχες λέξεις στην Λατινική και την Σανσκριτική ήσαν tres και tráyas. Από αυτές τις διαφορετικές μορφές γίνεται η αποκατάσταση της αρχικής λέξης στην ΠΙΕ με την ακόλουθη μέθοδο:
Αρχίζοντας με το προφανές, το αρχικό σύμπλεγμα tr– και η κατάληξη –s που συναντάμε τόσο στην Ελληνική, όσο και στην Λατινική και την Σανσκριτική, πρέπει να υπήρχαν και στην μορφή που είχε η λέξη στην αρχική πρωτογλώσσα. Εάν απορρίψουμε αυτήν την εκδοχή τότε πρέπει να δεχτούμε ότι αυτά προέκυψαν αργότερα ως ανεξάρτητη εξέλιξη στις τρεις γλώσσες, μια περίπτωση που αγγίζει τα όρια του απίθανου, μια και δεν υπήρξε τέτοια εξέλιξη σε καμιά γνωστή περίπτωση μέχρι σήμερα σε οποιαδήποτε γλωσσική ομάδα.
Παρομοίως μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα δισύλλαβα τρέες (Ελλην.) και tráyas (Σανσκρ.) αντιπροσωπεύουν μια γνησιότερη προσέγγιση από το tres (Λατιν.). Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τυπολογικές μελέτες : Είναι γνωστό, από έναν τεράστιο όγκο συσσωρευμένων ενδείξεων, ότι οι συναιρέσεις δύο βραχέων φωνηέντων σε ένα μόνο μακρό φωνήεν αποτελούν τις πλέον συνήθεις περιπτώσεις γλωσσικής αλλαγής/εξέλιξης, ενώ αντίθετα οι «επεκτάσεις» ενός μακρού φωνήεντος σε μια ακολουθία δύο βραχέων είναι εξαιρετικά σπάνια.
Με τον ίδιο συλλογισμό συνάγεται ότι το Ελλ. τρέες, με τα δύο του φωνήεντα σε χασμωδία, είναι λιγότερο αρχαϊκό από το Σανσκρ. tráyas, όπου τα δύο φωνήεντα διαχωρίζονται με το σύμφωνο -y- (γι). Η ονομαστική πτώση επομένως στο αρσενικό γένος για το «τρία» στην ΠΙΕ θα πρέπει να ήταν μια μορφή του τύπου *tr-x1-y-x2-s, όπου η ταυτότητα των φωνηέντων *x1 και *x2 απομένει να καθοριστεί.
Το πώς θα προχωρήσουμε πέρα από αυτό το σημείο δεν είναι, σε μια πρώτη ματιά, τόσο προφανές. Τα φωνήεντα *x1 και *x2 αντιπροσωπεύονται στην μεν Σανσκριτική με το a, αλλά στην Ελληνική με το ε. Το Λατιν. tres, όπου το e προέκυψε από την συναίρεση των *x1 και *x2, τείνει να στηρίξει την προτεραιότητα της ελληνικής περίπτωσης, παρ’ όλα αυτά όμως αδυνατεί να επιλύσει οριστικά το πρόβλημα της εξεύρεσης των φωνηέντων στην ΠΙΕ. Έτσι οι φυσιολογικοί υποψήφιοι για την κοινή μορφή της λέξης «τρία» στην ΠΙΕ είναι το *tráyas, όπως προτείνεται από την περίπτωση της Σανσκριτικής και το *tréyes, όπως προτείνεται από την Ελληνική, καθώς και τα υβρίδια *tréyas και *tráyes. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να βρούμε έναν «κανόνα», έναν αυστηρά καθορισμένο τρόπο, ώστε να επιλέγουμε πάντα σωστά σε ανάλογες περιπτώσεις.
Αυτός όμως ο «κανόνας» στην πραγματικότητα ήταν ήδη στην διάθεσή μας για παραπάνω από έναν αιώνα. Στην δεκαετία του 1870 ένας αριθμός ειδικών επιστημόνων και μελετητών της Ινδοευρωπαϊκής είχε πραγματοποιήσει την εκπληκτική και σπουδαία ανακάλυψη ότι η διαδικασία των φθογγολογικών μεταβολών είναι φωνητικά καθορισμένη και «κανονική». Αυτό σημαίνει, με απλά λόγια, ότι εάν σε μια δεδομένη χρονική περίοδο στην ιστορία μιας γλώσσας ο φθόγγος Α εξελιχθεί στον φθόγγο Α΄ σε συγκεκριμένο φωνητικό περιβάλλον, τότε ο φθόγγος Α πάντοτε θα εξελίσσεται στον φθόγγο Α΄ στο ίδιο περιβάλλον.
Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα αυτού του είδους των «φθογγολογικών νόμων» σε κάθε συγκεκριμένη γλώσσα. Έτσι, για παράδειγμα, το Π.Ι.Ε. *s δίνει πάντοτε στην Ελληνική ένα *h (= χ) στην αρχή μιας λέξεως (που βαθμιαία έπαυσε να προφέρεται, αρχικά στην Αττική / Ιωνική διάλεκτο και αργότερα στην Κοινή), ενώ σε άλλες γλωσσικές ομάδες διατηρείται, όπως π.χ. στην Λατινική:
Ελλην. *hεπτά →ἑπτά, *hέξ→ἓξ, *hέρπω→ἓρπω
Λατιν. septem sex serpo
Ένα νεώτερο παράδειγμα βρίσκουμε στην εξέλιξη της Λατινογενούς Γαλλικής γλώσσας, όπου το Λατιν. e εξελίσσεται πάντοτε σε oi (ουά) στις τονιζόμενες ανοικτές συλλαβές (= που τελειώνουν σε φωνήεν) της Γαλλικής:
Λατιν. le-x (νόμος) re-x (βασιλεύς) me (εγώ)
Γαλλ. loi roi moi
Άλλα ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν στην Μέση Αγγλική (Middle English, αρχές 12ου αιώνα – τέλη 15ου), όπου το τονιζόμενο e δίνει στην σύγχρονη Αγγλική (Modern English, μετά το 1500 – σήμερα) πάντα a, όταν ακολουθείται από r (το «συγκεκριμένο φωνητικό περιβάλλον» που προαναφέραμε). Έτσι, οι λέξεις της Μέσης Αγγλικής derk (σκοτάδι), lerk (κορυδαλλός), person (εφημέριος, παπάς) έδωσαν στην σύγχρονη Αγγλική γλώσσα τις αντίστοιχες λέξεις: dark, lark, parson.
Στην περίπτωση της ΠΙΕ λέξης για το «τρεις» το κρίσιμο σημείο αποτελεί το γεγονός ότι στην Σανσκριτική το a αντιστοιχεί σε τρία διαφορετικά φωνήεντα της Ελληνικής και συγκεκριμένα:
1. Στο ε όπως tráyas (Σανσκρ.) – τρέες (Ελλην.) ή όπως στο τρίτο ενικό πρόσωπο του ρήματος εἰμί : ásti (Σανσκρ.) –ἐστί (Ελλην.).
2. Στο α όπως ájra- (Σανσκρ.) – ἀγρός (Ελλην.) ή ápa (Σανσκρ.) – ἀπό (Ελλην.) και
3. Στο ο όπως ávis (Σανσκρ.) – ὂF(*)ις → ὂϊς (=πρόβατο, Ελλην.) ή pátis (Σανσκρ.) – πόσις [= (νόμιμος) σύζυγος, ανήρ Ελλην.].

_______________

(*) Το F ήταν το δίγαμμα που εξαφανίσθηκε αργότερα. Προφερόταν ως β.


Εάν δεχτούμε ότι το φωνήεν της ΠΙΕ λέξης είναι το *a τότε δεν υπάρχει σήμερα κάποιος κανόνας, ούτε κάποιος που θα ήταν δυνατόν να ανακαλυφθεί στο μέλλον, για την ερμηνεία της μετατροπής του *a σε ε ή ο στην Ελληνική. Έτσι θα ήμασταν υποχρεωμένοι απλώς να δηλώνουμε ότι το ΠΙΕ *a εξελίσσεται στην Ελληνική άλλες φορές σε ε, άλλες φορές σε ο και σε άλλες σε α. Τέτοιες όμως τυχαίες αλλαγές είναι αυτό ακριβώς που απορρίπτει η «Αρχή της Κανονικότητας». Επομένως το φωνήεν που αναζητούμε στην ΠΙΕ λέξη αποκλείεται να είναι το *a, διότι όπως διαπιστώσαμε παραπάνω οι φθόγγοι α, ε, και ο της Ελληνικής είναι διακριτοί και αμετάβλητοι και ανάγονται στην μητρική γλώσσα, ενώ αντίθετα διαπιστώνουμε ότι οι φθόγγοι *a, *e και *o της ΠΙΕ μετατρέπονται σε a στην Σανσκριτική, που αποτελεί και έναν κανονικό φωνητικό νόμο αυτής της γλώσσας. Άρα το φωνήεν δεν είναι άλλο από το *e.
Καταλήγουμε έτσι στο υποχρεωτικό συμπέρασμα ότι η κοινή λέξη της ΠΙΕ από την οποία προέκυψαν τα τρέες (Ελλην.), tres (Λατιν.) και tráyas (Σανσκρ.) είναι η μονοσήμαντα και αποκλειστικά αποκατεστημένη λέξη *treyes, στην οποία τα φωνήεντα διατηρήθηκαν μεν στην Ελληνική και Λατινική, ενώ στην Σανσκριτική έδωσαν a σύμφωνα με φωνητικό νόμο αυτής της γλώσσας.
Είναι προφανές από το παραπάνω παράδειγμα ότι η διαδικασία της συγκριτικής αποκατάστασης στην ΠΙΕ – ή τηρουμένων των αναλογιών στην Πρωτο-Γερμανική ή στην Πρωτο-Σημιτική - είναι κάθε άλλο παρά ένα παιχνίδι εικασίας ή «μαντεψιάς».
Κάθε απόφαση για την επιλογή ενός συγκεκριμένου φθόγγου σε μια λέξη που προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε εμπεριέχει μια σειρά υποθέσεων που ελέγχονται με την βοήθεια συγκρίσεων από ενδείξεις άλλων λεκτικών μορφών. Έτσι, για παράδειγμα, η απόφαση να τοποθετηθεί ένα ενδιάμεσο *y στην αποκατάσταση της λέξης *treyes ισοδυναμεί με την αποδοχή ότι αυτό το *y χάνεται κανονικά μεταξύ δύο φωνηέντων στην Ελληνική και Λατινική. Αυτή η υπόθεση πρέπει να επιβεβαιωθεί από περαιτέρω παραδείγματα που συμφωνούν με το πρότυπο -aya- : -εε- : -e- (υπάρχουν στην πραγματικότητα πολυάριθμα) ή να απορριφθεί εάν ανακαλύψουμε αντίθετα παραδείγματα (δεν υπάρχει κανένα).
Το σωρευτικό αποτέλεσμα τέτοιου είδους υποθέσεων και επαληθεύσεων, που μπορεί να εφαρμοστεί σε έναν μεγάλο αριθμό επί μέρους περιπτώσεων, αποτελεί ένα εσωτερικά συνεκτικό και αξιοσημείωτα λεπτομερειακό τμήμα της φωνολογικής ιστορίας (εξέλιξης) των γλωσσών που αντιπαραβάλλονται.
Τα αποτελέσματα της συγκριτικής μεθόδου επιβεβαιώνονται όχι μόνον από τον χρόνο, αλλά και από νεώτερες ανακαλύψεις:
Η αποκρυπτογράφηση των Μυκηναϊκών πινακίδων το 1952, για παράδειγμα, μας αποκάλυψε μια αρχαϊκή και συντηρητική Ελληνική διάλεκτο, η οποία διατηρούσε το διαφωνηεντικό –y- σε μορφές λέξεων, όπως ακριβώς είχε προβλέψει την ύπαρξή του η γλωσσολογική μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε παραπάνω! Διαπιστώθηκε επίσης ότι η Μυκηναϊκή διάλεκτος διατηρούσε τα «χειλοϋπερωικά» σύμφωνα kw, gw, kwh – φθόγγους που είχαν προταθεί για την Πρωτο-Ελληνική από γλωσσολόγους του 19ου αιώνα - και τα οποία στις διαλέκτους ήδη της κλασσικής περιόδου, δεν διακρίνονταν πια από τα χειλικά (π, β, φ) και τα οδοντικά (τ, δ, θ).

(Λέξεις με αστερίσκο * αντιπροσωπεύουν αποκατεστημένες λέξεις γενικά και ειδικότερα της ΠΙΕ)
Δ.Ε.Ε.



Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2009

Tο μοιραίο δεκαήμερο(του Παύλου Μελά )



BΑΣIΛHΣ K. ΓOYNΑPHΣ
Αναπλ. Καθηγητής Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Καθημερινή 17-10-2004: Ένας αιώνας μνήμης

ΤO MYΣTHPIO

που περιβάλλει τον θάνατο του Μελά οφείλεται σε τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι ότι υπήρξε εξαρχής, από τη στιγμή του ατυχήματος της 13ης Οκτωβρίου 1904, μια συνωμοσία αποσιώπησης ορισμένων ενοχλητικών λεπτομερειών. Ο δεύτερος είναι ότι οι διαρροές που σημειώθηκαν, επειδή δεν ελέγχθηκαν ποτέ, έδωσαν έδαφος σε μια απίστευτη φημολογία. Σχεδόν όποιος βρέθηκε στη Μακεδονία τον Οκτώβριο του 1904 είχε άποψη για το θέμα. Ο τρίτος λόγος είναι ότι όσοι προσπάθησαν να επαναπροσεγγίσουν τον θάνατό του είτε αγνόησαν τις μαρτυρίες είτε παραπλανήθηκαν από τις πηγές. Είναι δυνατόν να αποκαλύψουμε σήμερα την αλήθεια; Iσως όχι πλήρως. Σίγουρα όμως με την προσεκτική χρήση διαφόρων πηγών μπορούμε να αποκαταστήσουμε τη σειρά των γεγονότων και να ανασυνθέσουμε τι συνέβη και τι δε συνέβη κατά το διάστημα 13-23 Οκτωβρίου 1904. Oλα τα διαθέσιμα στοιχεία είναι πλέον δημοσιευμένα και εύκολα προσβάσιμα. Τη μοιραία πορεία του Μελά προς τον θάνατο τη γνωρίζουμε από διάφορες πηγές: από τις επιστολές που έστελνε στη γυναίκα του, από την αναλυτική έκθεση που έστειλε ο ίδιος στο Μακεδονικό Κομιτάτο, από τις πληροφορίες που έφταναν μέσω Προξενείου Μοναστηρίου στο υπουργείο Εξωτερικών και, βέβαια, από τις εκ των υστέρων αφηγήσεις των συντρόφων του, άλλες γραπτές και άλλες προφορικές, που σιγά σιγά δημοσιοποιήθηκαν και ανακυκλώθηκαν στη βιβλιογραφία.

Eίσοδος στη Στάτιτσα




«Eνας φίλος μου», γράφει το Σάββατο 21 aυγούστου 1904 ο Mελάς στη σύζυγό του Nαταλία, «ο ανθυπολοχαγός Λούφας, ο οποίος μού παρέχει άσυλο από της αφίξεώς μου, ηθέλησε να κάμω την φωτογραφία μου. Συγκατατέθην εις τούτο. Σου στέλλω σήμερον το πρώτον αντίτυπον, αλλ’ υπό τον όρον να μην ιδή το φως της ημέρας. aν πέσω εκεί, ας είναι μια ανάμνησις εις σε και τα παιδάκια μου». Mε στολή «αντάρτη» ο Mελάς, τον απαθανάτισε ο Λαρισαίος φωτογράφος Γεράσιμος Δαφνόπουλος. Eίναι η τελευταία και έμελλε να γίνει η πιο διάσημη φωτογραφία του μέσα από τις αναπαραγωγές σε καρτ-ποστάλ, αφίσες, ζωγραφικά πορτρέτα, εμβλήματα κ.ά. (φωτ. συλλογή Nαταλία Iωαννίδη).

Εξουθενωμένος ψυχικά από την ατυχία της ατελέσφορης σύγκρουσης στον Πολυπόταμο (Νέρετ) στις 11 Οκτωβρίου, εξαντλημένος από τη διανυκτέρευση υπό βροχήν στο Βίτσι (11-12 Οκτωβρίου) και χωρίς να έχει αποκαταστήσει ακόμη επαφή με το σώμα του Θύμιου Καούδη, που βρισκόταν στο Ανταρτικό (Ζέλοβο), ο Μελάς και οι άνδρες του έφτασαν έξω από τη Στάτιτσα (Μελά) την Τρίτη 12 Οκτωβρίου. Eστειλαν έναν εντόπιο αντάρτη εντός του χωριού, ο οποίος συνάντησε τον Στατιτσινό Κωνσταντίνο (Ντίνα) Στεργίου. Ο Ντίνας, παλαιός σύντροφος του κομιτατζή Μήτρου Βλάχου, είχε σμίξει με το σώμα του Καούδη μόλις στις 22 Αυγούστου, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του οδηγού και συνδέσμου του ελληνικού σώματος, του Παύλου Κύρου. Hταν, άλλωστε, συστημένος από τον ίδιο τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη. Στις 11 Οκτωβρίου ο Ντίνας είχε σταλεί από το Ανταρτικό στη Στάτιτσα για να διαβιβάσει μηνύματα στην Καστοριά. Παρέτεινε όμως την παραμονή στο χωριό του, πιθανόν για λόγους αισθηματικούς. Αυτός ενθάρρυνε τον Μελά να εισέλθει το βράδυ στη Στάτιτσα και τον βοήθησε να διαμοιράσει τους κατάκοπους άνδρες του σε διάφορα σπίτια. Το σφάλμα ήταν μοιραίο, καθώς το χωριό διέθετε οργανωμένο βουλγαρικό πυρήνα. Την επομένη ο Μελάς έστειλε νέο μήνυμα στον Καούδη, ζητώντας του να συναντηθούν στις δύο ή τρεις τα χαράματα της 14ης Οκτωβρίου στο βουνό.










Ανταλλαγή πυρών

Το απόγευμα της 13ης, όμως, πριν νυχτώσει και αναχωρήσει το σώμα, έφτασε στη Στάτιτσα τουρκικό απόσπασμα μερικών δεκάδων στρατιωτών (ίσως και χωροφυλάκων) από το παρακείμενο Μακρυχώρι (Κόνομπλατ). Η παρουσία 35 ανδρών ήταν βέβαια αδύνατον να περάσει απαρατήρητη και αμαρτύρητη. Ο Καραβαγγέλης κατονομάζει ως προδότη κάποιον Κωνσταντίνο, ενεργούμενο του Μήτρου Βλάχου, μια συνωνυμία που ομολογουμένως πολύ εύκολα μπορεί να προκαλέσει σύγχυση. Οι στρατιώτες, αφού τριγύρισαν τους μαχαλάδες, τελικά εντόπισαν την ομάδα του Κρητικού Γεωργίου Βολάνη. Eτσι, ενώ σκοτείνιαζε, άρχισε η ανταλλαγή πυρών ακριβώς απέναντι από το κατάλυμα του Μελά. Ο Βολάνης και ο Χρήστος Παναγιωτίδης (Μαλέτσκος) ισχυρίστηκαν ότι επίθεση δέχτηκε μόνο το δικό τους καταφύγιο, ενώ ο Νικόλαος (Λάκης) Πύρζας, οδηγός και έμπιστος του Μελά, είπε ότι ο αρχηγός του άρχισε πρώτος το τουφεκίδι μαζί με τον Ντίνα, όταν Tούρκοι στρατιώτες προσπάθησαν να ακροβολιστούν στην αυλή του δικού τους καταλύματος για να προσβάλουν το σπίτι του Βολάνη. Σε κάθε περίπτωση, όταν σκοτείνιασε, κι ενώ η πολιορκία του Βολάνη και της ομάδας του συνεχιζόταν, ο Μελάς επιχείρησε έξοδο μαζί τους «συγκατοίκους» του Ντίνα, Πύρζα, Γιώργο Στρατηνάκη και Πέτρο Χατζητάση. Ανταλλάχτηκαν κατ' αρχήν μερικοί πυροβολισμοί με έναν Tούρκο στρατιώτη, όπως μαρτυρεί ο Πύρζας. Τους άκουσε μάλιστα και ο Παναγιωτίδης από το διπλανό σπίτι, που διέκρινε τον κρότο επαναληπτικού όπλου και περιστρόφου, προφανώς του Μελά. Κατά τον Πύρζα, με προτροπή του Στρατηνάκη, κατέβηκαν όλοι με ανεμόσκαλα στον αχυρώνα, στο κάτω μέρος του σπιτιού, ενώ κατά τον Χατζητάση κατέβηκε μόνον ο Μελάς και ο Πύρζας. Ο Στρατηνάκης βγήκε πρώτος για να πάρει το όπλο του σκοτωμένου Τούρκου, γράφει ο Πύρζας στα απομνημονεύματά του, ενώ, αντίθετα, τα Χριστούγεννα του 1904 ο ίδιος είπε στην οικογένεια Δραγούμη ότι ο Στρατηνάκης δεν είχε εξέλθει πριν από τον τραυματισμό του αρχηγού. Ο Μελάς λοιπόν ξεμύτισε (ή κατέβηκε τη σκάλα) ακολουθούμενος από τον Ντίνα και τον Χατζητάση (σύμφωνα με τον Πύρζα) ή από τον Πύρζα (σύμφωνα με τον Χατζητάση). Και οι δύο πάντως συμφωνούν ότι ακούστηκε ένας μόνον πυροβολισμός, ενώ ο Ντίνας μόνον ανέφερε τουρκικό «πυρ ομαδόν». Ο Χατζητάσης διηγήθηκε (το 1927) σε ομήγυρη -και έχει καταγραφεί από μάλλον έγκυρη πηγή- ότι βρήκαν τον Μελά κάτω νεκρό και ο ίδιος είκασε ότι είχε εκπυρσοκροτήσει το όπλο του Πύρζα. Πάντως, ο Πύρζας την άλλη μέρα, αφού είχαν πλέον σωθεί, είπε στον Καούδη ότι ο Μελάς είχε χτυπηθεί ενώ έβγαιναν στο δρόμο, οι υπόλοιποι πήραν τα πράγματά του και έφυγαν. Στην οικογένεια Δραγούμη ο ίδιος ήταν, για ευνόητους λόγους, πιο αναλυτικός: περιέγραψε πως ο Μελάς χτυπημένος στη μέση γύρισε μέσα (στον αχυρώνα) -όπου βρισκόταν ακόμη ο ίδιος ο Πύρζας- και συνέχισε με τη δραματική περιγραφή του ξεζώματος, της παράδοσης των όπλων, του σταυρού και του ψυχορραγήματος του ήρωα. Τα ίδια περίπου θα πει για τον σταυρό και τα όπλα και ο Στρατηνάκης τον Νοέμβριο του 1904 στην εφημερίδα Εμπρός. Θα πει επίσης ότι Μελάς ξεψύχησε σε είκοσι λεπτά, ενώ ο Πύρζας ανέφερε μια ώρα.




Eκδοχές


Ο ίδιος ο Πύρζας δήλωσε ότι ο Μελάς χτυπήθηκε από τουρκικό μάουζερ -όπλο που στο δικό τους σώμα μόνο ο Παύλος διέθετε- ότι μερικές λίρες έσπασαν από τη σφαίρα και μπήκαν στο τραύμα. Η νεκροψία, που είχε ήδη διενεργηθεί στην Καστοριά, επιβεβαίωνε τα λόγια του όσον αφορά την πληγή και τις λίρες. Είπε επίσης ότι ο Μελάς ζητούσε επίμονα να τον αποτελειώσουν, ότι προσπάθησε μάλιστα να αυτοκτονήσει αλλά τον εμπόδισε ο ίδιος, ενώ ο Ντίνας ήταν μάλλον θετικός για την επίσπευση του μοιραίου, αφού κινδύνευαν να συλληφθούν άμεσα. Ο Βολάνης όμως άκουσε από τους πρωταγωνιστές -και το μετέφερε χωρίς επιφύλαξη αργότερα- ότι τελικά ο Μελάς όντως αυτοκτόνησε με το περίστροφό του. Μάλλον απίθανη εκδοχή. Εξάλλου, το κεφάλι του νεκρού το είδαν τουλάχιστον δύο άτομα, ο προξενικός υπάλληλος που το αναγνώρισε και το έθαψε και η αδελφή του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, η Κλεονίκη, η οποία συνόδευσε τη Ναταλία Μελά στο Πισοδέρι το 1907. Ούτε έγινε ποτέ αναφορά, από όσα στοιχεία της νεκροψίας γνωστοποιήθηκαν στον Τύπο από τουρκικής πλευράς, για δεύτερη σφαίρα στο σώμα του. Ο Καούδης, όμως, μεταπολεμικά έγραψε ότι, όπως έμαθε, ο αρχηγός είχε χτυπηθεί από «μολύβι» κι όχι από σφαίρα επαναληπτικού. aφησε έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο να έπεσε από όπλο αντάρτη. Eγραψε επίσης ο ίδιος ότι τελικά ο Πύρζας είχε καμφθεί από τις πιέσεις και άφησε να αποτελειώσουν τον Μελά οι «άλλοι». Δεν ήταν όμως αυτόπτης μάρτυρας ούτε αυτός ούτε ο Βολάνης. Ποιος τους τα είπε; Δεν είναι εύκολο να πει κανείς με βάση αυτές τις πηγές τι έγινε και με ποιανού ευθύνη στην αυλή του σπιτιού. Αν ο Παύλος πέθανε μόνο σε είκοσι λεπτά, όπως είπε ο Στρατηνάκης τότε, γιατί να τεθεί θέμα επίσπευσης; Το βέβαιο είναι ότι ο νεκρός Μελάς αφέθηκε προσωρινά στον αχυρώνα και ενταφιάστηκε αργότερα -ίσως την ίδια νύχτα- από τους χωρικούς.





Στο αντάρτικο


Η εγκατάλειψη του νεκρού Μελά, ενός ζωντανού θρύλου, ήταν αρκετή για να προκαλέσει από μόνη της τύψεις και ενοχές στους άνδρες, ειδικά στον αφοσιωμένο Πύρζα. Ακολούθησαν όμως πολλά και διάφορα ψέματα, τα οποία επέτειναν την υποψία της συγκάλυψης κάποιου μυστικού, ενώ οι τουρκικές αρχές, ήδη στα μέσα Νοεμβρίου, διοχέτευσαν σκοπίμως την πληροφορία ότι ο Μελάς είχε δολοφονηθεί από κακοποιημένο σύντροφό του. Οι περισσότερες ανακρίβειες των αφηγήσεων αυτών μάλλον οφείλονταν στον τρόπο με τον οποίο έγινε η μεταφορά των πληροφοριών, αλλά δεν ήταν όλες εντελώς αθώες. Πύρζας, Ντίνας, Χατζητάσης και Στρατηνάκης έφτασαν το πρωί της Πέμπτης 14ης Οκτωβρίου στο παρακείμενο Ανταρτικό, όπου συνάντησαν τον Καούδη, τον Κύρου και τους λιγοστούς άνδρες τους. Εκεί ο Κύρου, που ήδη βαρυνόταν με την κατάδοση του Κώτα στους Τούρκους, προφανώς συνειδητοποίησε αμέσως τις μοιραίες συνέπειες που είχε η πεισματική αντίρρησή του να σπεύσουν σε συνάντηση του Μελά, όσο κι αν είχαν ψυχρανθεί οι μεταξύ τους σχέσεις εξαιτίας της υπόθεσης Κώτα.

Το περίεργο πάντως είναι ότι δεν ειδοποιήθηκε άμεσα το προξενείο, αλλά εστάλη ο Ντίνας την ίδια μέρα και πάλι πίσω στη Στάτιτσα από όπου επέστρεψε μόνον το πρωί του Σαββάτου 16 Οκτωβρίου. Ο νεκρός δεν είχε εντοπιστεί ακόμη κι είχε θαφτεί με μυστικότητα, είπε, αλλά ο κίνδυνος «να του πάρουν το κεφάλι», κατά τη ρήση του Ντίνα, δεν είχε παρέλθει. Τότε μόνον, στις 16, ειδοποιήθηκε γραπτώς από τον Πύρζα το προξενείο Μοναστηρίου για τα καθέκαστα με τον δάσκαλο του Πισοδερίου Αναστάσιο Παπαφιλίππου. Χωριστά στάλθηκε την ίδια μέρα στον πρόξενο το σακίδιο του Μελά με τον Χρήστο Στογιάννη. Σύμφωνα με την επιστολή αυτή, της 16ης, ο Μελάς είχε ορμήσει πρώτος και είχε πληγωθεί στη μέση. Την επομένη, το βράδυ της 17ης Οκτωβρίου, έφυγαν όλοι οι Μακεδονομάχοι από το Ανταρτικό, εκτός του Κύρου και των δικών του, με προορισμό τη Δροσοπηγή. Πριν από την αναχώρηση ο Καούδης έδωσε πέντε λίρες στον Ντίνα για να πάρει Στατιτσινούς και όλοι μαζί να φέρουν τον νεκρό του Μελά στο Ανταρτικό. Παραδόξως, μαζί με όλους τους άλλους, έφυγε και ο Πύρζας, μολονότι αναμενόταν ο νεκρός του Μελά τις επόμενες ώρες.




Eνέργειες του προξενείου


Στις οκτώ η ώρα το πρωί της Κυριακής 17 Οκτωβρίου το προξενείο απέστειλε εκτενές τηλεγράφημα προς την Αθήνα με τα κακά μαντάτα. Ταυτόχρονα έστειλε σιδηροδρομικώς στη Φλώρινα τον υπάλληλο του προξενείου Βασίλη Αγοραστό με τελικό προορισμό το Πισοδέρι για να μάθει σχετικά με την ταφή. Την επομένη (18), σε απάντηση σχετικής ερώτησης του υπουργού για την ταφή, ο Κοντογούρης συμπλήρωσε, προφανώς και πάλι με βάση τη μοναδική επιστολή του Πύρζα, ότι ο Μελάς είχε ενταφιαστεί ήδη με τη φροντίδα του μουχτάρη της Στάτιτσας, στο σπίτι του οποίου είχε καταλύσει, ό,τι τους είχε πει δηλαδή ο Ντίνας, όταν επέστρεψε στο Ανταρτικό το πρωί της 16ης. Λίγο αργότερα, την ίδια μέρα (18), παρέδωσε το σακίδιο του Μελά στο προξενείο ο Χρήστος Στογιάννη.

Από την κατοπινή επιστολή του Αγοραστού προς τον παλαιό του συνάδελφο Iωνα Δραγούμη γνωρίζουμε ότι ο υπάλληλος του προξενείου έφτασε στο Ανταρτικό μαζί με μερικούς Πισοδερίτες και εκπαιδευτικούς της Μοδεστείου Σχολής στις τέσσερις η ώρα τα χαράματα της 18ης Οκτωβρίου. Βρήκε μόνον τον Κύρου, ο οποίος του είπε ότι είχε στείλει τον Ντίνα μόλις πριν από μερικές ώρες, τα μεσάνυχτα, για να φέρει τον νεκρό. Πράγματι ο Ντίνας επέστρεψε γύρω στις 6-7 το πρωί της 18ης Οκτωβρίου, φέροντας μαζί του μόνον την κεφαλή του Μελά. Εξήγησε ότι, την ώρα που άρχισε να σκάβει το σημείο της πρόχειρης ταφής, ειδοποιήθηκε για την άφιξη στρατιωτικού αποσπάσματος κι έτσι έσπευσε να κόψει το κεφάλι. Ξεγλίστρησε από το χωριό, ενώ ο αποσπασματάρχης έδερνε τον κοτζάμπαση και απειλούσε με πυρπόληση το χωριό, αν δεν μάθαινε πού είχε ενταφιαστεί ο νεκρός αντάρτης. Oλα αυτά πριν καν ξημερώσει. Ο Ντίνας ξέσπασε σε κλάματα, ο Αγοραστός έκλαιγε επίσης, ενώ στο ημίφως αναγνώρισε την κεφαλή του Παύλου, τον οποίο είχε συναντήσει στο προξενείο Μοναστηρίου πριν από μερικούς μήνες. Η κηδεία έγινε το βράδυ και λίγο αργότερα -τα μεσάνυχτα- ο Αγοραστός ξεκίνησε πίσω για το Μοναστήρι.




H προξενική αναφορά


Στο Προξενείο Μοναστηρίου, αργά το βράδυ της Τρίτης 19 Οκτωβρίου, συντάχθηκε η πολυσέλιδη αναφορά για το τέλος του Μελά. Βασιζόταν προφανώς στα όσα είπαν στον Αγοραστό ο Κύρου και, κυρίως, ο «αυτόπτης» Ντίνας. Το κείμενο περιείχε ένα σωρό στοιχεία για το πώς ακριβώς τους είχε προδώσει ο Μήτρος Βλάχος. Ανέφερε τόσες εντυπωσιακές λεπτομέρειες για το τι ακριβώς περιείχε η κατάδοση του Βλάχου, που μόνο ο γραφέας, ο κομιστής της επιστολής (αν βέβαια ήξερε τη γλώσσα γραφής της) και ο Tούρκος αποσπασματάρχης Μακρυχωρίου θα μπορούσαν να τις γνωρίζουν. Αν δεχτούμε ότι ο Αγοραστός μετέφερε επακριβώς όσα άκουσε, τότε ο Κύρου του είπε ψέματα, πως τάχα ο τουρκικός στρατός, που είχε καταλάβει την ορεινή διάβαση, τους εμπόδισε να ενωθούν με τον Μελά την κρίσιμη στιγμή. Πώς μπορούσε σε τέτοιες στιγμές να αναλάβει ανοιχτά την ευθύνη του; Του είπε επίσης ψέματα ότι ο Ντίνας ήταν ψυχογιός του Μελά. Επίσης, κρίνοντας από τις άλλες μαρτυρίες, ψέματα του είπε και ο Ντίνας, όταν ήρθε με την κεφαλή: ότι οι Τούρκοι είχαν προσβάλει μόνον το δικό του κατάλυμα, ότι ο Μελάς επιχείρησε έφοδο, αλλά οι στρατιώτες πυροβόλησαν ομαδόν εναντίον του, γνωρίζοντας επακριβώς από τον προδότη Μήτρο Βλάχο την κρυψώνα του. Τον Παύλο χτύπησε, αναφέρει η έκθεση, πάνω από τον ομφαλό η σφαίρα ενός χωροφύλακα, τον οποίο μάλιστα ο Μελάς πρόλαβε να αντιπυροβολήσει και να σκοτώσει. Τέτοιο τραύμα θα δικαιολογούσε απόλυτα ένα μάλλον σύντομο θάνατο από αιμορραγία. Τελικά, μέσα από το πολυσέλιδο αυτό κείμενο, ο πρόξενος, εν αγνοία του, καθιέρωσε τον Ντίνα ως παλικάρι του Μελά, μολονότι δεν γνωρίζονταν ούτε 24 ώρες και νομιμοποίησε πλήρως τις αντιφατικές μαρτυρίες του. Oμως αυτές τελικά ξεχάστηκαν. Μακροπρόθεσμα επικράτησε η εκδοχή τού Πύρζα, αφού αυτή πέρασε αυτούσια στο βιβλίο της Ναταλίας Μελά για τον Παύλο ήδη από το 1926, αλλά και στον Μάγκα της Πηνελόπης Δέλτα το 1935. Τίποτε δεν στάθηκε δυνατόν να την επισκιάσει.




Tουρκική έρευνα


Tο σπίτι στη Στάτιτσα, όπου βράδυ, 13 Oκτωβρίου 1904 παίχθηκε το δραματικό τέλος. Eπιχειρώντας έξοδο με τους τέσσερις συντρόφους του από το κατώι, πληγώθηκε θανάσιμα. Φωτογραφία τραβηγμένη στα 1926, με τους Λάκη Πύρζα, οδηγό και έμπιστο του Mελά στις τρεις περιοδείες του, υπαρχηγό στην τρίτη (αριστερά) και Πέτρο Xατζητάση (δεξιά), που ήταν παρόντες κατά τον θάνατο του Mελά. Tο σπίτι αγοράστηκε το 1963 από τον I. K. Mαζαράκη - aινιάν, νομάρχη τότε Kαστοριάς, αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, διαμορφώθηκε στη συνέχεια σε Mουσείο και δωρήθηκε στην Kοινότητα Mελά. aπό τότε καθιερώθηκε κάθε χρόνο στις 13 Oκτωβρίου να γίνεται επιμνημόσυνος τελετή (φωτ.: Nαταλία Mελά «Παύλος Mελάς», 1964).

Σύμφωνα με επιστολές του προξένου Κοντογούρη προς το υπουργείο (της 25ης Οκτωβρίου) και του Καραβαγγέλη προς τον Iωνα (της 26 Νοεμβρίου), στις 23 Σεπτεμβρίου έγινε τουρκική έρευνα στη Στάτιτσα, οπότε αποκαλύφτηκε το ακέφαλο πτώμα και μεταφέρθηκε στην Καστοριά. Ο Κοντογούρης απέδωσε τη δεύτερη έρευνα στα νέα των ελληνικών εφημερίδων, που έφτασαν, έγραψε, στο Μοναστήρι τηλεγραφικώς μέσω της τουρκικής πρεσβείας Αθηνών και της Κωνσταντινουπόλεως. Αν δεχτούμε την εκδοχή των δύο τουρκικών ερευνών (στις 18 και τις 23), τότε ο Καραβαγγέλης στα απομνημονεύματά του τις συνέφυρε. Είπε ότι την ίδια ώρα που ο «Δίνε», όπως ονομάζει τον Ντίνα, έμπαινε στο χωριό έφτασε «μυρμηγκιά στρατού», που γνώριζε για τον θάνατο του Μελά, μάλιστα ισχυρίστηκε ότι αυτός έστειλε τον Ντίνα να πάρει το σώμα. Είναι δεδομένο ότι το πρωινό τηλεγράφημα της 17ης Οκτωβρίου από το Μοναστήρι έφτασε στο υπουργείο Εξωτερικών τα χαράγματα της 18ης. Από τον Τύπο της 19ης φαίνεται ότι τα νέα έφτασαν στο σπίτι των Δραγούμηδων το πρωί της προηγουμένης. Πιθανόν μέχρι το μεσημέρι της 18ης να τα ήξερε και η τουρκική πρεσβεία. Αλλά πάντως η πρώτη εκταφή, από τον Ντίνα, είχε ήδη γίνει. 'Η μήπως ο μητροπολίτης, παρά τον συμφυρμό, είχε δίκαιο τελικά; Μήπως, δηλαδή, έγινε μόνο μία έρευνα και ανάκριση μετά ξύλου, στις 23; aλλωστε, η παρουσία του τουρκικού στρατού τα χαράγματα της 18ης στη Στάτιτσα, δεν τεκμηριώνεται προς το παρόν από άλλη πηγή.




Αιωρούμενες υποψίες


Αν δεν έλειπαν οι σαφείς υπαινιγμοί του Χατζητάση εις βάρος του Πύρζα, αλλά και του Πύρζα εις βάρος του Ντίνα -τους οποίους φαίνεται ότι διέρρευσε και σε άλλους- θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται απλώς για το καθιερωμένο παρασκήνιο, που δημιουργεί η ανάγκη να αποδοθούν ευθύνες για μια σημαντική απώλεια. Σίγουρα ήταν κάτι παραπάνω από κενές παρασκηνιακές αλληλοκατηγορίες, αλλά κάτι λιγότερο συγκλονιστικό από τα απίστευτα συνωμοτικά σενάρια περί κλοπών, αντιζηλιών και δολοφονιών, που εξυφάνθηκαν εκ των υστέρων κυρίως μεταξύ των χωρικών της Στάτιτσας. Κάτι γνώριζαν, αλλά πολύ περισσότερα φαντάζονταν.

Τελικά τα περισσότερα ερωτήματα θα παρέμεναν ανοιχτά, αν δεν δημοσιευόταν το 2003 το ογκώδες ημερολόγιο του περίφημου για τη δράση του αρχηγού του Αγώνα και μετέπειτα υπουργού Στρατιωτικών, του Γεωργίου Τσόντου, γνωστού ως καπετάν Βάρδα. Αναφέρει ο Τσόντος στην εγγραφή της 17ης Ιουλίου 1907, με βάση πληροφορίες από τη Στάτιτσα, τις οποίες αποδέχεται χωρίς να αιφνιδιάζεται, ότι το 1905 ο Ντίνας είχε μεταναστεύσει στην Αμερική, επειδή φοβόταν για τη ζωή του, αφού αυτός είχε αποτελειώσει τον τραυματισμένο Μελά. Επιβεβαιώνει λοιπόν η μαρτυρία αυτή τις υποψίες που ο Πύρζας είχε αφήσει να αιωρούνται και τις φήμες που κυκλοφορούσαν προπολεμικά στον χώρο των παλαιμάχων του Αγώνα. Εξηγεί επίσης, ως ένα σημείο, τις ενοχές του Πύρζα, τα ψέματα του Ντίνα προς τον Αγοραστό και τις αντιφάσεις στις μαρτυρίες των Ντίνα, Πύρζα, Στρατηνάκη και Χατζητάση για τις τελευταίες στιγμές του Παύλου.




Αίσθηση συγκάλυψης


Τα στοιχεία αυτά οπωσδήποτε μειώνουν τη βαρύτητα των μαρτυριών του Ντίνα και επαναθέτουν το ζήτημα μήπως η άφιξη του τουρκικού στρατού τη στιγμή της εκταφής ήταν δική του επινόηση, είτε για να τελειώνει γρηγορότερα την αποστολή του και να αποφύγει την πληρωμή μισθών σε βοηθούς είτε επειδή είχε ειδικούς λόγους να μην εξετάσουν άλλοι τον νεκρό του Μελά. aλλωστε, παραμένει ανεξήγητο γιατί ο Πύρζας δεν είπε ευθέως την αλήθεια, γιατί κάλυψε κι αυτός και οι άλλοι τον Ντίνα, που ούτε τον ήξεραν και πιθανόν ούτε τον ξαναείδαν -αν τον ξαναείδαν- για χρόνια; Για να αποφύγει απλώς την κατηγορία ότι ενέδωσε -όπως του το καταμαρτύρησε άλλωστε ο Καούδης- στις πιέσεις των ανδρών να φύγουν το γρηγορότερο ή γιατί ο Ντίνας ήταν ο μόνος αυτόπτης μάρτυρας στην πιθανολογούμενη μοιραία εκπυρσοκρότηση του όπλου του; Την αίσθηση της συγκάλυψης επιτείνει και η άλλως ανεξήγητη καθυστέρηση της αναφοράς προς το προξενείο, αλλά και η «συζήτηση» για το μοιραίο βόλι. Για να αιτιολογηθεί η απουσία βλήματος Μάουζερ στον νεκρό έπρεπε να υπάρχουν στο τουρκικό απόσπασμα και χωροφύλακες, που διέθεταν όπλα σαν των ανταρτών. Γι' αυτό και ανεξήγητα μεγάλο μέρος των μαρτυριών των πρωταγωνιστών περιστράφηκε γύρω από το θέμα αυτό.

Κανείς δεν μπορεί πλέον να προσφέρει κάτι παραπάνω στην έρευνα αυτή, χωρίς να ερευνήσει τα οθωμανικά ή τα βουλγαρικά αρχεία. Μόνον από αυτά πιθανόν θα μάθουμε αν ο Μήτρος Βλάχος όντως πρόδωσε τον Μελά, ποιος ήταν πράγματι ο Ντίνας, πώς έμαθε στις 15 Οκτωβρίου τόσες λεπτομέρειες για την προδοσία, και τι έδειξε η ιατροδικαστική εξέταση στην Καστοριά. Oμως όλα αυτά δεν έχουν τελικά και τόση σημασία για την Ιστορία. Η θέση του καπετάν Μίκη Ζέζα ως συμβόλου του Μακεδονικού Αγώνα και της ανιδιοτελούς θυσίας για την πατρίδα, θέση για την οποία προετοιμαζόταν ψυχολογικά και έμπρακτα σε ολόκληρη τη σύντομη ζωή του, δεν απειλείται διόλου. Hταν πραγματικός ήρωας.

Οι πηγές


Τα έγγραφα του υπουργείου των Εξωτερικών που αφορούν τα γεγονότα του θανάτου του Μελά περιέχονται όλα στον τόμο Οι απαρχές του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1904): 100 έγγραφα από το Αρχείο του υπουργείου των Εξωτερικών, που εκδόθηκαν το 1996 στη Θεσσαλονίκη από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Στα παραρτήματα 4-7 του τόμου Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού του ΓΕΣ περιλαμβάνονται η αφήγηση του Ε. Καούδη, η τελευταία έκθεση του Παύλου Μελά, η έκθεση του Γ. Βολάνη, τηλεγράφημα του Προξενείου Μοναστηρίου και η επιστολή του Β. Αγοραστού προς τον Ι. Δραγούμη. Την έκδοση του ημερολογίου του Ευθυμίου Καούδη επιμελήθηκε ο Βασίλης Κ. Γούναρης (1992) και των απομνημονευμάτων του ο aγγελος Χοτζίδης (1996). Και τα δύο εκδόθηκαν από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Τα απομνημονεύματα του Ιωάννη Καραβίτη δημοσιεύτηκαν αρχικά (1949-1950) σε συνέχειες στην εφημερίδα Ελληνικός Βορράς. Τα επανέκδωσε σε δύο τόμους ο Γιώργος Πετσίβας το 1994. Στις σημειώσεις 142-149 του 1ου τόμου ο Πετσίβας παραθέτει συγκεντρωμένες αρκετές πηγές για τον θάνατο του Μελά. Ανάμεσα σ’ αυτές, την επιστολή του Παναγιωτίδη (Μαλέτσκου) προς τον Ταχυδρόμο της Θεσσαλονίκης (17 Απρ. 1927). Ο Πετσίβας εξέδωσε επίσης σε τρεις τόμους το 2003 τα εν μέρει κρυπτογραφημένα ημερολόγια του Γεωργίου Τσόντου-Βάρδα της περιόδου 1904-1907, τα οποία αποτελούν ακόμη μια ανεκμετάλλευτη ιστορική πηγή για τον Αγώνα. Την περιγραφή του Χατζητάση, που ενοχοποιεί τον Πύρζα, την άκουσε ο ίδιος ο Τάκης Κύρου το 1927 και την παραδίδει στο βιβλίο του Παύλος Κύρου (Φλώρινα, 1978), σ. 58. Τα κείμενα του Λάκη Πύρζα, που όμως είναι απίθανο να είναι πραγματικές ημερολογιακές καταγραφές, τα εξέδωσε ο Π. Παπασταμάτης στο περιοδικό Αριστοτέλης της Φλώρινας το 1960, με τρόπο που αφήνει πολλά ερωτήματα για την πιστότητά τους. Το απόσπασμα της αφήγησης του Πύρζα στην οικογένεια Δραγούμη, από το ημερολόγιο του Φίλιππου Δραγούμη, παρουσίασε το 1984 ο Γιώργος Ιωάννου στο Συμπόσιο. Ο Μακεδονικός Αγώνας (βλ. σ. 167-9 των πρακτικών, που εξέδωσε το ΙΜΧΑ το 1987). Την αφήγηση του Στρατηνάκη δημοσίευσε το Εμπρός (11 Νοεμβρίου 1904). Στα φύλλα Οκτωβρίου και Νοεμβρίου της ίδιας εφημερίδας βρίσκονται ποικίλες, χρήσιμες αναφορές που φωτίζουν όψεις του θανάτου του Μελά και ξαφνιάζουν για το πόσο πολλές λεπτομέρειες ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό. Το ημερολόγιο του Μελά και τις επιστολές του επιμελήθηκε η ίδια η Ναταλία Μελά. Για πρώτη φορά εκδόθηκαν ανώνυμα στην Αλεξάνδρεια το 1926. Τα απομνημονεύματα του Καραβαγγέλη (ΙΜΧΑ 1959) δεν μπορούν να θεωρηθούν πηγή για τον θάνατο του Μελά, αλλά μόνο –και πάλι με επιφύλαξη– για όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν.