Κυριακή 29 Μαΐου 2016

Γυναίκες στο Μακεδονικό Αγώνα: Η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών Μοναστηρίου (1902)


της Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη.
Φιλολόγου
"Η Μακεδόνισσα στο Θρύλο και στην Ιστορία"
(1453-1940 μ.Χ.)
Θεσσαλονίκη 1992

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ


 Ηρωίδες και συνεργάτιδες των Μακεδονομάχων

Το Μοναστήρι, κτισμένο κοντά στην αρχαία Ηράκλεια, με έντονη την ελληνορωμαϊκή και βυζαντινή του παράδοση, αν και επί τουρκοκρατίας ήταν έδρα του Ρούμελη Βαλεσή, του γενικού δηλαδή Διοικητού της ευρωπαϊκής Τουρκίας, υπήρξε ο τόπος απ’ όπου εκπορεύτηκε η  πρώτη οργάνωση «Μακεδονική Άμυνα», που με τα τμήματά της, το οικονομικό, το δικαστικό και το εκτελεστικό, μετέτρεψε τον αγώνα από αμυντικό σ’ επιθετικό.

Και πραγματικά στο Μοναστήρι έγιναν εκδικητές των βουλγαρικών εγκλημάτων όχι μόνο άντρες, μα και γυναίκες. Κατά πληροφορία του Μόδη, όταν αποφασίζονταν να γίνει φόνος σ’ ένα δρόμο, ειδοποιούνταν οι νοικοκυρές να αγρυπνούν, να έχουν την πόρτα ανοιχτή και να κλείνουν αμέσως μόλις έμπαινε ο εκτελεστής, που από σπίτι σε σπίτι έφευγε μακριά, αφού είχε επιτελέσει την αποστολή του.

Τα λαμπρά του εκπαιδευτήρια ήταν η  παλλόμενη καρδιά του βορείου Ελληνισμού κι οι ογδόντα Ελληνίδες δασκάλες του γαλβάνιζαν την εθνική συνείδηση των μικρών παιδιών με τέτοια τραγούδια:

«Του βουλγαρισμού η  ψώρα Μακεδόνες δεν μολύνει...»

Παρασκευή 27 Μαΐου 2016

Ανατολική Ρωμυλία. Ελληνικοί πληθυσμοί στα βουλγαρικά παράλια της Μαύρης θάλασσας (18ος - 20ός αιώνας).


Παπακωνσταντίνου Κατερίνα
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού,
Εύξεινος Πόντος



 




Ανθρωπογεωγραφία

Στη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα πληθυσμοί από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τα νησιά του Αιγαίου, τα μικρασιατικά παράλια και τις περιοχές του Πόντου μετακινήθηκαν προς την ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία

Μέχρι το 1906 ο ελληνικός πληθυσμός της Βουλγαρίας και της Ανατολικής Ρωμυλίας ανερχόταν στα 100.000 άτομα.

Ελληνόφωνοι ή ελληνικής προέλευσης πληθυσμοί διαβιούσαν στην ύπαιθρο και στις πόλεις κατά μήκος των παραλίων του Εύξεινου Πόντου, απ’ όπου έλεγχαν το εμπόριο της περιοχής. 

Αρκετοί από αυτούς μετακινούνταν προς τις πόλεις της νότιας Ρωσίας μετά τη δεκαετία του 1830 εκμεταλλευόμενοι την εμπορική άνθησή τους. 

Καθαρά ελληνικές πόλεις ήταν 
η Μεσημβρία και 
η Σωζόπολη, ενώ 
η Αγχίαλος,
ο Πύργος και 
η Βάρνα είχαν ανάμεικτο πληθυσμό.

Πέμπτη 19 Μαΐου 2016

Τουρκοκρατούμενη Θράκη.Ο ελληνισμός στην Βόρεια Θράκη- Ανατολική Ρωμυλία και στην Βουλγαρία.

Φιλιππούπολη.
Ο Διδασκαλικός σύλλογος των

Ζαρειφίων Διδασκαλείων (1874-1875)
 Κωνσταντίνου Α. Βακαλόπουλου
Ιστορία του Βόρειου ελληνισμού
Θ Ρ Α Κ Η

Τα ελληνικά σχολεία στην Βόρεια Θράκη

Αυτονόητο είναι ότι
 η Φιλιππούπολη 
αποτέλεσε τον φάρο της ελληνικής παιδείας 
και τον πυρήνα της πολιτιστικής παρουσίας του ελληνισμού της Βόρειας Θράκης. 

Μικρότερα, αλλά πολύ αξιόλογα εκπαιδευτικά κέντρα του ελληνικού στοιχείου της Βόρειας Θράκης και του Εύξεινου Πόντου,
υπήρξαν


η Αγχίαλος, 
η Μεσημβρία, 
η Σωζόπολη, 
ο Πύργος, 
η Βαρνα, 
ο Στενήμαχος, 
η Κούκλενα, 
τα Άνω Βοδενά, 
η Περιστερά, 
το Καβακλή και άλλα.

Ο ελληνισμός της Ανατολικής Ρωμυλίας και η στάση του έναντι της Μακεδονίας (1879-1906)

Σχολείο στο Καβακλή της Ανατ. Ρωμυλίας. Έτος 1900
Σπυρίδων Σφέτας
(οι φωτογραφίες επιλογή Yauna)

 Η ίδρυση της Ανατολικής Ρωμυλίας ως ημιαυτόνομης ηγεμονίας οφειλόταν σε πολίτικους λόγους, άμεσα συνδεδεμένους με την αγγλική και την αυστριακή πολιτική.

Η περιοχή αυτή όφειλε να αποτελέσει μία «ουδέτερη ζώνη, ένα ανάχωμα» στις προσπάθειες της Ρωσίας να διεισδύσει περαιτέρω στα Βαλκάνια και να καταλάβει τα Στενά.

Από την Ανατολική Ρωμυλία διερχόταν η σιδηροδρομική γραμμή Κωνσταντινοΰπολης-Μπέλοβο, με μία διακλάδωση μέχρι την Αδριανούπολη και με μία άλλη μέχρι την πόλη Γιάμπολ μέσω του Τύρνοβο-Σεϋμέν και της Νόβα Ζαγκόρα.

Οι σιδηροδρομικές αυτές γραμμές αποτελούσαν ιδιοκτησία της Εταιρείας Ανατολικών Σιδηροδρόμων, ενός επιχειρηματικού ομίλου που ανήκε στον Εβραίο βαρώνο Χιρς από τη Βιέννη. Σκοπός των Αυστριακών ήταν η άμεση σύνδεση της Κωνσταντινούπολης με τη Βιέννη και έτσι η περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας συγκέντρωνε το ενδιαφέρον τους.

Η πολυεθνικότητα της περιοχής, που κατοικούνταν από Βουλγάρους, Έλληνες, Πομάκους, Αρμενίους, Εβραίους και άλλους λαούς, παρείχε την ευκαιρία εκμετάλλευσης εθνοτικών διενέξεων για άσκηση επιρροής.
 Έτσι, η Αυστρία και η Αγγλία ευνοούσαν το ελληνικό και το μουσουλμανικό στοιχείο, ενώ η Ρωσία τους Βουλγάρους.
Ο συνταγματικός χάρτης της Ανατολικής Ρωμυλίας, ο Οργανικός Κανονισμός, τον οποίο επεξεργάστηκε μία ευρωπαϊκή επιτροπή, προέβλεπε την ισοτιμία των γηγενών της κατοίκων, της βουλγαρικής πλειοψηφίας και των «μειονονηφιών», κατοχύρωνε τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα των πολιτών, τη θρησκευτική και εκπαιδευτική αυτονομία των κοινοτήτων και αναγνώριζε την ισοτιμία της βουλγαρικής, τουρκικής και ελληνικής γλώσσας στις διοικητικές και δικαστικές Αρχές.

Ανατολική Ρωμυλία: Η ολοσχερής καταστροφή της Άγχιάλου το 1906

Η Ελληνική Αγχίαλος της  Ανατολικής  Ρωμυλίας (Βορείου Θράκης). 
Κατεστράφη ολοσχερώς και ο πολυπληθής Ελληνικός πληθυσμός

της εξωντώθη με τους  βανδαλισμούς, 

τας θηριωδίας και τας φρικαλεότητας των Βουλγάρων (30/7/1906)
του Αποστόλου Π. Ευθυμιάδη
" Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΕΙΣ
 ΤΟΥΣ  ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΑΣ 
ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ 
(ΑΠΟ ΤΟΥ 1361 ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ 1920)


 





ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΘΡΑΚΩΝ  


Βανδαλισμοί, 
εμπρησμοί,
 φόνοι,
 λεηλασίαι,
 βεβηλώσεις, 
βαρβαρότητες, 
θηριωδίαι και 
φρικαλεότητες των Βουλγάρων 
εις την Άγχίαλον της  Βορείου Θράκης (Ανατολικής 'Ρωμυλίας).  


Μετά τους κατά τα ανωτέρω, βανδαλισμούς, τας λεηλασίας, τας βαρβαρότητας και τας θηριωδίας των Βουλγάρων εις την Βάρναν,
εις τον Πύργον,
εις την Φιλιππούπολιν,
εις την Στενήμαχον,
εις το Εύσταθοχώριον και
εις τας άλλας κωμοπόλεις και χωρία της  Βορείου Θράκης,
εις το πρόγραμμα των Βουλγάρων κομιτατζήδων
 περιελαμβάνετο και η ολοσχερής καταστροφή της  Άγχιάλου της  Ανατολικής Ρωμυλίας.

Δευτέρα 16 Μαΐου 2016

Μακεδονική Γη: Το «Κοινό» Μελενίκου, το πρώτο Ελληνικό Δημοκρατικό Σύνταγμα εν μέσω Τουρκοκρατίας

Γράφει ο Ραδόβαλης Ηλίας 
Πρόεδρος Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου 
Από την εφημερίδα "Φωνή του Μπέλες" 
Τεύχος 3ο 

 Το Καταστατικό του Μελενίκου Σύστημα ή Διαταγαί») ψηφίστηκε από τους Έλληνες πολίτες του Μελενίκου το 1813, ως ένα πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης και συνοχής καταργώντας τις κοινωνικές και ταξικές διακρίσεις, κατάλοιπο τις βυζαντινής περιόδου. 

Διαπνέεται από δημοκρατικές αρχές και φιλελεύθερο πνεύμα, αρετές της πρόσφατης τότε Γαλλικής Επανάστασης και έχει πρώιμο άρωμα ελευθερίας στο τουρκοκρατούμενο Μελένικο. 

 Ο Καταστατικός αυτός Χάρτης εμφανίστηκε για πρώτη φορά μόνο στο Μελένικο, «και είναι ο μοναδικός ολοκληρωμένος στην ιστορία των Κανονισμών των Ελληνικών κοινοτήτων της Οθωμανικής περιόδου», 
όπως λέει στο μνημειώδες έργο του
 «Η Ιστορία Του Μελένικου-Η Διαχρονική Πορεία Του Ελληνισμού»
 ο διδάκτωρ Αντώνιος Κολτσίδας. 

 Τυπώθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1813 στο τυπογραφείο Ιωάν. Βαρθ. Τζβεκίου, όπου η εκεί παροικία των Μελενικίων ήταν ισχυρή και σε άνθιση κοινωνική, πολιτική και οικονομική, δίνοντας το δικό της αγώνα για την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους από τον τουρκικό ζυγό. 

Ο συντάκτης του «Κοινού» από μετριοφροσύνη θέλησε να παραμείνει ανώνυμος, αλλά από τον πρόλογο του έργου του διαφαίνονται με σαφήνεια τα ελατήρια του. 

Όπως ο Νεόφυτος Δούκας από την Βιέννη και ο Αδαμάντιος Κοραής από το Παρίσι, διέσπειραν πλήθος βιβλίων σε πλείστες υπόδουλες περιοχές της Ελλάδος με σκοπό την αφύπνιση του Ελληνικού λαού και την πνευματική ενδυνάμωση του Ελληνικού φρονήματος,

 έτσι και ο ανώνυμος Μελενίκιος Πατριώτης, εκδίδει το «Κοινό» μιμούμενος τους παραπάνω διανοούμενους και το διασπείρει ώστε να βρεθούν νέοι μιμητές που όντας πνευματικά έτοιμοι θα ξεσηκωθούν αποφασιστικά ενάντια στον τουρκικό ζυγό.

 Τι ήταν όμως το «Κοινό» Μελενίκου; 

 Επρόκειτο για ένα Σύστημα με 30 άρθρα,
το οποίο ανέλυε τις σχέσεις των πολιτών με την τοπική εξουσία και την οργάνωση, 
τη λειτουργία και τη διοίκηση της εκκλησιαστικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής ζωής των Μελενίκιων. 

Ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση όλων των κατοίκων του Μελένικου, υπό την παρουσία του Μητροπολίτη Άνθιμου, εξασφαλίζοντας ισότιμη συμμετοχή στα κοινοτικά πράγματα σε όλα τα μέλη, καθώς και την από κοινού ανάληψη ευθυνών για το μέλλον της κοινότητας.

 Στην ετήσια συνέλευση όπου συμμετείχαν Μελενίκιοι από κάθε τάξη, 
εκλέγονταν

3 Επίτροποι του «Κοινού» και 
3 Έφοροι οι οποίοι διαχειρίζονταν τη σχολική περιουσία, 
νοίκιαζαν τα κτήματα του «Κοινού» με εξαμηνιαίο ενοίκιο, 
δάνειζαν από τα μετρητά κεφάλαια του «Κοινού» και 
εισέπρατταν τους φόρους από βιοτέχνες και επαγγελματίες, 
αλλά το πιο σημαντικό προστάτευαν κάθε αδύνατο μέλος με φιλανθρωπίες και αγαθοεργίες.

 Όπως γράφει ο αείμνηστος Πέτρος Πέννας στα «Σερραϊκά Χρονικά», τόμος 15,
 «ο λόγος που ψηφίστηκε το καταστατικό και αποφασίστηκε η αναδιοργάνωση των κοινωνικών πραγμάτων, ήταν ότι από έλλειψη οργάνωσης κινδύνευε να εξαφανισθεί κάθε ίχνος κοινοτικής περιουσίας από τα άγρια τουρκικά χαράτσια και ότι Εκκλησίες, Σχολεία, Κοινωνική αλληλεγγύη και φιλανθρωπία είχαν παραμεληθεί κατά τρόπο επικίνδυνο». 

Το πρωτότυπο «Κοινό» Μελενίκου δυστυχώς δε σώζεται, αφού οι Βούλγαροι μπαίνοντας στο Σιδηρόκαστρο το 1941, έκαψαν όλο το αρχείο του Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου. 

 Ευτυχώς όμως αντίτυπα της εκτύπωσης της Βιέννης σώζονται ώστε να μας θυμίζουν ότι οι προγονοί μας σε αυτή την ακριτική Μακεδονική πόλη του Μελενίκου, οραματίστηκαν πρώτοι και δημιούργησαν ένα πρώιμο Δημοκρατικό Σύνταγμα, μέσα στο σκοτάδι της τουρκικής σκλαβιάς.


Δευτέρα 2 Μαΐου 2016

Ελληνική Μακεδονική Παράδοση: Το έθιμο των Ιπποδρομιών Δοξάτου.

Μέγας Αλέξανδος

Ένα έθιμο, οι ρίζες του οποίου χάνονται στους αιώνες, αναβιώνει κάθε χρόνο, στις 2 Μαΐου, στο Δοξάτο Δράμας.

Πρόκειται για το έθιμο των Ιπποδρομιών, αναπόσπαστο στοιχείο της μακράς παράδοσης του Δήμου και από τα κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα της Δράμας.

 Οι ιπποδρομίες, οι οποίες αναδεικνύουν τους ιστορικούς δεσμούς του αλόγου με την περιοχή, πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων του Προστάτη και πολιούχου αγίου της μαρτυρικής κωμόπολης του Δοξάτου, Αγίου Αθανασίου.

 Η σχέση του αλόγου με τον Δοξατιανό υπήρξε μοναδική.
Σύντροφος και φίλος από πολύ παλιά σε όλες τις αγροτικές εργασίες, αλλα και στις μεταφορές, στο εμπόριο, στον πόλεμο και στην ψυχαγωγία.