Θρακομακεδονικά Διονυσιακά έθιμα: ΠΕΤΡΟΥΣΑ, ΜΠΑΜΠΙΝΤΕΝ

-->

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Αναδημοσίευση από

Ομάδα μαθητριών της Β' Τάξης

του

 Γυμνασίου Πετρούσας,

με θέμα:

''Παραδοσιακές εκδηλώσεις 

στην περιοχή της Πετρούσας''.

Στο χωριό μας ΠΕΤΡΟΥΣΑ , υπάρχουν πολλά ήθη και έθιμα. Από αυτά είναι και η παραδοσιακή γιορτή της Μπάμπιντεν που είναι μια πολύ δημοφιλής εκδήλωση σ’ όλο το νομό Δράμας.

Τα δρώμενα καθιερώθηκαν σύμφωνα με μια εκδοχή, το 1912-13 από το μητροπολίτη Δράμας Χρυσόστομο.

Σύμφωνα μ’ αυτήν την εκδοχή οι κάτοικοι της περιοχής, ενωμένοι, προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τον τουρκικό ζυγό, που επί αιώνες, τους είχαν υποδουλώσει κάτω από τοδικό τους πνεύμα.

Αποτέλεσαν τοπική γιορτή για το χωριό, που επαναλαμβάνεται μέσα στο πέρασματων χρόνων.

Η γιορτή αυτή δημιουργήθηκε από τις γυναίκες της εποχής εκείνης, επειδή ήταν καταπιεσμένες και δεν μπορούσαν να διασκεδάσουν.

Στην γιορτή πήγαιναν μόνο οι γυναίκες και αν υπήρχε κάποιος άντρας εκεί, τον γέμιζαν με στάχτη.

Οι άντρες για να πηγαίνουν κι εκείνοι στη γιορτή μεταμφιέζονταν σε γυναίκες.

Έτσι καθιερώθηκε το έθιμο να ντύνονται καρναβάλια.

Η ονομασία του Μπάμπιντεν προήρθε από τη λέξη Μπάμπω, που σημαίνει μαία ή γριά και

από τη λέξη ντεν που σημαίνει μέρα.

Δηλαδή η ημέρα της μαίας ή της γριάς.

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Θα λέγαμε ότι είναι Διονυσιακή γιορτή, επειδή έχει αρκετά στοιχεία της Διονυσιακής λατρείας.

Όμως αυτό δεν είναι απόλυτο διότι οι ρίζες της γιορτής αυτής χάνονται μέσα στα βάθη των αιώνων.

Τα δρώμενα της Πετρούσας τελούνται στις 7-8 Ιανουαρίου, δηλαδή τον ίδιο καιρό περίπου

με τα «κατ’ αγρούς» Διονύσια.

Στα «κατ’ αγρούς» Διονύσια, αγρότες από μικρούς συνοικισμούς, μετέφεραν την ημέρα της

γιορτής με κάρα (τα τότε πολυτελή μεταφορικά μέσα) στους μεγαλύτερους δήμους.

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Τα στοιχεία που δείχνουν ότι είναι Διονυσιακή είναι τα ακόλουθα από τα οποία δεν σώζονται όλα, και θα αναφερθούμε πρώτα σ ΄ αυτά:

Γύρω στα 30-40 χρόνια πριν, κάποιοι νέοι, οι οποίοι ήταν μέλη του ερασιτεχνικού θιάσου,

έβαφαν το πρόσωπό τους και μασκαρεύονταν ποικιλότροπα, φορούσαν δέρματα ζώων,

κρεμούσαν στην μύτη τους κουδούνια μικρά ή μεγάλα ή φορούσαν τις πατροπαράδοτες

μακεδονικές ενδυμασίες. Ανέβαιναν πάνω σ’ ένα άρμα, ειδικά κατασκευασμένο γι’ αυτή την

περίπτωση, η πομπή ξεκινούσε έξω από το χωριό, όπου γινόταν και εικονικό όργωμα.

Ύστερα από το όργωμα, ο θίασος με τη συνοδεία λαϊκών μουσικών οργάνων έμπαινε στο χωριό.

Ανεβασμένοι πάνω στο άρμα ξεστόμιζαν στους γνωστούςάγνωστους διαβάτες, τα λεγόμενα «σκώμματα εξωμάτης» δηλαδή βωμολοχίες και τραγουδούσαν «φαλλικά άσματα».

Φαλλός είναι το ομοίωμα του ανδρικού γεννητικού οργάνου και στις γιορτές το

χρησιμοποιούσαν γονιμότητας.

Ακόμα οι χυδαίες αυτές φράσεις που είχαν σχέση με την γενετήσια ορμή, απευθύνονται και σε γυναίκες που είχαν την κατάλληλη ηλικία για τεκνοποίηση.

Αυτό δεν για να τις προσβάλουν αλλά οι βωμολοχίες είχαν σκοπό

την «γένεση ανθρώπινων καρπών».

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Στο στοιχείο της Διονυσιακής λατρείας και του φαλλού.

Πολλά χρόνια πριν, την ημέρα της γιορτής 8 Ιανουαρίου έβαζαν μέσα σ’ ένα κοφίνι έναν γυμνό άνδρα

και οι πιο τολμηροί πήγαιναν να τον δουν.

Αυτό είναι ένα στοιχείο του φαλλού.

Γιατί όπως ξέρουμε ο Διόνυσος ήταν θεός του έρωτα και της προστυχιάς, παράλληλα δε της γονιμότητας και του οργασμού της φύσης.

Αρκετά χρόνια πάλι πριν κάποιοι άνθρωποι έμπαιναν στους φούρνους, γινόταν μαύροι από τη στάχτη και μετά περνούσαν τρέχοντας μέσα απ’ το χορό. Ακόμη ένα στοιχείο του φαλλού

Την τιμητική θέση στην γιορτή είχαν οι γυναίκες όπως προαναφέραμε και ειδικότερα οι μαίες.

Αυτό γινόταν επειδή η μαία ήταν αυτή που έφερνε τη ζωή στον κόσμο και έκοβε τον ομφάλιο λώρο.

Γιατί τον καιρό που γινόταν η γιορτή πριν το 1923 όπου το παλιό ημερολόγιο ήταν γύρω στις,

20-23 Ιανουάριου, που ήταν τότε οι αλκυονίδες μέρες κι όπου άρχιζε σιγά σιγά να έρχεται η

ζωή στη φύση και γι’ αυτό όπως αναφέραμε δόθηκε στο δρώμενο η ονομασία «Μπάμπιντεν».

Υπάρχουν και άλλα στοιχεία τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα και είναι τα ακόλουθα:

Την παραμονή στις 7 Ιανουάριου, πρωί-πρωί μαζεύονται παιδιά και άντρες έξω από τον

Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού, όπου ξεκινάει η γύρα της καμήλας

ή όπως λένε «ο φωτισμός του χωριού».

Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι ανάμεσα στην εξέλιξη των δρώμενων εμφανίζεται

και η καμήλα, η οποία υπάρχει στην γιορτή για να δείξει και να τονίσει περισσότερο τον δύσκολο

τρόπο ζωής της εποχής εκείνης. Κι αυτό γιατί είναι ζώο που αντέχει στην πείνα, στην δίψα, στην

κούραση και στις κακουχίες. Στοιχεία έντονα της εποχής εκείνης. Έως και πριν 30 χρόνια

η καμήλα ήταν αληθινή.

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Τώρα όμως επειδή είναι δύσκολο να βρεθεί αληθινή, γίνεται μια τεχνητή.

Οι πολυμήχανοι κάτοικοι την εφεύραν, χρησιμοποιώντας την ως «Δούρειο Ίππο».

Αυτή ήταν κατασκευασμένη από ξύλο έτσι ώστε για να κινηθεί έπρεπε να την σηκώσουν

Μπάμπιντεν Πετρούσας

δύο άνθρωποι στους ώμους τους, οι οποίοι δεν φαίνονται διότι σχηματίζουν το σώμα της καμήλας.

Αυτή τη τεχνική δεν παρουσιάζεται κι έτσι την κατασκεύαζαν με πλαστικό υλικό. Φέτος είχε γίνει μια εξαίρεση. 

Η ψεύτικη καμήλα γέννησε ένα καμηλάκι το οποίο θα συντροφεύει την μάνα-καμήλα στον γύρο του χωριού μας.

Μπροστά βρίσκονται οι αράπηδες, οι οποίοι είναι άντρες με το σημείο του σταυρού στο μέτωπο.

(Πράξη που φέρνει σε αντίθεση την γνώμη πολλών, ότι τα δρώμενα σχετίζονται με το Δωδεκάθεο του Ολύμπου).

Έπειτα βρίσκεται η παρέα της καμήλας, οι άνθρωποι οι οποίοι διαρκώς χόρευαν σε ξέφρενους

ρυθμούς κρατώντας οινοπνευματώδη ποτά. Ακολουθεί ο καμηλιέρης, ο οποίος υποτίθεται ότι κρατώντας το σχοινί, σέρνει την καμήλα. Στην πραγματικότητα την σέρνουν κάποιοι άλλοι.

Επίσης υπάρχουν διάφοροι άνθρωποι που μουτζουρώνουν τα πρόσωπα όλων όσων βρίσκονται στην γιορτή.

Ακόμα ο Σύλλογος διαθέτει μερικούς κουμπαράδες για έρανο και τα έσοδα θα δαπανηθούν για τις ανάγκες της γιορτής.

Ένα πανηγύρι σαν και αυτό δεν μπορεί να λέγεται έτσι αν δεν υπάρχουν μουσική και φαγητό.

Έτσι οι νταχαρέδες, οι λύρες και τα μεζεδάκια συνοδεύουν την πομπή πάνω σε δύο αγροτικά αυτοκίνητα (ντάτσουν).

Την επόμενη ημέρα στις 8 Ιανουάριου η παρέα της καμήλας κάνει μια σύντομη βόλτα για να καλέσει τους κατοίκους του χωριού στην αποκορύφωση της γιορτής που θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του Δημοτικού Σχολείου.

Παλιότερα αυτό το δρώμενο πραγματοποιούταν προς την Δράμα. Η τοποθεσία δεν βόλευε τους κατοίκους διότι ήταν αρκετά απομακρυσμένο απ’ το χωριό και ο χώρος ήταν περιορισμένος.

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Η αυλή του Δημοτικού Σχολείου είναι στολισμένη μ’ ένα παραδοσιακό σπιτάκι, το οποίο χτίζεται ειδικά γι’ αυτήν την ημέρα.

Το σπιτάκι είναι φτιαγμένο από ξύλο φουντουκιάς και η σκεπή με κεραμίδια, ενώ παλιότερα γινόταν με πλάκα(σκεπή).

Κάτω από αυτό βρίσκεται μια σειρά από ζωγραφισμένα τσουβάλια για να δείξουν ότι υπήρχαν ζώα τα οποία ήταν πολύ χρήσιμα για την ζωή και την παραγωγή τροφής των ανθρώπων.

Άλλο ένα στοιχείο που σώζεται μέχρι και σήμερα είναι το βραστό, το λεγόμενο κουρμπάνι, το οποίο μαγειρεύεται στο πίσω μέρος του σπιτιού.

Επίσης υπάρχει μια έκθεση παλιών αντικειμένων για να δούμε τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της εποχής εκείνης για να επιβιώσουν στην καθημερινή τους ζωή και το χωράφι. Τον κόσμο, τον ξεσηκώνουν οι οργανοπαίχτες που βρίσκονται στην βεράντα του σπιτιού, παίζοντας στην γιορτή λαμβάνοντας μέρος στον χορό και στο φαγοπότι.

Πρέπει να αναφέρουμε ότι στις σατιρικές αναπαραστάσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της γιορτής η αποκορύφωση όλων είναι αυτή του παραδοσιακού γάμου.

Το ζευγάρι γαμπρός και νύφη είναι ντυμένοι με τις παραδοσιακές στολές του χωριού μας και πρέπει να σημειωθεί ότι και η νύφη είναι άντρας.

Κάτι άλλο πολύ σημαντικό που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι μπροστά στο χορό πηγαίνει ο Στάχτης, κρατώντας μια κάλτσα γεμάτη στάχτη την οποία χτυπάει όποιους εμποδίζουν να αναπτυχθεί ο κύκλος του χορού.

Η γιορτή διαρκεί μέχρι αργά το βράδυ με το τσίπουρο και το Κουρμπάνι να ρέει άφθονο.

-->