 |
| Η Φιλιππούπολη |
Κωνσταντίνου Α. Βακαλόπουλου
Ιστορία του Βόρειου ελληνισμού
Θ Ρ Α Κ Η
Ο πρώτος Έλληνας
υποπρόξενος στην Αδριανούπολη, ο Ιωσήφ Βαρότσης, αναφέρεται αναλυτικά στις
εκθέσεις του, αρκετά πριν τα μέσα του 19ου αιώνα, στις τουρκικές διώξεις, οι οποίες
στόχευαν το ελληνικό στοιχείο της Θράκης,
αλλά ακόμη και τους Έλληνες υπηκόους
που ζούσαν εκεί.
Στο επίκεντρο της διπλωματικής δράστηριότητάς του στην πολυεθνική
Αδριανούπολη, που θεωρούνταν ακόμη στα 1835 η δεύτερη σε σπουδαιότητα πόλη της
οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά την Κωνσταντινούπολη, ο Έλληνας διπλωματικός
εκπρόσωπος ανίχνευε με διορατικότητα και οξύνοια τις πρόσφατες επιπτώσεις του
ρωσοτουρκικού πολέμου (1828 - 1829) στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, αλλά και
τον αντίκτυπο της εισαγωγής των προδρομικών μέτρων του Τανζιμάτ για την
βελτίωση της θέσης του χριστιανικού στοιχείου στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Αυστηρά προσκολλημένοι στις παραδόσεις, πεισματάρηδες, προληπτικοί και
οπισθοδρομικοί, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Θράκης καταφέρονταν κατά του
μεταρρυθμιστή σουλτάνου Μαχμούτ Β' (1808 - 1839) και τον θεωρούσαν υπεύθυνο όχι
μόνο για τα οδυνηρά αποτελέσματα (για την τουρκική πλευρά) της συνθήκης της
Αδριανουπόλεως (1829), αλλά και για την εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών μέτρων
και την προβλεπόμενη ισονομία και ισοπολιτεία όλων των υπηκόων της οθωμανικής
αυτοκρατορίας.
Στην πράξη όμως το Τανζιμάτ χειροτέρευσε αισθητά το
καθεστώς των χριστιανικών αγροτικών πληθυσμών της Θράκης, αφού επέτεινε την
αθλιότητα των χωρικών, αύξησε την φορολογική καταπίεση και επιδείνωσε αισθητά
την λειτουργία της διοικητικής οργάνωσης.
Ήδη από τον Αύγουστο του 1837, δύο
μόλις χρόνια πριν από την επισημοποίηση των πρώτων μεταρρυθμίσεων του
Γκιουλχανέ Χάττι - Σερίφ, καταργήθηκαν τα πολυάριθμα πασαλίκια της Ευρωπαϊκής
Τουρκίας και ενσωματώθηκαν σε πέντε μεγάλες διοικητικές μονάδες, τα «feriks», της Αδριανουπόλεως, του Βερατίου, του Βελιγραδιού, του
Μοναστηριού και της Θεσσαλονίκης, μέτρο, που διάρκεσε όμως για μικρό χρονικό
διάστημα.
Οι συνεχείς διοικητικές μεταβολές και ανακατατάξεις, οι οποίες προέρχονταν από τις επίσημες αποφάσεις των Οθωμανών αξιωματούχων της Πύλης, προκαλούσαν αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες των χριστιανών κατοίκων της Ευρωπαϊκής Τουρκίας εφόσον τις περισσότερες φορές θίγονταν τα οικονομικά και τα προσωπικά συμφέροντά τους.
Η κεντρική εξουσία ήταν αδύνατο να ελέγχει την κατάσταση από την Κωνσταντινούπολη και να γνωρίζει τις συνθήκες, που επικρατούσαν στις κατά τόπους περιφέρειες και οι οποίες διαγράφονταν πολύ συχνά εντελώς διαφορετικές από το περιεχόμενο των σουλτανικών αποφάσεων. Οι φόροι γίνονταν συνεχώς βαρύτεροι και οι Θρακιώτες βρίσκονταν στο έλεος των κατά τόπους διοικητών, ενώ η ληστρική δραστηριότητα έπαιρνε (ιδιαίτερα σε περιόδους πολεμικών συγκρούσεων και αναστατώσεων) τεράστιες διαστάσεις προκαλώ- ντας το δέος του χριστιανικού στοιχείου.
Οι συνεχείς διοικητικές μεταβολές και ανακατατάξεις, οι οποίες προέρχονταν από τις επίσημες αποφάσεις των Οθωμανών αξιωματούχων της Πύλης, προκαλούσαν αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες των χριστιανών κατοίκων της Ευρωπαϊκής Τουρκίας εφόσον τις περισσότερες φορές θίγονταν τα οικονομικά και τα προσωπικά συμφέροντά τους.
Η κεντρική εξουσία ήταν αδύνατο να ελέγχει την κατάσταση από την Κωνσταντινούπολη και να γνωρίζει τις συνθήκες, που επικρατούσαν στις κατά τόπους περιφέρειες και οι οποίες διαγράφονταν πολύ συχνά εντελώς διαφορετικές από το περιεχόμενο των σουλτανικών αποφάσεων. Οι φόροι γίνονταν συνεχώς βαρύτεροι και οι Θρακιώτες βρίσκονταν στο έλεος των κατά τόπους διοικητών, ενώ η ληστρική δραστηριότητα έπαιρνε (ιδιαίτερα σε περιόδους πολεμικών συγκρούσεων και αναστατώσεων) τεράστιες διαστάσεις προκαλώ- ντας το δέος του χριστιανικού στοιχείου.
Αληθινή μάστιγα για το χριστιανικό στοιχείο της Θράκης
αποτελούσε ο φόρος της υποτιθέμενης περιουσίας, ο οποίος ήταν βασισμένος σε
αόριστα κριτήρια, η καταβολή του κεφαλικού φόρου και η διαιώνιση της αγγαρείας.
Δεν ήταν όμως μόνο οι φόροι του «έπνιγαν» κυριολεκτικά τους χριστιανικούς πληθυσμούς του θρακικού χώρου.
Η διαφθορά των Τούρκων μπέηδων και γενικότερα των διοικητικών οργάνων, οι οποίοι αρνούνταν να εφαρμόσουν τις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης καθώς και οι καταπιέσεις που ασκούσαν σε βάρος των χριστιανών κατοίκων (βίαιοι εξισλαμισμοί, μεροληπτική απονομή της δικαιοσύνης), επιδείνωναν τις συνθήκες διαβίωσης του χριστιανικού στοιχείου της Θράκης.
Το φαινόμενο του βίαιου εξισλαμισμού και της αλλαξοπιστίας διογκωνόταν επικίνδυνα στις περιοχές Φιλιππουπόλεως,
Αδριανουπόλεως,
Καλλιπόλεως,
Αγχιάλου,
Βάρνας,
Κεσσάνης και
Διδυμοτείχου.
Ένας ογκώδης αριθμός των ελληνικών και των ευρωπαϊκών προξενικών εκθέσεων της εποχής εκείνης αναφέρεται σε πάμπολλες περιπτώσεις χριστιανών νέων, οι οποίοι αναγκάζονταν κάτω από τις περιστάσεις ν’ ασπασθούν την μουσουλμανική θρησκεία, για ν’ απαλλαγούν από τα δεινά τους, που προκαλούνταν από την διαιώνιση της διαφθοράς των Τούρκων μπέηδων και από τις δομές του διοικητικού συστήματος.
Συγκλονιστική υπήρξε η περίπτωση μιας νεαρής Ελληνίδας Φιλιππουπολίτισας, της Ελένης, η οποία είχε ζητήσει ν’ αλλαξοπιστήσει κάτω από την άσκηση ψυχολογικής βίας.
Αλλά η απόφασή της εκείνη δημιούργησε τον Απρίλιο του 1868 γενική αναταραχή στους κόλπους της ελληνικής και της μουσουλμανικής κοινότητας Φιλιππουπόλεως.
Φανατικοί ουλεμάδες και σοφτάδες ξεχύθηκαν στις αρχές Μαΐου (1868) στους δρόμους της Φιλιππουπόλεως, για να διαμαρτυρηθούν για τις παρεμβάσεις της ελληνικής κοινότητας προκαλώντας τετελεσμένα γεγονότα, αλλά, μπροστά στο ενδεχόμενο πρόκλησης σοβαρών επεισοδίων, ο διοικητής της πόλης εξαναγκάσθηκε να συλλάβει ορισμένους θερμόαιμους και να διαλύσει το πλήθος.
Δεν ήταν όμως μόνο οι φόροι του «έπνιγαν» κυριολεκτικά τους χριστιανικούς πληθυσμούς του θρακικού χώρου.
Η διαφθορά των Τούρκων μπέηδων και γενικότερα των διοικητικών οργάνων, οι οποίοι αρνούνταν να εφαρμόσουν τις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης καθώς και οι καταπιέσεις που ασκούσαν σε βάρος των χριστιανών κατοίκων (βίαιοι εξισλαμισμοί, μεροληπτική απονομή της δικαιοσύνης), επιδείνωναν τις συνθήκες διαβίωσης του χριστιανικού στοιχείου της Θράκης.
Το φαινόμενο του βίαιου εξισλαμισμού και της αλλαξοπιστίας διογκωνόταν επικίνδυνα στις περιοχές Φιλιππουπόλεως,
Αδριανουπόλεως,
Καλλιπόλεως,
Αγχιάλου,
Βάρνας,
Κεσσάνης και
Διδυμοτείχου.
Ένας ογκώδης αριθμός των ελληνικών και των ευρωπαϊκών προξενικών εκθέσεων της εποχής εκείνης αναφέρεται σε πάμπολλες περιπτώσεις χριστιανών νέων, οι οποίοι αναγκάζονταν κάτω από τις περιστάσεις ν’ ασπασθούν την μουσουλμανική θρησκεία, για ν’ απαλλαγούν από τα δεινά τους, που προκαλούνταν από την διαιώνιση της διαφθοράς των Τούρκων μπέηδων και από τις δομές του διοικητικού συστήματος.
Συγκλονιστική υπήρξε η περίπτωση μιας νεαρής Ελληνίδας Φιλιππουπολίτισας, της Ελένης, η οποία είχε ζητήσει ν’ αλλαξοπιστήσει κάτω από την άσκηση ψυχολογικής βίας.
Αλλά η απόφασή της εκείνη δημιούργησε τον Απρίλιο του 1868 γενική αναταραχή στους κόλπους της ελληνικής και της μουσουλμανικής κοινότητας Φιλιππουπόλεως.
Φανατικοί ουλεμάδες και σοφτάδες ξεχύθηκαν στις αρχές Μαΐου (1868) στους δρόμους της Φιλιππουπόλεως, για να διαμαρτυρηθούν για τις παρεμβάσεις της ελληνικής κοινότητας προκαλώντας τετελεσμένα γεγονότα, αλλά, μπροστά στο ενδεχόμενο πρόκλησης σοβαρών επεισοδίων, ο διοικητής της πόλης εξαναγκάσθηκε να συλλάβει ορισμένους θερμόαιμους και να διαλύσει το πλήθος.
Οι χριστιανοί κάτοικοι της Θράκης, ιδιαίτερα των περιοχών
Αδριανουπόλεως και Βάρνας, έσπευδαν συχνά να ζητήσουν την παρέμβαση των
διπλωματικών εκπροσώπων των μεγάλων δυνάμεων, κυρίως των Άγγλων και των Γάλλων,
οι οποίοι προσπαθούσαν επανειλημμένα να μεσολαβήσουν στις κατά τόπους
τουρκικές αρχές για την απελευθέρωση χριστιανών σκλάβων, να παρεμποδίσουν
περιπτώσεις βίαιων εξισλαμισμών και να ζητήσουν την κατάπαυση των βιαιοπραγιών
και των ληστρικών επιδρομών.
Παρά τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις τους στις ντόπιες τουρκικές αρχές, οι Τούρκοι διοικητές επικαλούνταν μόνιμα τις ισχνές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις που είχαν στην διάθεσή τους, για ν’ αντιμετωπίζουν την κατάσταση.
Έτσι π.χ. ο Αρίφ πασάς, διοικητής της Βάρνας, ισχυριζόταν τον Σεπτέμβριο του 1853 ότι διατηρούσε μόνο 75 ζαπτιέδες, δύναμη, που προοριζόταν για την μεταφορά διαταγών στα γύρω χωριά, για την αποστολή μηνυμάτων και για την εξεύρεση τροφής για τον τουρκικό στρατό.
Ωστόσο ο προκάτοχός του, Ζεϊνέλ πασάς, είχε κρατήσει στην διάθεσή του τους δικούς του ζαπτιέδες, οι οποίοι έβλαπταν σημαντικά τα συμφέροντα των χριστιανών κατοίκων.
Σε ανάλογες ενέργειες πρόβαιναν οι Ευρωπαίοι πρόξενοι της Θράκης και για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης στα συστημένα στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα πλημμελειοδικεία και εμποροδικεία, στα οποία συμμετείχαν και εκπρόσωποι του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου.
Συχνά επενέβαιναν στις ντόπιες τουρκικές αρχές, για να επιλύουν τις διαφορές μουσουλμάνων και χριστιανών, που αφορούσαν κυρίως ζητήματα αστικού δικαίου, συντόνιζαν τις ενέργειές τους για την αυστηρή εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών μέτρων (Τανζιμάτ) της Πύλης και γενικότερα κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης του χριστιανικού στοιχείου, για την αποτροπή των βίαιων εξισλαμισμών καθώς και των απαγωγών νέων από ντόπιους μπέηδες, ιδιαίτερα σε αγροτικές περιοχές και στα μικρότερα αστικά κέντρα, όπου υπήρχαν συμπαγείς μουσουλμανικοί πληθυσμοί.
Δεν έλειψαν βέβαια και στην Θράκη, όπως και σε άλλες επαρχίες της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, οι φωτεινές εξαιρέσεις λιγοστών Τούρκων διοικητών μεταρρυθμιστών, οι οποίοι, συνεργαζόμενοι αρμονικά με τους Ευρωπαίους διπλωματικούς εκπροσώπους, συνέβαλαν στην δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών των χριστιανών κατοίκων και στην αποτελεσματικότερη απόδοση των μεταρρυθμιστικών μέτρων της Πύλης.
Η συντριπτική ωστόσο πλειοψηφία της διοικητικής γραφειοκρατίας συγκροτούνταν από ανίκανα και διεφθαρμένα στελέχη.
Παρά τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις τους στις ντόπιες τουρκικές αρχές, οι Τούρκοι διοικητές επικαλούνταν μόνιμα τις ισχνές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις που είχαν στην διάθεσή τους, για ν’ αντιμετωπίζουν την κατάσταση.
Έτσι π.χ. ο Αρίφ πασάς, διοικητής της Βάρνας, ισχυριζόταν τον Σεπτέμβριο του 1853 ότι διατηρούσε μόνο 75 ζαπτιέδες, δύναμη, που προοριζόταν για την μεταφορά διαταγών στα γύρω χωριά, για την αποστολή μηνυμάτων και για την εξεύρεση τροφής για τον τουρκικό στρατό.
Ωστόσο ο προκάτοχός του, Ζεϊνέλ πασάς, είχε κρατήσει στην διάθεσή του τους δικούς του ζαπτιέδες, οι οποίοι έβλαπταν σημαντικά τα συμφέροντα των χριστιανών κατοίκων.
Σε ανάλογες ενέργειες πρόβαιναν οι Ευρωπαίοι πρόξενοι της Θράκης και για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης στα συστημένα στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα πλημμελειοδικεία και εμποροδικεία, στα οποία συμμετείχαν και εκπρόσωποι του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου.
Συχνά επενέβαιναν στις ντόπιες τουρκικές αρχές, για να επιλύουν τις διαφορές μουσουλμάνων και χριστιανών, που αφορούσαν κυρίως ζητήματα αστικού δικαίου, συντόνιζαν τις ενέργειές τους για την αυστηρή εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών μέτρων (Τανζιμάτ) της Πύλης και γενικότερα κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης του χριστιανικού στοιχείου, για την αποτροπή των βίαιων εξισλαμισμών καθώς και των απαγωγών νέων από ντόπιους μπέηδες, ιδιαίτερα σε αγροτικές περιοχές και στα μικρότερα αστικά κέντρα, όπου υπήρχαν συμπαγείς μουσουλμανικοί πληθυσμοί.
Δεν έλειψαν βέβαια και στην Θράκη, όπως και σε άλλες επαρχίες της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, οι φωτεινές εξαιρέσεις λιγοστών Τούρκων διοικητών μεταρρυθμιστών, οι οποίοι, συνεργαζόμενοι αρμονικά με τους Ευρωπαίους διπλωματικούς εκπροσώπους, συνέβαλαν στην δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών των χριστιανών κατοίκων και στην αποτελεσματικότερη απόδοση των μεταρρυθμιστικών μέτρων της Πύλης.
Η συντριπτική ωστόσο πλειοψηφία της διοικητικής γραφειοκρατίας συγκροτούνταν από ανίκανα και διεφθαρμένα στελέχη.
Η επιδείνωση των
ελληνοτουρκικών σχέσεων στα μέσα του 19ου αιώνα
είχε σοβαρό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον υπόδουλο ελλαδικό χώρο.
Στην Θράκη εκδηλώθηκε με την σκλήρυνση της τουρκικής στάσης απέναντι στο ελληνικό στοιχείο.
Η Πύλη έστελνε αυστηρές εντολές στους διοικητές των επαρχιών να παρακολουθούν τα ταξίδια των Ελλήνων υπηκόων και να ελέγχουν τις κινήσεις τους.
Ιδιαίτερα εχθρική υπήρξε η στάση του Ταχήρ πασά της Αδριανουπόλεως και του Εάντ αγά της Φιλιππουπόλεως, που διαπιστώθηκε όχι μόνο με την δίωξη του ντόπιου ελληνικού στοιχείου, αλλά και με την συνεχή απέλαση Ελλήνων υπηκόων.
Από σκληρή μέχρι απάνθρωπη μπορεί να χαρακτηρισθεί η συμπεριφορά του Εάντ αγά της Φιλιππουπόλεως και απέναντι των βουλγαρικών αγροτικών πληθυσμών, οι οποίοι πιέζονταν κατάφωρα από τις συνεχείς αυθαιρεσίες του.
Η ανθελληνική στάση του πυροδοτούσε την τουρκική μισαλλοδοξία και προκαλούσε συνεχώς την κορύφωση του μουσουλμανικού φανατισμού.
Αυτό έγινε ολοφάνερο τον Φεβρουάριο του 1846, όταν καταστράφηκε από φωτιά το τζαμί Μεβλούτ Χανί της Φιλιππουπόλεως.
Η μουσουλμανική μισαλλοδοξία εκτονώθηκε με τον εμπρησμό πολλών ελληνικών σπιτιών της Φιλιππουπόλεως.
Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι το 1/4 της πόλης έγινε παρανάλωμα της φωτιάς, η οποία κατάστρεψε ολοσχερώς 140 σπίτια, 4 χάνια και 600 εργαστήρια αμπατζήδων.
Από την αναταραχή που δημιουργήθηκε, επωφελήθηκαν πολυάριθμες ληστρικές ομάδες, για να επιδοθούν στο πλιάτσικο, από το οποίο δεν γλίτωσε ούτε το ελληνικό σχολείο Φιλιππουπόλεως και η πλούσια βιβλιοθήκη του.
Γενικότερα η συμπεριφορά του Τούρκου διοικητή είχε προκαλέσει τις αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες του χριστιανικού στοιχείου.
είχε σοβαρό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον υπόδουλο ελλαδικό χώρο.
Στην Θράκη εκδηλώθηκε με την σκλήρυνση της τουρκικής στάσης απέναντι στο ελληνικό στοιχείο.
Η Πύλη έστελνε αυστηρές εντολές στους διοικητές των επαρχιών να παρακολουθούν τα ταξίδια των Ελλήνων υπηκόων και να ελέγχουν τις κινήσεις τους.
Ιδιαίτερα εχθρική υπήρξε η στάση του Ταχήρ πασά της Αδριανουπόλεως και του Εάντ αγά της Φιλιππουπόλεως, που διαπιστώθηκε όχι μόνο με την δίωξη του ντόπιου ελληνικού στοιχείου, αλλά και με την συνεχή απέλαση Ελλήνων υπηκόων.
Από σκληρή μέχρι απάνθρωπη μπορεί να χαρακτηρισθεί η συμπεριφορά του Εάντ αγά της Φιλιππουπόλεως και απέναντι των βουλγαρικών αγροτικών πληθυσμών, οι οποίοι πιέζονταν κατάφωρα από τις συνεχείς αυθαιρεσίες του.
Η ανθελληνική στάση του πυροδοτούσε την τουρκική μισαλλοδοξία και προκαλούσε συνεχώς την κορύφωση του μουσουλμανικού φανατισμού.
Αυτό έγινε ολοφάνερο τον Φεβρουάριο του 1846, όταν καταστράφηκε από φωτιά το τζαμί Μεβλούτ Χανί της Φιλιππουπόλεως.
Η μουσουλμανική μισαλλοδοξία εκτονώθηκε με τον εμπρησμό πολλών ελληνικών σπιτιών της Φιλιππουπόλεως.
Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι το 1/4 της πόλης έγινε παρανάλωμα της φωτιάς, η οποία κατάστρεψε ολοσχερώς 140 σπίτια, 4 χάνια και 600 εργαστήρια αμπατζήδων.
Από την αναταραχή που δημιουργήθηκε, επωφελήθηκαν πολυάριθμες ληστρικές ομάδες, για να επιδοθούν στο πλιάτσικο, από το οποίο δεν γλίτωσε ούτε το ελληνικό σχολείο Φιλιππουπόλεως και η πλούσια βιβλιοθήκη του.
Γενικότερα η συμπεριφορά του Τούρκου διοικητή είχε προκαλέσει τις αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες του χριστιανικού στοιχείου.
Η μεγάλη διάρκεια της πολιτικής ρευστότητας που
χαρακτηρίζει την εσωτερική κατάσταση στην οθωμανική αυτοκρατορία στα μέσα του
19ου αιώνα και η οποία επισκιάζεται και από την αλβανική εξέγερση του 1843, την
διόγκωση του ληστρικού φαινομένου, την ανεπάρκεια της στρατιωτικής ηγεσίας,
αλλά και την συνεχή επαγρύπνηση της Πύλης απέναντι σε ενδεχόμενες ρωσικές
ενέργειες, επηρέαζε αναπόφευκτα το χριστιανικό στοιχείο της Θράκης και
δημιουργούσε μια τεταμένη κατάσταση στην γεωγραφική αυτή περιοχή.
Στις θρακικές επαρχίες της
Φιλιππουπόλεως, της
Κεσσάνης, της
Ραιδεστού, των
Σαράντα Εκκλησιών και του
Διδυμοτείχου,
κορυφωνόταν η ληστρική δραστηριότητα και εντείνονταν η καταδυνάστευση των χριστιανικών πληθυσμών, η βαριά φορολογία και οι αδιάκοπες μετακινήσεις των τουρκικών στρατιωτικών μονάδων, που σκοπό είχαν να καταστείλουν πιθανές στασιαστικές κινήσεις στους κόλπους του τουρκικού στρατού, αλλά συχνά εκτρέπονταν σε βιαιοπραγίες σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών.
Στα 1848 - 1850 η κατάσταση στην Θράκη είχε χειροτερεύσει αισθητά καθώς μεταφερόταν ο αντίκτυπος των ευρωπαϊκών εξεγέρσεων του 1848 στον οθωμανικό χώρο.
Την ίδια εποχή άρχισαν οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Πύλης για το ενδεχόμενο μιας ρωσοτουρκικής πολεμικής αντιπαράθεσης.
Πολυάριθμοι νεοσύλλεκτοι στρατολογούνταν με συνέπεια να επιδεινώνεται το πολιτικό καθεστώς του χριστιανικού στοιχείου της Θράκης.
Ενδεικτικό είναι και το παρακάτω απόσπασμα από σχετική έκθεση του Έλληνα υποπρόξενου Αδριανουπόλεως I. Βαρότση, που είναι γραμμένη στις 2 Μαρτίου του 1849:
«Αν και καθ ’ όλην την Επαρχίαν επικρατεί άκρα ησυχία, τα πνεύματα όμως των κατοίκων όλων των Χριστιανών και Οθωμανών εισίν πλήρη φόβον, ως να επαπειλούτο άμεσος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας πόλεμος».
Στις θρακικές επαρχίες της
Φιλιππουπόλεως, της
Κεσσάνης, της
Ραιδεστού, των
Σαράντα Εκκλησιών και του
Διδυμοτείχου,
κορυφωνόταν η ληστρική δραστηριότητα και εντείνονταν η καταδυνάστευση των χριστιανικών πληθυσμών, η βαριά φορολογία και οι αδιάκοπες μετακινήσεις των τουρκικών στρατιωτικών μονάδων, που σκοπό είχαν να καταστείλουν πιθανές στασιαστικές κινήσεις στους κόλπους του τουρκικού στρατού, αλλά συχνά εκτρέπονταν σε βιαιοπραγίες σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών.
Στα 1848 - 1850 η κατάσταση στην Θράκη είχε χειροτερεύσει αισθητά καθώς μεταφερόταν ο αντίκτυπος των ευρωπαϊκών εξεγέρσεων του 1848 στον οθωμανικό χώρο.
Την ίδια εποχή άρχισαν οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Πύλης για το ενδεχόμενο μιας ρωσοτουρκικής πολεμικής αντιπαράθεσης.
Πολυάριθμοι νεοσύλλεκτοι στρατολογούνταν με συνέπεια να επιδεινώνεται το πολιτικό καθεστώς του χριστιανικού στοιχείου της Θράκης.
Ενδεικτικό είναι και το παρακάτω απόσπασμα από σχετική έκθεση του Έλληνα υποπρόξενου Αδριανουπόλεως I. Βαρότση, που είναι γραμμένη στις 2 Μαρτίου του 1849:
«Αν και καθ ’ όλην την Επαρχίαν επικρατεί άκρα ησυχία, τα πνεύματα όμως των κατοίκων όλων των Χριστιανών και Οθωμανών εισίν πλήρη φόβον, ως να επαπειλούτο άμεσος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας πόλεμος».
Η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των χριστιανών κατοίκων
της Θράκης υποχρέωνε συχνά την κεντρική εξουσία να εναλλάσσει τους κατά τόπους
διοικητές, για να πετύχει θετικότερα αποτελέσματα και να καταπραΰνει τα
οξυμμένα πνεύματα των κατοίκων.
Σχεδόν κάθε διοικητική μεταβολή αναπτέρωνε το ηθικό των ραγιάδων, αλλά η απογοήτευση ερχόταν πολύ σύντομα.
Μια φωτεινή εξαίρεση στο χάος της κακοδιοίκησης και της αναρχίας που κυριαρχούσε στην Θράκη, αποτέλεσε η παρουσία του Χαϊρεδδίν πασά στην Αδριανούπολη, τον Ιούνιο του 1850, ο οποίος πήρε μέτρα για την καταπολέμηση της ληστείας, βελτίωσε την γενικότερη κατάσταση που επικρατούσε στο βιλαέτι Αδριανουπόλεως και ελάφρυνε το φορολογικό καθεστώς του χριστιανικού πληθυσμού.
Βαθμιαία η κατάσταση μεταστράφηκε, ιδιαίτερα στις παραμονές και κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1853 - 1856), γεγονός, που είχε δυσμενέστατες επιπτώσεις στο πολιτικό πεδίο, λόγω της διόγκωσης της ληστρικής δραστηριότητας και των επιδρομών των Τούρκων λιποτακτών, και στο οικονομικό πεδίο, λόγω της διακοπής των εμπορικών συναλλαγών από τις αλλεπάλληλες στρατιωτικές μετακινήσεις και επιστρατεύσεις.
Η κατάσταση χειροτέρευσε ακόμη περισσότερο μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου.
Τότε διογκώθηκε όχι μόνο η ληστρική δράση, αλλά κορυφώθηκε και ο μουσουλμανικός φανατισμός σε ολόκληρη την Θράκη.
Συχνά απειλούνταν το χριστιανικό στοιχείο των σπουδαιότερων θρακικών αστικών κέντρων με σφαγές και λεηλασίες.
Καθημερινό φαινόμενο ήταν οι σφαγές, οι εξισλαμισμοί και οι βιαιοπραγίες σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών.
Σχεδόν κάθε διοικητική μεταβολή αναπτέρωνε το ηθικό των ραγιάδων, αλλά η απογοήτευση ερχόταν πολύ σύντομα.
Μια φωτεινή εξαίρεση στο χάος της κακοδιοίκησης και της αναρχίας που κυριαρχούσε στην Θράκη, αποτέλεσε η παρουσία του Χαϊρεδδίν πασά στην Αδριανούπολη, τον Ιούνιο του 1850, ο οποίος πήρε μέτρα για την καταπολέμηση της ληστείας, βελτίωσε την γενικότερη κατάσταση που επικρατούσε στο βιλαέτι Αδριανουπόλεως και ελάφρυνε το φορολογικό καθεστώς του χριστιανικού πληθυσμού.
Βαθμιαία η κατάσταση μεταστράφηκε, ιδιαίτερα στις παραμονές και κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1853 - 1856), γεγονός, που είχε δυσμενέστατες επιπτώσεις στο πολιτικό πεδίο, λόγω της διόγκωσης της ληστρικής δραστηριότητας και των επιδρομών των Τούρκων λιποτακτών, και στο οικονομικό πεδίο, λόγω της διακοπής των εμπορικών συναλλαγών από τις αλλεπάλληλες στρατιωτικές μετακινήσεις και επιστρατεύσεις.
Η κατάσταση χειροτέρευσε ακόμη περισσότερο μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου.
Τότε διογκώθηκε όχι μόνο η ληστρική δράση, αλλά κορυφώθηκε και ο μουσουλμανικός φανατισμός σε ολόκληρη την Θράκη.
Συχνά απειλούνταν το χριστιανικό στοιχείο των σπουδαιότερων θρακικών αστικών κέντρων με σφαγές και λεηλασίες.
Καθημερινό φαινόμενο ήταν οι σφαγές, οι εξισλαμισμοί και οι βιαιοπραγίες σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου