Το κείμενο του φιρμανιού έχει συντάξει ό Κόμης Ίγνάτιεφ.
Τό παραθέτουμε αυτούσιο γιατί τεράστια είναι ή σημασία του για τον Ελληνισμό και ειδικά για την Δράμα.
Είναι ή αρχή των οδυνών.
Αρθρον 1ον
Ύπό τον τίτλον Βουλγαρική Εξαρχία Ιδρύεται χωριστή εκκλησιαστική διοίκησις, περιλαμβάνουσα τάς κατωτέρω άναφερομέ-νας Αρχιεπίσκοπος καΐ Έπισκοπάς, ώς και τινα άλλα μέρη.
Ή διεύθυνσις των Θρησκευτικών καΐ πνευματικών υποθέσεων τών διοικητικών τούτων διαμερισμάτων επιφυλάσσεται αποκλειστικώς διά τήν Έξαρχίαν ταύτην.
Αρθον 2ον
Ό ιεραρχικός πρεσβύτερος Αρχιεπίσκοπος, προσλαμβάνει τον τίτλο του Έξάρχου καΐ περιβάλλεται διαρκώς τήν νόμιμον προε-δρείαν έπΙ της παρεδρευούσης αύτώ Βουλγαρικής Συνόδου.
Αρθρον 3ον
Πασαι αί είς τήν έσωτερικήν έκκλησια-στικήν διοίκησιν της Εξαρχίας ταύτης άφο-ρώσαι επίσημοι πράξεις δέον νά ύποβάλ-λωνται τη Αυτοκρατορική ημών Κυβερνήσει πρός έξέλεγξιν καΐ εγκρισιν. Ή σχέσις αυτη θά κανονισθή δι* οργανικού νόμου, όστις θ' άνταποκρίνηται υφ' όλας τάς απόψεις είς τους υφισταμένους νόμους της Όρθοδόξου Εκκλησίας καΐ τού$ Ιερούς αυτής κανόνας. Ό οργανικός νομός θά συνταχθή οΰτως ώστε έν τη διεκπεραιώσει τών έκκλησιαστι-·ί κών υποθέσεων καΐ Ιδιαίτατα έν τη εκλογή του Έξάρχου καΐ Επισκόπων, 6' αποκλείεται πασα άμεσος ή έμμεσος έπίδρασις του Πατριαρχείου.
Συντελούμενης της εκλογής του Έξάρχου, ή βουλγαρική Σύνοδος θά διακοινή αυτήν τω Πατριάρχη, όστις θά έκδίδη άνευ αναβολής τά σύμφωνα προς τους εκκλησιαστικούς νόμους επικυρωτικά γράμματα.
Αρθρον 4ον
Ό Έξαρχος διορίζεται δι' Αυτοκρατορικού βερατίου. Υποχρεούται συμφώνως πρός τους εκκλησιαστικούς νόμους νά μνημονεύη τό όνομα του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.
Ή εκλογή του Έξάρχου δέον προ της εκκλησιαστικής αύτου χειροτονίας νά έξελέ-γηται και νά άναγνωρίζηται ώς νόμιμος ύπό της Αυτοκρατορικής ημών Κυβερνήσεως.
"Αρθρον 5ον
Έν άπάσαις ταΐς έκκλησιαστικαϊς υποθέσεις τών μερών εκείνων, τών κειμένων εντός της διοικητικής αύτου περιφερείας, έν ή οί νόμοι καΐ τό καταστατικόν έπιτρέπουσιν αύτώ νά τελή τάς επισήμους αύτου πράξεις, δύναται ό Έξαρχος νά έξαιτήται αμέσως τών τοπικών άρχων καΐ αυτής της Υψηλής Πύλης ημών. Έν τούτοις τά διά τόν βουλ-γαρικόν Κλήρον βεράτια θά έκδίδωνται μόνον τή αίτήσει του Έξάρχου.
Αρθρον 6ον
Έν άπασι τοις ζητήμασι του όρθοδόξου δόγματος, τοις άπαιτουσιν άμοιβαίαν συνεν-νόησιν καΐ υποστήριξιν, οφείλει ή Σύνοδος του Έξάρχου νά άπευθύνηται πρός τόν Πα-τριάρχην και τήν Σύνοδον αύτου. Ούτοι όμως όφείλουσι νά σπεύδωσιν όπως παρέχωσι τήν άναγκαίαν συνδρομήν καΐ τάς όαταν-τήσεις είς τά προβαλλόμενα αίτήματα και ερωτήματα.
Αρθρον 7ον
Ή βουλγαρική Σύνοδος οφείλει νά εξαιτείται παρά του Πατριάρχου τό "Αγιον Μυρον.
Αρθρον 8ον :
Οι Επίσκοποι, οι Αρχιεπίσκοποι και Μητροπολΐται του Πατριαρχείου δύνανται νά περιοδεύωσιν ανενόχλητοι els τήν διοικητικών περιφέρειαν τής Εξαρχίας καί τ' άνάπαλιν οί Επίσκοποι καί οί Μητροπολΐται της Εξαρχίας είς τάς περιφερείας του Πατριάρχου. Πρός διεξαγωγήν των υποθέσεων αυτών δύνανται νά διατρίβωσι κατ΄ άρέσκειαν έν ταΐς πρωτευουσαις των βιλαετίων κσΐ έν ταΐς άλλαις εδραις των Κυβερνητικών άρχων.
Άλλ' έκτος τών επαρχιών και του διαμερίσματος αυτών, δέν δικαιούνται ουτε συνοδούς νά συγκαλώσιν, ουτε νά άναμι-γνυωνται είς υποθέσεις Χριστιανών, μη υποκειμένων είς την έκκλησιαστικήν αυτών δι-καιοδοσίαν ουτε νά τελώσιν έπίσημον πρα-ξιν άνευ αδείας του αρμοδίου επισκόπου.
Αρθρον 9ον
Ως τό, έν Φαναρίω, Μετόχιον τών Αγίων Τόπων υπάγεται είς τον Πατριάρχην Ιεροσολύμων, ουτω και τό βουλγαρικόν Μοναστήριον καί ή βουλγαρική εκκλησία του Φαναρίου θά υπάγωνται είς τήν δικαιοδοσίαν του Έξάρχου.
Όσάκις ό Ιεράρχης ούτος άναγκάζηται νά έρχηται είς Κωνσταντινούπολην, δικαιούται νά κατοική έν τω βουλγαρικώ μετοχίω, θά υπόκειται τότε είς τους κανόνας καί τά έθιμα, οΐς άκολουθουσιν οί Πατριάρχαι Ιεροσολύμων, Αλεξανδρείας καί Αντιοχείας όσάκις επισκέπτονται τήν Κωνσταντινούπολη.
Αρθρον 10ο
Ή Εξαρχία περιλαμβάνει τάς έξης πόλεις καί διαμερίσματα : Ρουστσούκιον, Σιλίστριαν, Σούμλαν, Τύρνοβον, Σόφιαν, Σάρκιοΐ, Κιου-στενδήλ, Σαμάκοβον, Βελεσσα, (εξαιρουμένων είκοσι κωμών παρά τήν Μαύρην Θάλασσαν μεταξύ Βάρνης, Μεσημβρίας καί Αγχιάλου), Βράτσαν, Λόφτσαν, Βιδίνιον, Νύσσαν, τό Σαντσάκιον Σλίμνου (εξαιρουμένων 11 κωμών της παραλίας) τό διαμέρισμα Σωζουπό-λεως, τήν πόλιν Φιλιππούπολιν, Στενήμαχον (εξαιρουμένων τών μερών Σαράντα Εκκλησιών, Βοδενών, Άρναούτκιοϊ, Νόβο Σέλο, Λεσκόβου,Άχλάν, Βρατσόβου, Βελαστίτσης) προσέτι τήν Άρχιεπισκοπήν Φιλιππουπό-λεως (εξαιρέσει τών Μονών Βατσκόβου, CA-γίων * Αναργύρων, e Αγίας Παρασκευής καί Αγίου Γεωργίου).
Ή ενορία της Παναγίας έν Φιλιππουπόλει υπάγεται τη Έξαρχίας, άλλά οί βουλόμενοι και οί δηλούντες τούτο ρητως δύνανται ν' άποσπασθώσιν αυτής. Αι λεπτομέρειαι δέον νά.κανονίζωνται συνωδα ταΐς έκκλησιαστικαΐς διάτάξεσι δια συννενοήσεως μεταξύ του Πατριάρχου καί του Έξάρχου.
Είς άλλα μέρη έκτος τών άνω άριθμουμένων, έάν ή ολομέλεια ή τουλάχιστον 2/3 των κατοίκων έπιθυμώσι νά υπαχθώσι τή Εξαρχία καί άφοϋ αί σχετικαί αίτήσεις αυτών, αρμοδίως έξελεχθώσι καί έγκριθώσι, θά επιτρέπεται αυτοίς νά προσχωρήσωσι είς τήν 'Εξαρχίαν, προϋποτιθεμένου ότι ή ολομέλεια ή τουλάχιστον 2/3 του πληθυσμού είσιν σύμφωνα καθ΄ όλα έν τούτω. Έάν όμως τις ήθελε λάβει τούτο ώς πρόφασιν όπως σπείρη ζιζάνια καί σύγχισιν παρά τω πληθυσμώ, οι ένοχοι τοιούτων πράξεων θά τιμωρούνται συμφώνως τω νόμω.
Αρθρον llov
Αί Μοναι αι κείμεναι εντός τών ορίων της Εξαρχίας, άλλ' αμέσως τω Πατριάρχη υπαγόμεναι, θά έξακολουθώσιν υποκείμεναι είς τάς αυτάς, ώς καί έν τω παρελθόντι διατάξεις.
ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΤΟΥ ΦΙΡΜΑΝΙΟΥ
Το Φιρμάνι αυτό παρουσιάζεται σαν μια συμβιβαστική λύση στις απαιτήσεις της Εξαρχίας.
Μπορούσε να γίνει δεκτό από τον Πατριάρχη εάν δεν υπήρχε εκείνο το περίφημο άρθρο 10 με την διάταξη την τόσον αόριστη για την εδαφική δικαιοδοσία της βουλγαρικής Εξαρχίας.
Το άρθρο 10 είναι το άρθρο δυναμίτης, που θα γίνει ή νόμιμη βάση για την αφετηρία της εγκληματικής εξορμήσεως των Βουλγάρων Κομιτατζήδων κατά των Ελλήνων.
Ή τρίτη παράγραφος του άρθρου 10 ορίζει ότι όταν τα 2/3 των κατοίκων μιας περιοχής ή πόλεως «έπιθυμώσι» μπορούν να υπαχθούν στην Εξαρχία.
"Έτσι όμως ή εδαφική δικαιοδοσία της Εξαρχίας είναι ακαθόριστη και απεριόριστη.
Μπορεί άμα επιτύχει να δημιουργήσει την «επιθυμία» στα 2/3 των κατοίκων μιας περιοχής να την υπαγάγει στην εξουσία της.
Και ξέρουμε πολύ καλά με πόσο τρομερό και θηριώδη τρόπο ή βουλγαρική Εξαρχία εξανάγκαζε τους "Έλληνες Μακεδόνες να δηλώνουν« επιθυμία» προσχωρήσεως
σ' αυτήν.
Το Φιρμάνι αυτό είναι ουσιαστικά ή ιδρυτική πράξη του βουλγάρικου κράτους και ή απαρχή του αιματηρού αγώνος πού επακολούθησε.
Ή Τουρκία δημιουργεί μόνη της την πληγή που θα την οδηγήσει γρηγορότερα στην κατάπτωση της και στην επέμβαση των ξένων στα εσωτερικά της ζητήματα.
Οι Ρώσοι χωρίς να το ξέρουν, έχουν ήδη κατασκευάσει τον Ιούδα που πάντοτε Θα τους προδίδει.
Οί Άγγλογάλλοι, που αυτή την εποχή είναι μαζί με τους Ρώσους οι Θεμελιωτές και δημιουργοί της βουλγαρικής Εξαρχίας, θα πληρώσουν αργότερα πολύ ακριβά το σφάλμα τους αυτό.
Για την ώρα όλοι είναι σύμφωνοι και ευχαριστημένοι από το έργο τους.
Το Πατριαρχείο αντέδρασε. Ζήτησε την τροποποίηση του άρθρου 10 που άφηνε ακαθόριστη την εδαφική δικαιοδοσία του Έξαρχου.
Για να αποδεχτεί την ίδρυση της βουλγαρικής Εξαρχίας ζήτησε να καθορισθεί σαφώς ή εδαφική της δικαιοδοσία και να εκδοθεί αμέσως ό προβλεπόμενος από τό άρθρο 3 οργανικός νόμος.
Ή Υψηλή Πύλη δεν εδέχθητε. Το Πατριαρχείο ζήτησε τότε την άδεια συγκλήσεως Οικουμενικής Συνόδου.
Ό Μιδάτ Πάσας έπεισε τον Σουλτάνο να δεχθεί.
Στις 25.12.1870 ό Σουλτάνος χορηγεί με ειδικό φιρμάνι την σχετική άδεια.
Έπειτα όμως άπό πιέσεις του Ρώσου πρεσβευτή Ίγνάτιεφ και του Αγγλου πρεσβευτή Έλλιότ, τον Μάρτιο του 1871 ανακαλείται ή άδεια.
Έτσι ή Σύνοδος αυτή δεν συνεκλήθη.
Γενικά ή αντίδραση του Πατριαρχείου είναι μάλλον χλιαρή.
Ίσως γιατί δεν έχει την δύναμη και πιέζεται πολύ. Ίσως γιατί δεν έχει την ανάλογη υποστήριξη από το Ελεύθερο Ελληνικό Βασίλειο πού μαστίζεται τότε από εσωτερικά άλληλοφαγώματα και τα επακόλουθα της Κρητικής Επαναστάσεως.
Οι Βούλγαροι όμως αντιδρούν έντονα και οργανωμένα. Συμμορίες Βουλγάρων κακοποιούν, αναστατώνουν τις περιοχές Βουλγαρίας, Ρωμυλίας και Μακεδονίας και εκβιάζουν τούς απλούς ανθρώπους να ζητούν την εφαρμογή του φιρμανιού της 10. 3. 1870 προβαίνοντας σε βαρβαρότητες κατά των Ελλήνων κληρικών.
Τελικά ό Σουλτάνος εκβιάζεται από όλη αυτή την αναταραχή Kod τους γνωστούς μας πρεσβευτές και στις 2 Φεβρουαρίου 1872 εκδίδει το φιρμάνι για την εκλογή του Έξάρχου.
Στις 16 Απριλίου 1872 εκλέγεται πρώτος Βούλγαρος Έξαρχος, ό Μητροπολίτης Ανθιμος.
Ή εκλογή διεκοινώθη στον Πατριάρχη.
Εκείνος αρνήθηκε να την επικύρωση, με αιτιολογικό ότι δεν μπορεί να εκδώσει ποιμαντορικά επικυρωτικά γράμματα για επίσκοπο του οποίου είναι άγνωστη ακόμη ή δικαιοδοσία.
Ή Εξαρχία απήντησε ότι θα περιμένει ένα μήνα. Εάν έως τότε ό Πατριάρχης δεν συγκατατεθεί, θα έγένετο ή χειροτονία και χωρίς την έγκριση του.
Στις 24 Μαΐου 1872 ό Ανθιμος αύτοχειροτονήθηκε Βούλγαρος Έξαρχος, χωρίς να μνημόνευση τό όνομα του Πατριάρχου, παρουσία Βουλγάρων απ' όλα τα μέρη τής Βουλγαρίας.
Τα έκτροπα εκείνης τής ημέρας δεν περιγράφονται.
Στις 29 Αυγούστου 1872 συνέρχεται ή Σύνοδος των Ορθοδόξων Ιεραρχών στην Πατριαρχική εκκλησία του Φαναριού, κηρύσσει την Βουλγαρική Εκκλησία σχισματική «έκτος τής όρθοδόξου δογματικής και εκκλησιαστικής κοινότητος διατελούσαν», αφορίζει τόν Μητροπολίτη Ανθιμο και διαμαρτύρεται έντονα στους ξένους πρεσβευτές.
(Φωνή βοώντος έν τή έρήμω)
Το σχίσμα έχει επέλθει.
Οι Βούλγαροι κέρδισαν τον πρώτο γύρο.
Απόσπασμα από το Βιβλίο Φ. Τριάρχη " Ιστορία της Δράμας".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου