Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2018

Παϊτούσκα - Μπαϊτούσκα- Payduska - Ο Θρακομακεδονικός Χορός που χορεύεται σέ όλη την Βαλκανική.

 

 Χρ. Παπακώστα
 Ο παραδοσιακός χορός στα Ντόπια Χωριά Ν. Δράμας

Το χορό αυτό τον συναντούμε σε πολλά μέρη στη Θράκη και στη Μακεδονία
σε διάφορες κινητικές και ρυθμικές μορφές (πεντάσημη, εξάσημη και επτάσημη).


Στα χωριά του Νομού Δράμας μπορούμε να τη διακρίνουμε σε τρεις τάκους:


α) όπως  χορεύεται στο Μοναστηράκι με τρία κουτσά βήματα δεξιά και αριστερά και εξάσημο μέτρο γνωστή και ως «Δράνοβσκα πάίτούσκα»)

β) όπως χορεύεται στην Πετρούσα και τους Πύργους, δηλαδή σύμφωνα με τη θρακιώτικη τεχνική αλλά πάλι σε εξάσημο μέτρο

γ) όπως χορεύονταν πιο παλιά στον Ξηροπόταμο , δηλαδή με τρία κουτσά βήματα εμπρός και ένα πίσω. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο Ξηροπόταμο επικράτησε να χορεύονται και οι δύο πρώτες παραλλαγές της «παϊτούσκας».

Στο Μοναστηράκι και στον Ξηροπόταμο όταν η «(Μ)παϊτούσκα» χορεύεται σε κλειστό χώρο αποδίδεται αντικριστά. Κάτι ανάλογο συμβαίνει στην Ορεινή και στον Ξηρότοπο Σερρών στα χωριά αυτά όμως οι χορευτές πιάνονται με τις παλάμες των χεριών .


Ο Γ. Πραντσίδης υποστηρίζειότι ότι το όνομα του χορού «Μπαϊτούσκα» προέρχεται από την τουρκική λέξη «παϊτάκ» που σημαίνει κουτσός,
λόγω δηλαδή των κουτσών βημάτων του χορού .

α. Γενικά στοιχεία
Αποτελεί έναν από τους κυκλικούς χορούς, που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες και το μέτρο του είναι 5/8. Είναι χορός που χορεύεται στα περισσότερα Θρακομακεδονικά χωρία αλλά με διαφορές στους βηματισμούς του.

Κάτι παρόμοιο παρατηρείται και στην περιοχή της Πετρούσας

  Από τις συνεντεύξεις που πήρα από έναν μεγάλο αριθμό κατοίκων της Πετρουαας, πρέπει να σημειώσω ότι δεν υπάρχει ή ότι δεν έχουν σχέση με το θρακιώτικο στοιχείο.
Αλλά. ούτε μπόρεσα να εξιχνιάσω την προέλευση αυτού του χορού.
Οι ίδιοι τονίζουν πως αυτά τα πρωτοδιδάχθηκαν από τους παππούδες τους, οι οποίοι ήταν Ντοπίοι Μακεδόνες.

β.Ανάλυση βημάτων

Στο (1 α) γίνεται αναπήδηση στο αριστερό με σήκωμα του δεξιού ποδιού προς τη φορά.



Στο (1 β) το δεξί πατάει προς τη φορά.

Στο (2α) γίνεται αναπήδηση στο δεξί με σήκωμα του αριστερού ποδιού, προς τη Φορά του κύκλου
Στο (2β) το αριστερό πατάει προς τη Φορά.

Στο (3α) γίνεται αναπήδηση στο αριστερό με σήκωμα του δεξιού ποδιού προς τη φορά.
Στο (3β) το δεξί πατάει προς τηφφορά του κύκλου.

Στο (4) τ ο αριστερό πατάει πάνω από το δεξί ενώ το δεξί λίγο ανασηκώνεται

Στο (5) το δεξί πατάει με τα δάκτυλα στο κέντρο του κύκλου.

Στο (6)  το δεξί κάνει αναπήδηση ενώ το αριστερό σηκώνεται στον αέρα

Στο (7) το αριστερό πατάει στη διάσταση αντίθετα από τη φορά, με τα δάκτυλα στο κέντρο του κύκλου.

Στο (8α) το δεξί πόδι πατάει πάνω από το αριστερό και αντίθε-τα από τη φορά.
Στο (8β) το αριστερό εκτελεί ένα μικρό βήμα αντίθετα από τη φορά.
Στο (9α), (9β), (10α) και (10β) εκτελούμε όπως (8α) και (8β) αντίστοιχα.

Στο (11α) κάνουμε αναπήδηση στο αριστερό και φέρουμε το δεξί μπροστά και στον αέρα.
Στο (11 β) αφού πατήσει το δεξί κάνουμε αναπήδηση.

Στο (12α) φέρουμε το αριστερό μπροστά και στον αέρα
Στο (123) το αριστερό πατάει σε διάσταση με τα  δάκτυλα στο κέντρο του κύκλου.

Στο (13) το δεξί πατάει προς τα αριστερά ενώ το αριστερό σηκώνεται

Στο (14) το αριστερό πατάει ξανά στη θέση του. 

Παρατήρηση

Στα Βήματα 8-9-10 γίνεται μια κυκλική κίνηση των χεριών, ενώ βρίσκονται από κάτω με λύγισμα στους αγκώνες εκτελούν την κίνηση.
Η ίδια κίνηση των χεριών γίνεται και στο 13o και 14o βήμα

γ. Μέθοδος διδασκαλίας

Εφαρμόζοντας την προχωρητική μερική μέθοδο και ενώ έχουμε διδάξει τα διπλοπηδήματα, προχωρούμε στην σύνθεσή του με τα απλά βήματα που γίνονται από το 8 - 10° βήμα.

Στη συνέχεια διδάσκουμε τα πετάγματα των ποδιών, που γίνονται προς το κέντρο του κύκλου.
Την εκμάθηση των χεριών την διδάσκουμε μετά την ολοκλήρωση του χορού.


Δεν θα ήθελα να σας κουράσω με αμέτρητα οπτικοακουστικά δημοσιεύματα τα οποία θα βρείτε στο youtube.
Θέλω όμως να σας παραθέσω μερικά ενδεικτικά που θεωρώ αντιπροσωπευτικά.



8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Φίλε Yauna
Γειά σου od Solun.
Καλή η ανάρτηση σου πολύ καλή.
Έβλεπα πριν δύο Κυριακές την εκπομπή του κ.Μελίκη το τραγούδι και ο τόπος του΄κάπως έτσι 12:00 το μεσημέρι και έδειχνε τη Πετρούσα λέει λοιπόν "αυτά τα τραγούδια (τα ελληνικά) είναι τα παραδοσιακά σας; " και του απαντάνε οι οργανοπαίχτες "μας τα μάθανε οι αστυνόμοι και οι αρχές το 40, το 50"!!! και μετά παίζουν το Σάρενι τσουράπι, το χορεύου οι γυναίκες χωρίς λόγια "Βέβαια" στην ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Σου το γράφω γιατί εκείνη τη στιγμή αναρρωτήθηκα αν το έβλεπες.
Κρίμα πάντως που ΚΑΙ η κουλτούρα των Μακεδόνων της Ελλάδας είναι υπο διωγμόν ακόμα και σήμερα. Ευτυχώς υπάρχει και το ΙΝΤΕΡΝΕΤ.
Να είσαι καλά.

Yauna Takabara είπε...

Φίλτατε Ανώνυμε,

Λες ότι είπαν οι οργανοπαίχτες "μας τα μάθανε οι αστυνόμοι και οι αρχές το 40, το 50"!!.
Θα αναφέρονται σαφώς για τους βουλγαρικές αρχές γιατί την περίοδο αυτή είχαμε κατοχή.
Το ότι οι καλοί βόρειοι γείτονες μας προσπάθησαν με τα βουλγάρικα σχολεία που άνοιξαν καταναγκάζοντας όλους τους Μακεδόνες να μάθουν και να γράφουν βουλγάρικα είναι αδιαμφισβήτητο.
Όπως επίσης ΑΛΛΟΙΩΝΤΑΣ την μουσική μακεδονική παράδοση με μαζική εισαγωγή βουλγάρικων τραγουδιών και χορών, καταστρέφοντας τα δημοτολόγια από κοινότητες και δήμους, και εκδίδοντας άλλες (βουλγάρικες) ταυτότητες για τους έλληνες και άλλες για τους βουλγαρίζοντες Μακεδόνες.

Η αλλοίωση της Ιστορίας σε όλο το μεγαλείο.
Τώρα για τα "Σάρενι τσουράπι", αυτό το συγκεκριμένο γιατί αποτελεί εξαίρεση από τα άλλα τραγούδια , δεν το γνωρίζω .
Γράφεις όμως για ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Τώρα γιατί στον τόπο σου θεωρούνται Απαγορευμένα τα τραγούδια σας, ενώ στην Δυτική Μακεδονία όχι μιλιούνται αλλά και δημόσια χορεύονται, πάλι δεν το γνωρίζω.
Σε παραπέμπω στα φιλικά μου ιστολόγια αλλά ιδιαίτερα αυτό που παρακολουθώ το http://aegeanmacedonianculture.blogspot.com/ .

Δεν πιστεύω να φοβούνται ΣΗΜΕΡΑ κάποιοι ότι θα τρέχουν από πίσω οι πελλοπονήσιοι χωροφύλακες και να τους δίνουν ρετσινόλαδο, η να τους στέλνουν στα Μακρονήσια.

Έλεος.Αυτοί οι καιροί πέρασαν ανεπιστρεπτί.
Η Ελλάδα και η Μακεδονία μας κοιτάει μπροστά. Κάποιοι έμειναν στο παρελθόν και μερικοί διαιωνίζουν την ανθελληνικότητα των προγόνων τους.
Φίλε μου,
Όλοι ντόπιοι Μακεδόνες μιλούν την ίδια γλώσσα και χορεύουν τους ίδιους χορούς, και οι πατριαρχικοί και οι εξαρχικοί από το 1880 μέχρι και σήμερα.
Η γλώσσα και οι χοροί δεν "ανήκουν" αποκλειστικά στην μία ή στην άλλη κοινωνική ομάδα.
Η γλώσσα και οι παραδοσιακοί χοροί ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ όμως από κάποιους για να εκφράσουν την Ανθελληνικότητα τους.
Και τελειώνοντας θέλω να σκεφτείς το εξής: αν όχι όλοι, οι περισσότεροι όμως μακεδονικοί χοροί έχουν τις ρίζες στα βάθη των αιώνων.
Οι ίδιοι αυτοί χοροί και τα τραγούδια, προτού έλθουν οι σλάβοι είχαν ελληνικό στίχο. Αυτό νομίζω φίλε μου είναι αυτονόητο.
Εκσλαβίστηκαν όμως οι στίχοι κάποια στιγμή.
Εκτός και αν παραδεχθούμε ότι τους έφεραν οι σλάβοι, οπότε δεν είναι μακεδονικοί.
Δεν υπάρχει απαγορευμένη γλώσσα φίλε μου!!
Καθένας μπορεί και πρέπει να εκφράζετε όπως του επιβάλλει …….η συνείδησή του.

Ανώνυμος είπε...

Καλό βράδυ. Και εγω απο τα δυτικά κατάγομαι και να ξέρης οτι σίγουρα δεν είμαστε στο 40 και το 50. Αν μπορέσης να βρείς την εκπομπη που σου λέω του Μελίκη δεστειν και πες που θα τη βρούμε. Δεν την παρακολούθησα όλη. Αν θες τώρα να καταλάβεις τη εννοώ όταν λέω η κουλτούρα μας και η γλώσσα μας υπο διωγμόν και σήμερα, ψάξε σε παρακαλώ στο you-tube ενα παλληκάρι με το όνομα natsuvo. Eιναι απο Αμπελειές Γιαννιτσών. Ανέβασε την εκπομπή της ΕΤ3 κυριακή στο χωριό του. Η κ. Μάρνη που την παρουσιάζει τους το ξέκοψε τραγούδι δεν ακούγεται με τίποτα! Εκτός απο την εκπομπή ο πιτσιρικάς σήκωσε και καμιά 30 βιντεάκια απο χορούς του συλλόγου.Σε 'ολα τραγουδάν και χορέυουν Μακεδόνικα οι 'ιδιοι που στην εκπομπή της ΕΤ3 είναι ΜΟΥΓΓΟΙ ως προς τα τραγούδια. Τα ίδια έγιναν και σε όλα τα Μακεδόνικα χωριά που πήγε η ΕΤ3. Δες τα και θα καταλάβεις.Επίσης δες στα σχόλια πως βρίζουν το παιδί ειδικά ο florina.mak.
Καλό ξημέρωμα. OD SOLUN.

Yauna Takabara είπε...

Φίλε,Od Solun

Έψαξα στο διαδίκτυο και βρήκα αυτό:

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=1lo5RFIlJ3Q#at=19

όσο για το "natsuvo" δεν βγάζει τίποτε το You Tube.

Ανώνυμος είπε...

Γράψε αμπελειές γιαννιτσα και πάνε σε αυτον που υπογράφει ως natsuvo.
Aν μπορεις ρώτα και τους "δικούς σου" τους Ντόπιους Μακεδόνες και τον florina mak γιατί ανεβάζουν βιντεάκια με χορούς Μακεδόνικους (χωρίς ΤΡΑΓΟΥΔΙ φυσικά) αλλα τα βαφτίζουν ΄όλα Ελληνικά; πχ. Το μπούκιτε ραζβίβατ Βράκια Ελληνικό; Απο πότε; τα πουστσενο; τα ζάραμο;Πάνω απο τα μισά βιντεο με "Ελληνικούς" χορούς τα βρίσκεις αμέσως με τα λόγια τους αλλά στα Μακεδόνικα. Συγνώμη αλλά αν τραγουδάτε και χορεύετε και σεις αυτά MAKENDONTSI είστε και δεν το ξέρετε, αν πάλι είστε Ελληνες ΜΠΡΑΒΟ σας τιμή σας και καμάρι σας. Χορέψτε Ελληνικά και παλι Μπράβο σας.
Yauna θέλω τη γνώμη σου.
Καλό βράδυ. OD SOLUN.

Ανώνυμος είπε...

Το βρήκα του Μελίκη 21:00'.Θα γράψεις μελίκης γιώργος ο τοπος και το τραγούδι πετρούσα, θα σε πάει στο facebook - Βουλα Σιδερίδου. Δες απο το 11:00 λεπτό ως το 13:00. Και μετά μου απαντάς ποιοί χωροφύλακες και ποιοι Μεταξάδες με τις ρέγγες είναι αυτοί, και απο που κρατά η σκούφια τους. Εσυ πάντως δεν μας έλεγες τέτοια για την Πετρούσα. Και αυτά τα "τσέτα- ομάδα" "μπάιτσε- τον μεγάλο θείο" κλπ. πως τα σχολιάζεις; Είδες οι παπούδες μόλις τους ζήτησε ο κ.Μελίκης να παίξουν απο τα δικά τους έπαιξαν Σάρενι τσουράπι ενώ η κ. Μάρνη στις Αμπελειές όχι μόνο τους απαγόρεψε το τραγούδι αλλά έβαλε και κάποιες να πουν τα 12 ευζωνάκια που τελικά δεν τους βγήκε στο μοντάζ. Περιμένω σχόλια για τους Μεταξάδες και τον εξελληνισμό με ρέγγες και μη βλέπεις παντού Βούλγαρους. Με εκτίμηση. OD SOLUN>

Yauna Takabara είπε...

Φίλε Od Solun,

"Περιμένω σχόλια για τους Μεταξάδες και τον εξελληνισμό με ρέγγες και μη βλέπεις παντού Βούλγαρους."

Για μένα δεν υπάρχουν Βούλγαροι στην Μακεδονία ούτε υπήρξαν, εκτός τις κατοχικές δυνάμεις στα πολύ δύσκολα χρόνια.
Υπήρχαν και ΥΠΑΡΧΟΥΝ όμως και σήμερα βουλγαρίζοντες θες, Κρυπτοβούλγαροι θες, Αγιοστεφανίτες θες, ΚρυπτοΕξαρχικοί θες, "εθνικά Μακεδόνες" θες, ουδέτεροι Μακεδόνες θες, όπως και να τους πούμε φίλε μου, Κοινός παρονομαστής είναι ο ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ.
Αυτό είναι που με ενοχλεί. Στόχος μου είναι, μέσω του blog μου, η ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ και ή ΕΝΟΤΗΤΑ των Μακεδόνων που τσαλαπατήθηκε από τους βόρειους γειτόνους με την Εξαρχία.
Χρησιμοποίησαν φίλε μου την κοινωνική ομάδα ¨Εξαρχικούς" για δικούς τους σκοπούς. Αυτό θέλω να επισημάνω με τις αναρτήσεις μου. Δεν τρέφω εχθρικά συναισθήματα στους εταίρους μας Βουλγάρους κάθε άλλο, τι δουλεία τους κάνουν.Υπάρχει όμως
ΑΓΙΟΣΤΕΦΑΝΙΤΙΣΜΟΣ ακόμη και στις ημέρες όπως και το 1880. Ο ίδιος στόχος με διαφορετική πλατφόρμα διεκδίκησης. Τότε "Εξαρχία" τώρα "εθνικά Μακεδόνες".
Κάποιοι πρέπει να καταλάβουν τι ακριβώς παίζεται στα Βαλκάνια!!
Όσο για τους Μεταξάδες που λες με βρίσκεις απόλυτα σύμφωνο μαζί σου. Δεν μπορείς με την βία, ρετσινόλαδο και όχι ρέγγες, να απαγορεύσεις μια γλώσσα.
Όπως και με δολοφονίες, εξορίες και βιασμούς να αναγκάσεις μια μακεδονική κοινωνική ομάδα να προσχωρήσει στην Βουλγαρία (κομιτατζήδες).
Στην περίοδο αυτή του Μεταξά έγιναν πολλά λάθη. Κλείνοντας να σου διηγηθώ μια πραγματική ιστορία που διαδραματίστηκε σε ένα ντόπιο χωριό.
Δύο ξαδέλφες πήγαν να γεμίσουν τις στάμνες από την βρύση του χωριού. Μιλούσαν αυτά που λέμε εμείς βουλγάρικα. Ο χάμουτζης Χωροφύλαξ κατ΄εντολή τους δίνει ρετσινόλαδο. Τι έγινε όμως ;
Η μια ήταν από εξαρχική οικογένεια ή άλλη από πατριαρχική και μάλιστα ο άντρας της Μακεδονομάχος. Πάει κλαμένη η γυναίκα του λοιπόν και του λέει: (Πρόσεξε OD SOLUN) καλά στην βουλγάρα καλά έκανε και έδωσε (στην ξαδέλφη της) σε μένα όμως γιατί. Πάει που λες ο Μακεδονομάχος βρίσκει τον Χωροφύλαξ και τον κάνει ΜΑΥΡΟ ΣΤΟ ΞΥΛΟ. Κατάλαβες φίλε μου η γλώσσα δεν πρέπει να ξεχωρίζει αλλά να ενώνει και ούτε είναι αποδεικτικό εθνικής συνείδησης…

Ανώνυμος είπε...

καλο βράδυ.
Μάλλον δεν είδες το βιντεο του Μελίκη. την διάβασα την ιστορία και χιλιάδες τέτοιες συνθέτουν το πάζλ της πολιτικής του εξελληνισμού των αυτοχθόνων της Μακεδονίας και Θράκης. Εξαρτάται αν αυτός που εξετάζει την ιστορία ανήκει σε αυτούς που άσκησαν- και ασκούν- αυτή την πολιτική ή σε αυτούς που την υφίστανται.
Δυστυχώς ακόμα και σήμερα η πατρίδα μας ΔΕΝ ΣΕΒΕΤΕ την ιστορία, την παράδοση και την κουλτούρα των αυτοχθόνων.
DOBRO VETSER OD SOLUN.