Εθνική Παλιγγενεσία: Οι Φαναριώτες και οι Οθωμανοί Σουλτάνοι με ρωμαίικο αίμα

Με την άλωση της Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453,
η Ελληνική κοινωνική ζωή στην Πόλη και στο υπόλοιπο υπό κατοχή Βυζάντιο, ο πολιτισμός και η ελληνική παιδεία η θρησκεία και η ελληνική γλώσσα βρίσκουν υποστηρικτές τους Οθωμανούς Σουλτάνους.

Οι Οθωμανοί εγκατέστησαν το σύστημα των Μιλιέτ, το οποίο υποσχέθηκε ανεξιθρησκία σε  χριστιανούς και Εβραίους και τους παραχωρούσε  δικαιώματα.

Σε αντάλλαγμα, τα μέλη των θρησκευτικών κοινοτήτων ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν το λεγόμενο "Κεφαλικό Φόρο", οι Έλληνες όμως απολάμβαναν  στο εν λόγω καθεστώς από την αρχή, ειδικά δικαιώματα, τα οποία φρόντισαν  στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών και αιώνων να τα διευρύνουν.

Για την ιδιαίτερη συμπεριφορά των Οθωμανών απέναντι στους Έλληνες θα ήθελα να δώσω μια πιθανή εκδοχή. Αν δούμε το γενεαλογικό δέντρο των πρώτων Σουλτάνων θα διαπιστώσουμε ότι πολλοί είχαν Ελληνίδες μητέρες .

Ιδού λοιπόν η δυναστεία των Οθωμανών:

Σουλτάνος Ερτογρούλ ο Αρχηγός της φυλής που την οδήγησε στην περιοχή του Σογιούτ (πλησίον της Νίκαιας)

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Οσμάν Α΄ ιδρυτής της Δυναστείας, εξ ού και Οσμανοί ή Οθωμανοί.

Ορχάν ο Α΄

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Ορχάν ο οποίος παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Θεοδώρα κόρη του Αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού(1324-1360).

Υιός αυτών ο Σουλτάνος Μουτάτ Α΄(1362-1389) ο οποίος παντρεύτηκε τη βυζαντινή πριγκίπισσα Ελένη κόρη του βασιλέα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου.

Υιός αυτών ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Α΄(Κεραυνός ή Γιλντιρίμ) (1360-1403) ο οποίος παντρεύτηκε μία Ελληνίδα και αργότερα χριστιανή πριγκίπισσα της Σερβίας.

Υιός αυτών ο Σουλτάνος Μωάμεθ Α΄(Τσελεμπή) (1413-1421).

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Μουράτ Β΄(1446-1452) ο οποίος παντρεύτηκε τη Σέρβα Μάρα.

Μωάμεθ Β΄(Πορθητής)

Υιός αυτών ο Μωάμεθ Β΄(Πορθητής) (1432-1481)

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Βαγιαζίτ Β΄(Δίκαιος) (1447-1512) ο οποίος παντρεύτηκε την Ελληνίδα ποντιακής καταγωγής «Γκιούλ Μπαχάρ».

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Σελίμ Α΄(ο Σκληρός) (1512-1520)

Υιός αυτού ο Σουλτάνος Σουλευμάν Β΄(Μεγαλοπρεπής) (1520-1566) ο οποίος παντρεύτηκε την Ελληνίδα Ρωξελάνη που τον επηρέασε πολύ στις αποφάσεις του και τη Ρωσίδα Χουρέμ.

Υιός αυτών ο Σουλτάνος Σελίμ Β΄(Μέθυσος) (1560- 1574) οπότε και αρχίζει η παρακμή της Αυτοκρατορίας για να φτάσουμε μετά από αρκετούς Σουλτάνους στην «εποχή της Τουλίπας» του καλλιτέχνη Σουλτάνου Αχμέτ Γ΄(γαζή) (1642-1693), υιού του Μωάμεθ Δ΄ και μιας Ελληνίδας.

Από τα παραπάνω καταφανέστατα συμπεραίνουμε ότι στις φλέβες των Οθωμανών Σουλτάνων έρρεε ρωμαίικο αίμα, πράγμα το οποίο προφανώς το γνώριζαν, καθώς μιλούμε για μια αυτοκρατορική δυναστεία όπου προϋπόθεση της διαδοχής είναι πάντοτε η καταγωγή δηλαδή το γενεαλογικό δέντρο.

Αν πράγματι ο Μωάμεθ ο Πορθητής επιθυμούσε να συνεχιστεί η παράδοση, ήταν άραγε η καταγωγή του που τον ωθούσε σε αυτό; Ο ίδιος είχε δείξει εν ζωή τη ρωμαίικη ροπή του, καθώς μεγαλωμένος από τη χριστιανή μητέρα του στην Αμάσεια, ήταν γνώστης της Ελληνικής, θαύμαζε τον Μέγα Αλέξανδρο, διατηρούσε τον τίτλο του «Σουλτάνου των Ρωμαίων», είχε προσωπική φρουρά αποκλειστικά Γενιτσάρους (πρώην χριστιανούς), άλωσε την Πόλη έχοντας ρωμαίικο επιτελείο, με βασικό στέλεχος και συμβουλάτορα τον Ελληνικής καταγωγής Στρατηγό Ζαγανό, εγκατέστησε αμέσως μετά την άλωση Πατριάρχη τον Γενάδιο Σχολάριο, Ηταν γνώστης και θαυμαστής του Ελληνικού πολιτισμού.

Όσον αφορά τα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά των Σουλτάνων, από τα πορτρέτα της εποχής διαπιστώνουμε ότι κανένας τους δεν είχε «Τουρκομογκολικά» χαρακτηριστικά, αλλά κατά βάση μεσογειακά.

Η 'συμπάθεια' αυτή των Οθωμανών  ( προτού το 1821) στον ελληνικό πολιτισμό έχει σχέση και με τις σημαντικές αρμοδιότητες που έδωσαν  στις ελληνικές Φαναριώτικες αριστοκρατικές.

Οι Φαναριώτες

Μετά την εγκατάσταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Άγιο Γεώργιο στον λόφο του Φαναρίου το 1601, γύρω του άρχισαν να συγκεντρώνεται ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων αστών και παλιών αρχοντικών οικογενειών.
Γρήγορα η συνοικία του Φαναρίου, η μεγαλύτερη ελληνική συνοικία της Κωνσταντινούπολης,
κατέστη το κέντρο του υπόδουλου Ελληνισμού.

Οι Φαναριώτες προερχόμενοι από επιφανείς ελληνικές οικογένειες, δραστήριοι και καλλιεργημένοι άνθρωποι, όταν κατά το 17ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στο Φανάρι επιβλήθηκαν με τα πνευματικά τους χαρίσματα και αποτέλεσαν την αριστοκρατία της Κωνσταντινούπολης.

Κατάφεραν να συνδεθούν με την Οθωμανική κυβέρνηση καταλαμβάνοντας διάφορα αξιώματα στον διοικητικό μηχανισμό.

Οι Τούρκοι άρχισαν από το 1689 να χρησιμοποιούν τους  Φαναριώτες ως διερμηνείς στις ευρωπαϊκές πρεσβείες καθότι ήταν γνώστες ανατολικών γλωσσών (αραβικής, τουρκικής) και ευρωπαϊκών που ο ιερός ισλαμικός νόμος απαγόρευε την εκμάθηση τους στους μωαμεθανούς.

 
‘Έτσι από τα μέσα του 17ου αιώνα έγιναν πολύτιμοι τόσο στο Πατριαρχείο για την επικοινωνία του με την Οθωμανική εξουσία αλλά και στους Τούρκους για την επικοινωνία τους με άλλα κράτη.

Σιγά-σιγά από άσημοι υπάλληλοι στην αρχή με περιορισμένες αρμοδιότητες, έγιναν απαραίτητοι στην τουρκική διοίκηση, ανέλαβαν διοικητικές θέσεις και με το κύρος επιβλήθηκαν τόσο στους Τούρκους όσο και στους ‘Ελληνες.

Οι Φαναριώτες λόγω της οικονομικής υπεροχής τους και λόγω της δύναμης που απέκτησαν, άσκησαν μέγιστη επιρροή σε εκκλησιαστικά και πολιτικά ζητήματα του Ελληνισμού.

Είναι γεγονός ότι βοήθησαν σε πολύ μεγάλο βαθμό και τους Τούρκους και τους υπόδουλους ‘Ελληνες.

Τους Τούρκους, τους βοήθησαν ως διερμηνείς κάνοντας συμφωνίες με άλλα κράτη ευνοϊκές για τους κατακτητές ενώ τους ‘Ελληνες  διαθέτοντας μεγάλα χρηματικά ποσά για χτίσιμο ή αναδιοργάνωση σχολών, σχολείων, νοσοκομείων.

‘Ιδρυσαν ελληνικές Ακαδημίες στο Βουκουρέστι και στο Ιάσιο και ενίσχυσαν ηθικά και οικονομικά την Πατριαρχική Ακαδημία.
Παραδείγματα.

Ο μέγας διερμηνέας Δημήτριος Μουρούζης βοήθησε

α)για την εύρυθμη λειτουργία του νεοσύστατου στην Κωνσταντινούπολη νοσοκομείου που περιέθαλπε κατά κύριο λόγο ‘Ελληνες,
β) διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση εκκλησιαστικών ζητημάτων προς αποφυγή κινδύνων που απειλούσαν την εκκλησία
γ) έσωσαν τους ‘Ελληνες από σφαγές. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος μετά την υπογραφή της Συνθήκης Κιουτσούκ Καϊναρτζή έσωσε από σφαγή τους ‘Ελληνες, οι οποίοι βοήθησαν τους Ρώσους κατά τον πρώτο επί Αικατερίνης Β' ρωσσοτουρκικό πόλεμο,
δ) με διάφορες πρόνοιες βοήθησαν τους υπόδουλους. Ο Γρηγόριος Γκίκας (διερμηνέας της Πύλης 1717-1727) πέτυχε να εφαρμοστεί ιδιαίτερο καθεστώς στη Ρόδο, το οποίο συνετέλεσε στη μείωση των πιέσεων από μέρους των Τούρκων στους Ροδίτεςδουλοπαροικίας,
ε) ο πρώτος “διερμηνέας της Υψηλής Πύλης” Παναγιώτης Νικούσιος με τη λαμπρά του σταδιοδρομία και την αμέτρητη βοήθεια που πρόσφερε σε ‘Ελληνες και Τούρκους κατάφερε και μετά το θάνατο του να βοηθήσει τους ‘Ελληνες. ‘Οταν το 1673 οι Γερμανοί και οι Γάλλοι επιχειρούσαν να σφετεριστούν (αρπάξουν) τους Αγίους Τόπους, ο οικουμενικός Πατριάρχης έτρεξε στο Σουλτάνο και του παρουσίασε το Χάτι σερίφ που είχε πετύχει ο Παναγιωτάκης υπέρ του γένους μας. Τότε ο Σουλτάνος έκδωσε βεράτιο σύμφωνα με το οποίο δινόταν στους ‘Ελληνες ο άγιος Τάφος, τα λύχνα, οι τάπητες και τα κλειδιά αντί 1000 γροσίων, που όφειλαν να πληρώνουν κάθε χρόνο στο τζαμί του Σουλτάνου Αχμέτ.

Από τις αρχές του 18ου αιώνα και συγκεκριμένα από το 1701 οι Φαναριώτες υπηρέτησαν και ως “δραγομάνοι του στόλου” και συνόδευαν τον καπουδάν πασά στο Αιγαίο.

Υπήρξαν όμως και Φαναριώτες, οι οποίοι δεν υπήρξαν εθνικά άψογοι και κατηγορήθηκαν έντονα γι’ αυτό. Πολύ αυστηρές κριτικές έγραψαν εναντίον τους ο λόγιος ιατρός Μάρκος-Φίλιππος Ζαλλώνης και ο Αδαμάντιος Κοραής, οι οποίοι περιέγραψαν τη δράση των Φαναριωτών με τα μελανότερα χρώματα και τους παρουσίασαν ως ραδιουργούς, φιλόδοξους, φιλοχρήματους και αδιάφορους για τις τύχες των υποδούλων.
‘Ολα αυτά όμως υπήρξαν ακρότητες λόγω προσωπικού μίσους ενάντια σε κάποιες φαναριώτικες οικογένειες.

 Είναι χαρακτηριστικό πως, αν και ζούσαν μέσα στο περιβάλλον του κατακτητή ποτέ δεν πρόδωσαν τον εθνισμό τους και τη θρησκεία τους αντίθετα αγωνίστηκαν για την ανάκτηση της ελευθερίας του γένους τους και την εθνική και θρησκευτική του σωτηρία.

Ο πνευματικός τους πλούτος
απέδωσε εξαίρετους καρπούς
που συνέβαλαν
στην αφύπνιση του Γένους.

Αξίζει να τονιστεί πως οι Φαναριώτες διέθεσαν μεγάλα χρηματικά ποσά για την έκδοση βιβλίων, μετέφραζαν μελέτες από τις ευρωπαϊκές γλώσσες, με τις οποίες ο Ελληνισμός έγινε κοινωνός των επιτευγμάτων του 18ου αιώνα και έθεσαν τις βάσεις μιας νέας παιδευτικής και πολιτικής αντίληψης.

Οι Φαναριώτες αποτέλεσαν τον πυρήνα της νεοελληνικής αστικής κοινωνίας, επηρέασαν
την ελληνική Επανάσταση του 1821
και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις
μετεπαναστατικές πολιτικές εξελίξεις.

Παρακάτω κατάλογος με τους “διερμηνείς της Υψηλής Πύλης” από τον Παναγιώτη Νικούσιο μέχρι της επαναστάσεως του 1821 (Paleografia si diplomatica Turco-Osmana, 1958, σελ. 108).

Νικόλαος Μαυροκορδάτος, 1689-1707

Ιωάννης Μαυροκορδάτος, 1709-1717

Γρηγόριος Γκίκας, 1717-1727

Αλέξανδρος Γκίκας, 1727-1740

Ιωάννης Καλλιμάχης, 1740-1750

Ματθαίος Γκίκας, 1751-1752

Ιωάννης Καλλιμάχης, 1752-1758

Γρηγόριος Αλέξ. Γκίκας,1758-1764

Γρηγόριος Καρατζάς, 1764-1765

Σκαρλάτος Καρατζάς, 1765-1768

Νικόλαος Σούτσος, 1768-1769

Μιχαήλ Ρακοβίτσας, 1769-1770

Σκαρλάτος Καρατζάς, 1770-1774

Αλέξανδρος Υψηλάντης, 1774

Κωνσταντίνος Μουρούζης, 1774-1777

Νικόλαος Καρατζάς, 1777-1782

Μιχαήλ Κων/νου Σούτσος, 1782-1783

Νικόλαος Μαυροκορδάτος, 1783-1785

Αλέξανδρος Καλλιμάχης, 1785-1788

Κωνσταντίνος Ράλλης, 1788

Μανουήλ Καρατζάς, 1788-1790

Αλέξανδρος Κων/νου Μουρούζης, 1790-1792

Γεώργιος Κων/νου Μουρούζης, 1792-1794

Αλέξανδρος Καλλιμάχης, 1794

Γεώργιος Μουρούζης, 1795-1796

Κωνσταντίνος Αλέξ. Υψηλάντης, 1796-1799

Αλέξανδρος Νικολάου Σούτσος, 1799-1802

Αλέξανδρος Μιχαήλ Σούτσος, 1802-1807

Ιωάννης Νικολάου Καρατζάς, 1808

Δημήτριος Μουρούζης, 1808-1812

Ιάκωβος Αργυρόπουλος, 1812-1815

Μιχαήλ Σούτσος, 1815-1818

Ιωάννης Καλλιμάχης, 1818-1821

Κωνσταντίνος Μουρούζης, 1821

Σταυράκης Αριστάρχης, 1821

Η παρουσία όλων αυτών των Ελλήνων στον αγώνα της πνευματικής αφύπνισης και ανάκτησης της εθνικής συνείδησης  ήταν καθοριστική.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ:

Για την Παλιγγενεσία του Ελληνικού γένους και έθνους,

έχουμε από την μια πλευρά

την ενεργό συμμετοχή των Ελλήνων της διασποράς

και ειδικά αυτή της Ελληνικής Κοινότητας Βιέννης,

και από την άλλη,

μέσα στην καρδιά της  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 

τους Φαναριώτες. Και οι εντός και οι εκτός Ελλάδας

κοινότητες  για δεκαετίες προετοίμαζαν
και ΣΧΕΔΙΑΖΑΝ

την ΑΠΟΤΙΝΑΞΗ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821.

ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ.

Πηγές : Wikipedia, GRIECHISCHE REVOLUTION,