Εντυπώσεις Αθηναίας δασκάλας από την επαρχία Δράμα στα 1909.

Του Βασίλη Κ.Πασχαλίδη

Στα 1909 εκδόθηκε στην Αθήνα από την δασκάλα Μαρία Χατζηκαλού
το βιβλίο ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ εκ της ιεράς Μακεδονίας και Θράκης.

Επισκέφθηκε τις πόλεις και τα χωριά των περιοχών αυτών και δίνει σημαντικές πληροφορίες για τις δραστηριότητες των Ελλήνων και γενικότερα για τον ελληνισμό.

Στην περιοχή της Δράμας πέρασε από την πόλη της Δράμας και τα χωριά

Δοξάτο,
Τσιατάλτζια (Χωριστή),
Εδιρνετζίκ (Αδριανή)
και την Αλιστράτη.

Προερχόμενη από την Ξάνθη στη Δράμα έφθασε σιδηροδρομικώς.

Ο σταθμός της Δράμας βρίσκεται σε καλή τοποθεσία.
Από τον σταθμό μέχρι την πόλη φθάνεις σε 10 λεπτά. Η διαδρομή είναι υπέροχη ανάμεσα σε πανήψυλα δένδρα.

Η πόλη είναι κτισμένη πάνω σε νερά.

Η Δράμα είναι έδρα Διοικητή (μουτεσαριφη-νομάρχη) και έδρα μητροπολίτη.

Η Δράμα είναι κτισμένη στους πρόποδες του Μπόζ-Νταγ και είναι λουσμένη στο πράσινο.

Εγκωμιάζει την δράση του μητροπολίτη Χρυσοστόμου, τόσο για την εθνική όσο και την εκπαιδευτική.

Ο μητροπολίτης δυο φορές εκδιώχθηκε από την Δράμα από τις τουρκικές αρχές.
Στον τομέα της παιδείας έκτισε τα Εκπαιδευτήρια, που κόστισαν 3.000 τουρκικές λίρες.

Επίσης ίδρυσε γυμναστήριο τέλειο, όπου ασκούνταν τα ελληνόπουλα.
Στο γυμναστήριο αυτό γινόταν κάθε χρόνο οι γυμναστικές επιδείξεις των μαθητών.
Επίσης υπάρχει η Αδελφότης των Κυριών.

Η παραμονή της στη Δράμα συνέπεσε με την εορτή των Θεοφανείων.
Εξιστορεί όλη την διαδικασία που γίνεται με το πέταμα του σταυρού που ρίχνεται στα νερά της Αγίας Βαρβάρας.

Κατά την παραμονή της στη Δράμα επισκέφθηκε και τον τάφον του απαγχονισθέντος νεαρού ήρωα από το ΟΛΑΚ (Βώλακα) Αρμεν Κούπτσιου.

Στο Δοξάτο έφθασε  προερχόμενη από την Καβάλα, όπου παρέμενε για 10 ημέρες.
Στο Δοξάτο κατέλυσε στο σπίτι του Αθανασίου Γεωργιάδη, που κατάγεται από την Στάρτιστα (Περιθώρι) της επαρχίας Νευροκοπίου.

Οι κάτοικοι του Δοξάτου ασχολούνται κυρίως με το καπνεμπόριο.

Η Χατζηκαλού έλαβε πολλές πληροφορίες από τον δάσκαλο Γεωργιάδη για τον πατριωτισμό και την αξιοσύνη των Ελλήνων του Δοξάτου.

Τα εκπαιδευτήρια είναι νεόδμητα.
Επίσης υπάρχει και Αναγνωστήριο.

Η «Φιλιππυς» είναι η οργάνωση, όπου συγκεντρώνονται οι νέοι Έλληνες του Δοξάτου και ασχολούνται με τον καταρτισμό διαφόρων εκδηλώσεων.
Πρέπει να λεχθεί ότι για την ανέγερση των Εκπαιδευτηρίων δαπανήθηκαν πάνω από 5.000 τουρκικές λίρες.

Οι Έλληνες του Δοξάτου αγαπούν την μουσική και τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Γενικά αγαπούν την πρόοδο και την διάπραξη κοινωφελών έργων.

Η Χατζηκαλού από το Δοξάτο ανεχώρησε για την Δράμα, όπου παρέμεινε δυο ημέρες και μετά από την Δράμα ανεχώρησε
για την ηρωική Τσιατάλτζια (Χωριστή), που απέχει από την Δράμα μια ώρα περίπου.

Η Χατζηκαλού μόλις έφθασε στην κωμόπολη αμέσως πήγε στον ιερό ναό των Εισοδίων της Παναγίας προκειμένου να προσκυνήσει.
Επισκέφθηκε τα Εκπαιδευτήρια, το Γυμναστήριο και το Αναγνωστήριο.
Το Αναγνωστήριο είναι νεόδμητο κτίριο και μεγαλοπρεπές.

Το Αναγνωστήριο ανήκει στην Φιλίπτωχο Αδελφότητα «Αγιος Γεώργιος».
Στην κωμόπολη γνώρισε τον Α. Σινόκα, θερμό πατριώτη, ο οποίος με γνώρισε στο Αναγνωστήριο πολλούς πατριώτες.

Για το Αναγνωστήριο δαπανήθηκαν πάνω από 1200 λίρες τουρκικές.
Ο Σινόκας, ο οποίος με φιλοξένησε στο σπίτι του, είναι ένα από τους πλέον μορφωμένους Έλληνες της κωμόπολης.

Επισκέφθηκε τα Σχολεία και την Εκκλησία. Απεκόμισε τις καλύτερες εντυπώσεις.

Βασική παραγωγή είναι η καλλιέργεια του καπνού.
Η παραγωγή της ετησίως ανέρχεται από 150.000-200.000 οκάδες και η τιμή του είναι από 3-6 δραχμές η οκά.

Μια νύχτα γύρω στις 10, ενώ η Χατζηκαλού βρισκόταν στο σπίτι του Ευαγγέλου Ματάκου στη Χωριστή, έρχονται τρεις Έλληνες από το χωριό Εδιρνετζίκ (Αδριανή), πρόκριτοι και παακαλούν την Χατζηκαλού με ευλάβεια να’ρθει και στο χωριό τους.
Η Χατζηκαλού είχε επιφυλάξεις διότι ήταν νύχτα και ο δρόμος έκρυβε επικίνδυνες παγίδες και είχε πολλά χιόνια.

Τελικά η Χατζηκαλού την άλλη ημέρα πήγε στο Εδερνετζίκ (Αδριανή) καβάλα σε άλογο που την παραχώρησε ο γνωστός νέος της Χωριστής Απόστολος Γ. Σινόκας.

Επισκέφθηκε το ναό του Αγίου Νικολάου. Επίσης πολλές οικογένειες. Αναφέρει μάλιστα ονομαστικά την οικογένεια του θερμού πατριώτη Κων/νου Μαλαματή.

Επισκέφθηκε επίσης τα σχολεία και θαύμασε για την άρτια λειτουργία τους. Αναφέρει επίσης ότι υπάρχει Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών, που μεριμνά για τους πτωχούς της Κοινότητας και δραστηριοποιείται σε διάφορες εκδηλώσεις.

Στο χωριό αυτό καλλιεργείται βασικά ο καπνός, που πωλείται σε καλές τιμές.

Η Χατζηκαλού ανεχώρησε από το Ροδολίβος για την Αλιστράτη, έπειτα από πρόσκληση του αρχιεργατικού επιτρόπου της Αλιστράτης αρχιμανδρίτη Ρούση.
Ανεχώρησε για την Αλιστράτη με την συνοδεία του Ιωάννη Δημητρίου.

Έπειτα από δυο ώρες έφθασε στον σιδηροδρομικό σταθμό της Αγγίστας (αναφέρεται Αγγίλης), όπου φιλοξενήθηκε από τον σταθμάρχη.

Μετά από πορείαν και ανάπαυση έφθασε στην κωμόπολη Αλιστράτη.

Η Αλιστράτη βρίσκεται σε μαγευτική τοποθεσία, δυστυχώς όμως υπάρχουν εδώ αρκετοί Βούλγαροι, που είναι αρκετά επικίνδυνοι.

Και είναι επικίνδυνοι γιατί δέχονται επιρροές από το γειτονικό χωριό Σκρίτσοβο.
Το Σκρίτσοβο είναι το ορμητήριο των Βουλγάρων κομιτατζήδων.

Στην Αλιστράτη λειτουργεί το περίφημο Ορφανοτροφείο, όπου στεγάζονται και σιτίζονται ελληνόπουλα ορφανά.
Διευθυντής του ορφανοτροφείου είναι ο αρχιμανδρίτης Ρούσης, που κατάγεται από την Κοζάνη.

Επισκέφθηκε η Χατζηκαλού και το Παρθεναγωγείο, όπου φιλοξενήθηκε.

Υπάρχουν αξιόλογα Εκπαιδευτήρια και Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών.

ΠΗΓΗ:

Χατζηκαλού Μαρία, Εντυπώσεις εκ της Ιεράς Μακεδονίας και Θράκης, Αθήναι 1909.