Μακεδονικός Αγώνας-Μακεδονικό Έπος. ΑΡΜΕΝ ΚΟΥΠΤΣΙΟΣ: Ο Εθνομάρτυρας Μακεδονομάχος

Άρμεν Κούπτσιος
δια χειρός
Κ. Κουγιουμτζή

του Ιωάννη Θ. Δεϊρμεντζόγλου
τ. Σχολικός Σύμβουλος στο Νομό Καβάλας

(οι φωτογραφίες επιλογή Yauna)

Την Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012,
στον Βώλακα,
σαν ελάχιστο φόρο τιμής
αφιερώθηκε η μέρα στον
Εθνομάρτυρα - Μακεδονομάχο
Άρμεν Κούπτσιο,
τον οποίο οι Βούλγαροι τον κρέμασαν
στην Κεντρική πλατεία της Δράμας.

Για την ζωή και τους αγώνες του Άρμεν Κούπσιου μίλησε ο Γιάννης Δεϊρμεντζόγλου, ο οποίος με την γλαφυρότητα του λόγου  του κατόρθωσε να ακουμπήσει τις ψυχές των παρισταμένων προκαλώντας όχι μόνο συγκίνηση αλλά και εθνική υπερηφάνεια για τους προγόνους μας Μακεδονομάχους που έδωσαν την ζωή τους   για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι.

Η ομιλία του Ι. Δεϊρμεντζόγλου στα «ΚΟΥΠΤΣΙΑ 2012»

«Δέος με κατέχει τούτη την ώρα που κλήθηκα να ψελλίσω τους θνητούς μου λόγους, εδώ που φωνάζουν τα ηρωικά κατορθώματα ενός εικοσάχρονου νέου, του Άρμεν Κούπτσιου.

Και βίασα τον εαυτό μου να μην φύγω από το μέτρο.

Άρμεν Κούπτσιος

Μη πω κάτι λιγότερο, να μην υπερβάλω, μα να καταθέσω την αλήθεια και μόνον την αλήθεια, ως όρκο τιμής προς τον ήρωα Αρμεν.

Δεν ήλθα να μιλήσω, να προσκυνήσω ήλθα. 

Και ό,τι θα πω είναι λιγότερο λόγος και περισσότερο προσευχή.

Στοχάζομαι την ώρα εκείνη τού θανάτου τού ήρωα.
Προσπαθώ να διεισδύσω στην ψυχή του, που τόσα απλά και άνετα και φυσικά, διάλεξε τον δρόμο του χρέους και της θυσίας, διότι αυτός οδηγεί στην ελευθερία.

Εκείνος ο αγώνας – το Μακεδονικόν έπος

θα το ονόμαζα, 

τού 1904-1908 – 

ήταν σίγουρα εμπνευσμένος από το μεγάλο είκοσι ένα (1821) 

και όλους γενικά τους Εθνικούς αγώνες. 

Ξεκίνησε με τα ίδια ιδανικά, με την ίδια πίστη, με την ίδια ορμή.
Συμπορεύτηκαν – όπως πάντα – ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία. 
Η αληθινή ανδρεία με την γνήσια αγάπη στην Εκκλησία.

Και ήταν – τολμώ να πω τηρουμένων των αναλογιών – εφάμιλλος με την Μάχη του Μαραθώνος. Εκεί αναδείχτηκαν οι «Μαραθωνομάχοι» και ύστερα από 1.490 χρόνια περίπου αναδείχθηκαν εδώ οι σύγχρονοι «Μακεδονομάχοι».

Αναπολώντας τις μορφές και τα ιδανικά του «Μακεδονικού αγώνα» βεβαιώνεται ο καθένας πως η ίδια πίστη, που φωτίζει ανέκαθεν με το ιλαρό, γλυκύτατο και ζωογόνο φως την ελληνική ψυχή, άστραψε και στην περίοδο τού Μακεδονικού αγώνα.

Καταπληκτική η ατμόσφαιρα: Ορμή της νιότης, πίστη αλλά και αυτή η περίεργη ανάσα τού Ελληνικού λαού που ξαφνικά γνωρίζει τον εαυτό του και σύσσωμος ρίχνεται σε αγώνα τιτάνιο για την λευτεριά.

Λευτεριά (Φοβερή λέξη)! Σπάνια έννοια, γεμάτη φλόγα και φως.

Ας μεταφερθούμε σ’ εκείνη την ατμόσφαιρα.

Κάτω από την πίεση και την βία των Βουλγάρων, που άρχισε το 1860 και φούντωσε με την εμφάνιση του βουλγαρικού σχίσματος (1870-1872) πολλοί από τους κατοίκους τού Βώλακα και άλλων περιοχών,
έχασαν την ελληνική γλώσσα και έγιναν σλαβόφωνοι. 

Και η αλλοίωση αυτή, με το πρόσχημα του σχίσματος συνεχιζόταν με φανατισμό από την μεθοδική, Βουλγαρική προπαγάνδα, έως ότου ανέλαβε μητροπολίτης Δράμας, ο Χρυσόστομος, ο μετέπειτα Εθνομάρτυρας της Σμύρνης.

Από τότε άρχισε συστηματική αντίδραση τής ελληνικής εκκλησίας εναντίον των σχισματικών και η προστασία των ελληνικών χωριών της περιοχής Δράμας, από τον εκβουλγαρισμό.

Η Ανατολική Μακεδονία οφείλει πάρα πολλά στον μεγάλο δεσπότη Χρυσόστομο της Δράμας, γιατί σταμάτησε τον εκβουλγαρισμό των Ελλήνων, ενέπνευσε θάρρος στις ψυχές τους, ανέστησε το εθνικό τους φρόνημα και τους έδωσε το κουράγιο ν’ αφήσουν την άμυνα και να περάσουν στην αντεπίθεση.

Μια από τις σημαντικότερες ένοπλες ανταρτικές ομάδες που οργανώθηκαν τότε στην Αν. Μακεδονία ήταν η ομάδα τού Βώλακα.

Αρχηγός ο Άρμεν Κούπτσιος.

 Έργο τής ανταρτικής αυτής ομάδας τού Κούπτσιου ήταν να ξαναφέρει στο Πατριαρχείο της Κων/λεως, όλους, όσους παρασύρθηκαν με τη βία προς την βουλγαρική σχισματική εκκλησία, να σταματήσει με κάθε μέσο τον εκβουλγαρισμό, να προστατέψει τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων, που κυνηγούσαν με μανία τους δασκάλους κυρίως, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες,
 να σταματήσουν τις εκκλησιαστικές λειτουργίες στη σλαβική γλώσσα
και να κυνηγήσουν με την ίδια σκληρότητα τους κομιτατζήδες που αφάνιζαν τα χωριά με τις επιδρομές τους.

Ο Άρμεν Κούπτσιος ήταν τότε 19 ετών, αλλά η παλικαριά του και τ’ άλλα ηγετικά προσόντα του, ήταν πασίγνωστα σε όλη την περιοχή.

Ξεχώριζε για την λεβέντικη κορμοστασιά του.

Ηταν ευκίνητος, ρωμαλέος και ταχύς σαν τον άνεμο και προ πάντων γεμάτος καλοσύνη και χριστιανική πίστη.
Γρήγορα επιβλήθηκε σε όλη την περιοχή χάρη στα ηγετικά του προσόντα.

Τις πιο δύσκολες αποστολές, τις πιο επικίνδυνες τις ανέθετε ο μητροπολίτης στον Κούπτσιο.

Γοργοπόδαρος καθώς ήταν εκμηδένιζε τις αποστάσεις.
Σαν ξωτικό έσχιζε τα τενάγη τών Φιλίππων, περνώντας τα έλη και τις λάσπες για να φτάσει στο Παγγαίο, στο Πράβι και όπου αλλού τον καλούσε ο Εθνικός αγώνας.

Αμέτρητες είναι οι φονικές συγκρούσεις που είχε με τους κομιτατζήδες.

Στα ελληνικά χωριά έβλεπαν τον Κούπτσιο σαν σπαθοφόρο άγγελο – προστάτη και το όνομά του έγινε γνωστό πέρα από την Αν. Μακεδονία σε όλο το μαχόμενο γένος. Φυσικά, έναν τέτοιο αντίπαλο, το κομιτάτο βάλθηκε να τον εξοντώνει με κάθε τρόπο.

Μια μέρα του 1907, ο Άρμεν Κούπτσιος και ο Νάκας Βογιατζής, από την Προσοτσάνη και ο Πέτρος Μάντζας ανέλαβαν κατά διαταγή του Γεν. Αρχηγείου, ν’ αποκλείσουν το πέρασμα των κομιτατζήδων από το πέρασμα Αλιστράτης – Καλαποδίου.

Κατά την εκτέλεση αυτής της υπηρεσίας και ύστερα από την προδοσία ενός αγροφύλακα – αρβανίτικης καταγωγής – έπεσε σε ενέδρα τουρκικού αποσπάσματος.

Την άλλη ημέρα οι Τούρκοι τον έστειλαν στη Θεσ/νίκη και τον έκλεισαν στις φυλακές τού επταπυργίου, όπου συνήθιζαν να φυλακίζουν τους πιο επικίνδυνους από τους αντιπάλους τους.

Ο Άρμεν, πίστεψε στην θεόσδοτη ιδέα τής ελευθερίας και αναλώθηκε για την επικράτηση της. Γιατί η έννοια της ελευθερίας είναι συνδεδεμένη με την απόφασή τής θυσίας.

Αυτή τον οιστρηλατούσε, αυτή με την μεγαλοσύνη της του ενέπνευσε την θυσία.
Θα μου επιτρέψετε κυρίες και κύριοι να σας διαβάσω μια σκηνή, από το θεατρικό που έχω γράψει για τον Εθνομάρτυρα επίσκοπο Δράμας και Σμύρνης Χρυσόστομο. Αναφέρεται στον απαγχονισμό του Άρμεν Κούπτσιου.

Χρυσόστομος Σμύρνης

Στο Γραφείο της Μητροπόλεως Δράμας, οι μητροπολίτης Χρυσόστομος και κάποιοι πρόκριτοι και αγωνιστές συζητούν για την σύλληψη, φυλάκιση και καταδίκη εις θάνατον, του Άρμεν Κούπτσιου.

ΧΡΥΣ: Παιδιά μου! Σας γνωρίζω  ότι σε συνεργασία με τον Ελληνα Πρόξενο της Καβάλας, υποπλοίαρχο Στυλιανό Μαυρομιχάλη, καταβάλαμε κάθε προσπάθεια για την αποφυλάκιση του Αρμεν. 

Δυστυχώς, δεν πετύχαμε τίποτα!

Ο πατέρας τού Αρμεν – ο μόνος που οι Τούρκοι επέτρεπαν να εισέρχεται στις φυλακές – δεν μπόρεσε να έλθει σε επαφή με τον δωροδοκηθέντα Τούρκο δεσμοφύλακα.

Έτσι, ο Άρμεν επανήλθε στη Δράμα, για να εκτελεσθεί με απαγχονισμό.

Με τον υποπλοίαρχο Στυλιανό Μαυρομιχάλη αποφασίσαμε την βίαιη απελευθέρωση του παλικαριού, κατά την μεταφορά του από τις φυλακές στον τόπο της εκτέλεσης.

Ένοπλοι άντρες θα επιτεθούν κατά της Τουρκικής Φρουράς, που θα τον μεταφέρει και θα τον απαγάγουν στο κρυσφύγετό τους.

Στο μεταξύ, γυναίκες από την Τσατάλτζα θα δημιουργήσουν στο σημείο της απόδρασης επεισόδιο και αναταραχή, ώστε να διευκολύνουν την διαφυγή.

Ο Άρμεν είναι ενήμερος.

Έστειλα τον παπα-Δημήτρη, από το Δοξάτο, να τον κοινωνήσει· βοήθησε σ’ αυτό και
 ο Νικήτας Δρακόπουλος. Ελπίζουμε στην επιτυχία του εγχειρήματος. Ο Θεός βοηθός!

ΑΓΓΕΛΙΟΦ: Δέσποτα … πατριώτες … προδοθήκαμε. 

Οι Τούρκοι άλλαξαν την πορεία της διαδρομής και αντί η συνοδεία να περάσει από την Μεγ. Αλεξάνδρου – όπου θα γινόταν η επίθεση – πέρασε από άλλα στενά (περιοχή ΙΚΑ Δράμας, σημερινή Αγαμέμνωνος) και δυστυχώς το κακό έγινε. 
Ο Άρμεν θανατώθηκε.

Το παλικάρι βάδισε προς τον θάνατο, ωραίο, περήφανο, ατρόμητο.

 Γύρισε το λαμπερό του βλέμμα προς τον ήλιο για στερνή φορά 

και βροντοφώναξε την ύστατη ώρα: 

«Ζήτω η Ελλάδα. Μακεδονία Ελληνική. Ζήτω η ελευθερία».

Θυσιάστηκε, την 14η Σεπτεμβρίου 1907, ημέρα της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου. Δεν σταυρώθηκε … απαγχονίστηκε στον πλάτανο της πλατείας, μπροστά στα μάτια του γέροντα πατέρα του!

Και η αποκορύφωση!...

Μπαίνει ο γερο-Κούπτσιος στο Γραφείο του μητροπολίτη, υποβασταζόμενος από δύο νεαρούς. Γονατίζει εμπρός στον Χρυσόστομο και του φιλά το χέρι.

Ο Χρυσόστομος τον φιλά στο μέτωπο και δακρύζει.

 Αργά τον ανασηκώνει … κι ο γερο Κούπτσιος:

 Είμαι περήφανος για τον γιο μου Δέσποτα. 

Δεν λυπούμαι που χάθηκε. 

Λυπούμαι που χάσατε εσείς το πρωτοπαλίκαρό σας.

Ας είναι. 

Την θέση του είμαι βέβαιος θα την αναπληρώσουν άλλοι νέοι …

Κι ένας νέος: Είμαστ’ εμείς γέροντα. Και υποσχόμαστε γρήγορα να πάρουμε πίσω το αίμα του γιού σου.

ΚΟΥΠΤΣΙΟΣ: 

Δεν ζητώ εκδίκηση.

 Θυσία μόνο ζητώ για την Πατρίδα … για τη λευτεριά. 

Αυτή θα είναι η ικανοποίησή μου.

Η μαγνητική βελόνα που τάραζε την ψυχή του ήρωα Άρμεν Κούπτσιου, στάθηκε ακίνητη και τον προσανατόλισε στη μοίρα τού καθαρού χρέους.

Μπροστά του υψώθηκε ο σταυρός τού καθήκοντος για την Πατρίδα.
 Δεν τον φοβήθηκε.
 Με σταθερά βήματα πορεύτηκε το δρόμο τών ηρώων.
 Αναδείχθηκε νικητής τής ζωής και τού θανάτου κι ανέβηκε ψηλά στη συνείδησή μας.

Έγινε σύμβολο, πήρε μια θέση στο στερέωμα των αιωνίων αξιών, όπως όλοι οι ήρωες.

Οι ήρωες! Είναι παιδιά τής γης, μα γίνανε ουρανοπολίτες. 

Φτάσανε στο θρίαμβο ρίχνοντας κάθε στιγμή στην πλάστιγγα τής θέλησής τους, την θέληση του αγαθού και την αγάπη στην Πατρίδα.

Κάθε ένας απ’ αυτούς είναι και ένα μάθημα για μας.
Είναι ένας δρόμος που μας ανοίγεται. Είναι ένα χέρι που μας δίνεται, για να μας οδηγήσει στο δρόμο της θυσίας. Είναι μια φωνή που φωνάζει! Άνθρωποι θνητοί, μη δειλιάζετε. Ελάτε μαζί μου! Ακολουθείστε την πορεία μου. Κοιτάξτε! Από την ίδια λάσπη, τη δική σας, πλασμένος είμαι κι εγώ. Ο καθένας σας μπορεί τη λάσπη αυτή να την κάνει να λάμψει, σαν άστρο.
Κυρίες – Κύριοι
Είμαστε ένας μικρός λαός και δεν έχουμε περιθώρια για μεγάλα λάθη. Δυστυχώς, τούτον τον καιρό ούτε και για μικρά.
Αν στη ροή του χρόνου φυσήξει ένας άνεμος παραφροσύνης και οργής επάνω σε όλη την Οικουμένη, η Ελλάδα είτε το θέλει είτε όχι θα βρεθεί στη μέση αυτής της ανεμοθύελλας και θα πρέπει να διαλέξει, ανάμεσα σε σκλαβιά και σε αγώνα για την επιβίωσή της. Το τι θα διαλέξει το ξέρουμε.

Τον ίδιο δρόμο που βάδισε και ο ήρωας Άρμεν Κούπτσιος.

Τώρα όμως – όπως και πάντα – θέλουμε με όλους τους λαούς την ειρήνη.

Και γι’ αυτήν αγωνιζόμαστε. Τα όπλα μας δεν είναι όπλα πολέμου, αλλά όπλα ειρήνης.

Δεν είμαστε πολεμοχαρείς, αλλά ούτε και λωτοφάγοι, για να ξεχάσουμε την ιστορία μας.

 Είμαστε λαός αναστάσιμος.
Θα ζήσουμε, γιατί η ζωή της Ελλάδας, είναι από αιώνες τώρα, δεμένη με την ελεύθερη ζωή και όχι με τον θάνατο.

Το έδαφος της Πατρίδας μας είναι άγονο για να θρέψει τις ρίζες της ελευθερίας.
Χρειάζεται το αίμα των παιδιών της, για να δώσει ζωή στο δέντρο της Λευτεριάς.
Σ’ αυτόν τον τόπο του μαρτυρίου, τον κακοτράχαλο και στενό, ένας νέος 20 ετών, ο Άρμεν Κούπτσιος έδειξε στους φλύαρους ξένους, με τις ψευτοδημοκρατικές μεγαλοστομίες τους, πώς κατακτιέται η λευτεριά.

Τους δίδαξε με την θυσία του πως
«Οι δούλοι πεθαίνουν τον θάνατο που τους επιβάλλουν. Οι ελεύθεροι τον θάνατο που επιθυμούν».
Εντυπωσιασμένοι οι ξένοι από τα ηρωικά κατορθώματα των παιδιών της Πατρίδας μας ερωτούν:
«Τι θα ήσουν Ελλάδα χωρίς ελευθερία»
τους απαντούμε:
«Τι θα ήταν ο κόσμος χωρίς Ελλάδα;»

ΑΡΜΕΝ ΚΟΥΠΤΣΙΟ:

Η καρδιά μας λαχταρά να σε μοιάσει. 

Αγωνιά μη προδώσουμε τον ιερό αγώνα και την θυσία σου. 

Νιώθουμε πως αυτό που έβραζε μέσα σου ήταν πλούτος ζωής.  

Αυτόν το πλούτο – ευχή και υπόσχεση δίνουμε πως θα τον κρατήσουμε

και θα τον κληροδοτήσουμε στους απογόνους μας.

Η δόξα σου ήρωά μας, ας φωτίζει τον δρόμο μας και η θυσία σου, ας μας δυναμώνει να γίνουμε άριστοι πολίτες και Έλληνες μιας Ελλάδας που εσείς οι ήρωες με την θυσία σας την κληροδοτήσατε σ’ εμάς, ελεύθερη.