Mακεδονική Παράδοση Μοναστηρακίου Δράμας: Γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής και «Ο Μακεδόνικος Αγώνας στη δημώδη ποίηση μας».

 Της Ρία Κυριακίδου.

Ο Μορφωτικός & Πολιτιστικός Σύλλογος Μοναστηρακίου Δράμας,
στα πλαίσια του ετήσιου πολιτιστικού θεσμού
«Πιο κοντά στη ρίζα της ζωής μας»
διοργανώνει εκδηλώσεις αφιερωμένες στη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής και στην τοπική πανήγυρη.

Το φετινό θέμα των εκδηλώσεων, που θα γίνουν σήμερα
(Παρασκευή 29 Απριλίου 2011) στις 6μμ, στην πλατεία Μοναστηρακίου,

είναι
«Ο Μακεδόνικος Αγώνας
στη δημώδη ποίηση μας».

Απογραφή Μακεδονίας 1831

από το Δούμπια Χαλκιδικής.
Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο για την Δράμα (καζά).
Αναφέρονται  οι "musulmans" και οι ραγιάδες " rayas" του καζά Δράμας!

Βυζαντινή Αγιογραφία: η Μακεδονική Σχολή

 Μανουήλ Πανσέληνος,Πρωτατο Αγ.Ορους 13ος αιώνας

Πανσέληνος Μανουήλ

Μακεδόνας ζωγράφος. Έζησε γύρω στο 13ο με 14ο αι. στη Θεσσαλονίκη.
Περίφημες είναι οι τοιχογραφίες του στο ναό του Πρωτάτου στο Άγιο Όρος.
Γι` αυτό ακριβώς το έργο του θεωρήθηκε δίκαια ο δημιουργός της "Μακεδονικής Σχολής" και παραλληλίστηκε από πολλούς με τον Τζιότο και το Ραφαήλ.
Τα έργα του χαρακτηρίζονται από τη λιτότητα των χρωματισμών τους, την ευρύτητα του σχεδίου και τη μεγαλειώδη τους σύνθεση.
Σ` όλες σχεδόν τις προσωπογραφίες του αποδίδεται η σωστή εκφραστική σημασία με τη χρησιμοποίηση των ιδιαίτερων χρωματισμών και των φωτεινών τόνων.

Μακεδονική Παράδοση: Σάββατο του Λαζάρου(2)

Το αφιερώνω σε όλους τους αμφισβητίες της ελληνο-βυζαντινής Παράδοσης-Παρακαταταθήκης, τους εύχομαι ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ και ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ και προπάντων καλή ΦΩΤΗΣΗ..

Τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου, τὸ ἔχει περιβάλει ὁ λαός μας μὲ ὄμορφα ἔθιμα.
Ἐξ αὐτῶν τὰ κάλαντα τραγουδοῦν μόνο κορίτσια, οἱ λεγόμενες «Λαζαρίνες».

Μακεδονική Παράδοση: Σάββατο του Λαζάρου.

Αναδημοσίευση από το φιλικό ΒΙΣΑΛΤΗΣ.

Το έθιμο της Λαζαρίνας ήταν συνέχεια αρχαίων εθίμων, αφού υπάρχει άμεση σχέση με τα σημερινά κάλαντα και τα έθιμα της αρχαίας Ελλάδας.

Τα κορίτσια οι "Λαζαρίνες", μαζεύουν λουλούδια με τα οποία στολίζουν ένα καλαθάκια τους μαζί με τα μικρά αγόρια τους "Λάζαρους". Την ημέρα της γιορτής, φορώντας χαρακτηριστικές ενδυμασίες και κρατώντας το καλαθάκι τους, πηγαίνουν σε όλα τα σπίτια του χωριού, τραγουδώντας τα κάλαντα του Λαζάρου
visaltis.tv

Yauna: Φίλτατε Βισάλτη πάλι μας θύμισες τις ρίζες μας και τα νειάτα μας.....Και στην Δράμα τα τραγουδούσαμε παλιά...


ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ και ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ.

Δράμα: Ομολογίες Βουλγάρων εποίκων.

Του Χρ. Χουρμούζη,

Κοντά στη «Νέα Ζωή», εκεί που είναι σήμερα το κατάστημα Rossi, είχαμε στην κατοχή κατάστημα χονδρικής πώλησης λαχανικών.
Απέναντι μας, όπου παλαιότερα ήταν το χάνι του Βασιλειάδη, ένας Βούλγαρος ονόματι Πέτερ Πάρλεεφ άνοιξε το 1943 μπακάλικο.
Όπως είναι γνωστό, στη Δράμα είχαν εγκατασταθεί Βούλγαροι πολίτες και ασκούσαν διάφορα επαγγέλματα.
Ο άνθρωπος εκείνος καταγόταν από την πόλη Στιπ του σημερινού σκοπιανού κράτους και ήταν σοβαρός και έντιμος κύριος.

Ήξερε αρκετά καλά τούρκικα κι έτσι συζητούσαμε άνετα.
Ήταν φιλικός, αν και φανατικός Βούλγαρος.
Σημειωτέον ότι η περιοχή των Σκοπίων προπολεμικά ανήκε στη Σερβία και οι Γερμανοί την είχαν παραχωρήσει στη Βουλγαρία.

Μια μέρα που κουβεντιάζαμε του λέω:
«αφού είσαι από τη Σερβία, πώς λες ότι είσαι Βούλγαρος;».

Η απάντηση του ήταν:
«Στην περιοχή μας δεν υπάρχει ούτε ένας Σέρβος, όλοι εκεί είμαστε Βούλγαροι. Η γλώσσα μας είναι καθαρή βουλγαρική, τα ήθη τα έθιμα μας όλα βουλγαρικά. Η συνείδηση μας είναι απόλυτα βουλγαρική , αισθανόμαστε Βούλγαροι.

Ο Πανσλαβισμός οι ΠΟΜΑΚΟΙ και πτυχές από την Επανάσταση τους το 1878

Αναδημοσίευση από το φιλικό Πομακοχώρια.

Καλ. Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΘΡΑΚΗ (1870-1886)
Αθήνα, 1984 εκδ. Πιτσιλάς
 
Ολοι οι σοβαροί Ιστορικοί συγγραφείς θεωρούν τούς Πομάκους απόγονους τών Αγριάνων, θρακικού λαοΰ πού κατοικούσε στίς πηγές του Στρυμόνα.

Θουκιδίδης

Εξάλλου, ό Θουκυδίδης μιλεί γιά τούς «Αγριάνας» ή «Άγραίους» καί τούς τοποθετεί στίς περιοχές πού τούς συναντούμε καί σήμερα.
Ό Δ. Κ. Βογασλής Επισημαίνε 'οτι μία από τίς τρεις θρησκευτικές αιρέσεις τών Πομάκων «φέρει ειδικώς τό όνομα Άγριανοί».

Είναι άξιοσημείωτο έπίσης ότι άρκετά έθιμα τών Πομάκων, όπως τό σταύρωμα του μωρού καί τής ζύμης, ή παρασκευή είδους βασιλόπιτας μέ «παρά» κ.ά., μαρτυρούν τό χριστιανικό παρελθόν τους.

Χωρίς άμφιβολία οι Πομάκοι εκχριστιανίσθηκαν, όταν επικράτησε ό Χριστιανισμός στή χερσόνησο του Αίμου.

Ό Ν. Ροδόοινος γράφει ότι σέ πολλά χωριά βόρεια τής Λιτίτσας, άν καί oi Πομάκοι έγιναν Κιζιλμπάσιδες, «... δέν έπαυσαν όμως μέχρι τών τελευταίων έτών έχοντες συνείδησιν τής Χριστιανικής αύτών προελεύσεως.
Εύρήματα άλλωστε διάφορα, όπως έπιτύμβιοι πλάκες μέ έλληνικούς χαρακτήρας, έρείπια Βυζαντινών ναών, κιονόκρανα μέ σταυρούς, έλληνικαί όνομασίαι όροσήμων κ.ά. μαρτυρούσιν καί σήμερον έτι τήν έλληνοχριστιανικήν καταγωγήν των...».

Ό έκβουλγαρισμός τών Πομάκων, πού ήταν Θρακοέλληνες τής Ροδόπης, άρχισε άπό τό 1344 μέ τήν κατάληψη τής Φιλιππούπολης καί τής Στενημάχου άπό τόν τσάρο Αλέξανδρο, μετά άπό συνθήκη τής βασίλισσας τοϋ Βυζαντίου "Αννας τής Σαβαυδικής, πού έπιτρόπευε τόν άνήλικο γιό της Ιωάννη Παλαιολόγο, γιά νά βοηθήσει ό Αλέξανδρος στόν άγώνα της κατά τού Καντακουζηνού, ό όποιος είχε άναγορευθεί αύτοκράτορας.

Στήν περιοχή oι Βούλγαροι παρέμειναν έκατό πενήντα χρόνια καί κατόρθωσαν νά εκβουλγαρίσουν τούς Θρακοέλληνες.

Τα γεγονότα του 1878 στην περιοχή Δράμας.

ΤΟΥ ΒΑΣ. Κ. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ

Θεόδωρος Δηλιγιάννης

Οι πληροφορίες που καταχωρούνται στη μελέτη αυτή για ορισμένα γεγονότα του έτους 1878 που συνέβησαν στην περιοχή της Δράμας, αναφέρονται σε αναφορές των υποπροξένων της Ελλάδας στην Καβάλα και τις Σέρρες προς το Υπουργείο των εξωτερικών. Κατά συνέπεια τα στοιχεία έχουν από το Αρχείο του Υπουργείου των Εξωτερικών (    Α’Ε/κΤ).

Με οδηγία του Υπουργού Εξωτερικών Θεοδώρου Δηληγιάννη προς τον Γενικό Πρόξενον της Θεσσαλονίκης Κων. Βατικιώτη από 20 Μαρτίου του 1878,
συστήνεται προς το Υποπροξενείο της Καβάλας,
όπως οι Έλληνες της περιοχής Δράμας υπογράψουν αναφορά προς τις Μεγάλες Δυνάμεις,
όπου να διατρανώνουν ότι η περιοχή αυτή είναι ελληνική (ΕΥΕ/ΚΥ-11β’).

Ο υποπρόξενος της Καβάλας Αρ. Παπαδόπουλος σε έκθεσή του από 14 Μαρτίου του 1878 προς τον Γεν. Προξενον της Θεσσαλονίκης Κων. Βατικιώτη, αναφέρει
ότι οι Τούρκοι της Δράμας σκέπτονται ότι η περιοχή αυτή δεν πρέπει να παραχωρηθεί στη Βουλγαρία (ΑΥΕ/ΚΥ-11-β).

Ο υποπρόξενος της Καβάλας Αρ. Παπαδόπουλος στην από 20 Μαΐου του έτους 1878 αναφορά του εκθέτει
ότι βουλγαρική συμμορία που ξεκίνησε από το Παζαρτζικ πέρασε στα χωριά της επαρχίας της Δράμας και τρομοκρατεί τους ελληνικούς πληθυσμούς προβαίνοντας σε βιαιοπραγίες και φόνους.

Τούρκοι βασιβουζούκοι οργανωθέντες καταδίωξαν επιτυχώς τας Βουλγάρους κομιτατζήδες (ΑΕΥ/Σ.Β.-Α.Θ.Δ.-α).

Στην Προσοτσάνη την Μεγάλη Πέμπτη τα μεσάνυχτα ομάδα Βουλγάρων σχισματικών αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Έλληνα ιατρόν Νικόλαο Λιάμη, πρόεδρο της Αδελφότητας ΗΩΣ και τον ανεψιό του φαρμακοποιό Η. Κωνσταντίνου.

Δικαιολογούν την ενέργειά τους αυτή ότι οι Έλληνες αυτοί είναι εναντίον Βουλγάρων, οι συνεργάζονται με τους Έλληνες επαναστάτες,
ότι δεν αφήνουν τους Έλληνες βουλγαρόφωνους να ενωθούν με τους σχισματικούς (ΑΥΕ/ΚΥ-49/9. Αναφορά Αρ. Παπαδόπουλου από 15 Απριλίου 1878).

Με αναφορά του το Υποπροξενείο Καβάλας με ημερομηνία 10 Απριλίου του 1878 εκθέτει ότι οι Βούλγαροι σχισματικοί Πέτσας και Αλέξιος στο χωριό Πλεύνα (Πετρούσα) τρομοκρατούν τους Έλληνες για να προσχωρήσουν στο βουλγαρικό σχίσμα (ΑΥΕ/ΚΥ-VI).

Βυζαντινή Παρακαταθήκη, Μακεδονική Παράδοση: ο Ακάθιστος Ύμνος.

Ανδημοσίευση από την Χριστιανική Φοιτητική Ένωση.

Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

«Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε»

Ιδιαίτερη είναι η αγάπη και ξεχωριστός ο σεβασμός, με τον οποίο το σύνολο των πιστών περιβάλλει την Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου.

Αγάπη και σεβασμός που πηγάζουν και εμπνέονται από το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται η Ακολουθία, από την εκφραστικότητα και τον πλούτο των κειμένων, από το μελωδικό ένδυμα των λόγων.
Αγάπη και σεβασμός που εκδηλώνονται με την ευλαβή παρουσία και ενεργό συμμετοχή στην Ακολουθία των «πιστώς προσκυνούντων και δοξαζόντων» Χριστιανών, τα απογεύματα της Παρασκευής καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ο Ακάθιστος ύμνος χαρακτηρίζεται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας,

Βυζαντινή Παρακαταθήκη: Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών.

 EΝΑ απο τα αρχαιότερα μοναστήρια της Μακεδονίας είναι αυτό του Τιμίου Προδρόμου Σερρών, κτισμένο το 1270 από τον αγιορείτηιερομόναχο Ιωαννίκιο, Σερραίο την καταγωγή, που άφησε το Όρος προκειμένου να προστατεύσει τον ορφανό από τους δύο γονείς ανεψιό του Ιωακείμ.
Ήταν το έτος 1260.
Δέκα χρόνια αργότερα, αφού είχε μονάσει κοντά στο χωριό Χιονοχώρι, ήρθε με τον 12ετή Ιωακείμ στο μέρος όπου είναι τώρα η Μονή του Τιμίου Προδρόμου και όπου υπήρχε ερειπωμένο εκκλησάκι.
Το επισκεύασε, έκανε και κάποιο κελλί και έμεινε για άσκηση και προσευχή.
Το εκκλησάκι αυτό σώζεται ως σήμερα και το 1270 θεωρείται έτος ιδρύσεως της ιστορικής Μονής.

H Ιστορία της Μακεδονίας για παιδιά

Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών 

«Κάποτε στη Μακεδονία...»

Ιστορία της Μακεδονίας για παιδιά,
Ιω. Κολιόπουλος ‒ Ιάκ.Μιχαηλίδης ‒ Ιω. Ξυδόπουλος (επιμ.),
Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών κυκλοφόρησε το παιδικό βιβλίο «Κάποτε στηΜακεδονία...».

Ιστορία της Μακεδονίας για παιδιά. Βασίζεται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά πρότυπα και σε αδιάσειστα επιστημονικά τεκμήρια.
Κυκλοφορεί σε όλα τα σημαντικά
βιβλιοπωλεία από το πανελλαδικό δίκτυο του εκδοτικού οίκου University Studio Press που επέτυχε μιαν έκδοση υψηλής αισθητικής.
Συγγραφείς του είναι οι εταίροι μας καθηγητές της Νεότερης και της Αρχαίας Ιστορίας
Ιωάννης Κολιόπουλος, Ιωάννης Ξυδόπουλος και Ιάκωβος Μιχαηλίδης.
Την Ιστορία της Μακεδονίας αφηγείται ένας παππούς στον εγγονό του και κάθε σελίδα
του εικονογραφεί έγχρωμα ο εταίρος μας Βασίλης Νικόλτσιος, έτσι ώστε το βιβλίο είναι
εύληπτο και γοητευτικό.
Διαμορφώνει την ιστορική συνείδηση των Ελληνοπαίδων και την ενσταλάσσει στην παιδική μνήμη η οποία συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλη του τη ζωή.

Παρόμοιο βιβλίο Ιστορίας της Μακεδονίας για παιδιά δεν υπήρχε και αποτελούσε επίμονο
αίτημα των Μακεδόνων γονέων.

Ήλθε στην ώρα του. Στην εποχή μας τα Ελληνόπουλα δέχονται με ένταση και πυκνότητα
πολλαπλά και αντιφατικά μηνύματα που αμφισβητούν την εθνική τους ταυτότητα, θολώνουν
τον νου τους και γεμίζουν ανασφάλειες την καρδιά τους σε τέτοιο βαθμό ώστε να χάνουν την
περπατησιά τους και τον προσανατολισμό τους.

Σήμερα πάντοτε παντού αναρωτιούνται.

Ποιοι άραγε είμαστε;
Ποια είναι η Πατρίδα μας
και τι αξίζει πια;
Πού ανήκουμε και για πού τραβούμε;
Πώς θα ξημερωθούμε;

Πανσλαβισμός: Γιατί ο Γρίβας έγινε Grivof .

Και γιατί πάλι  ο Grivof έγινε Γρίβας.

Του Δημήτρη Γαρούφα*

Εχω στα χέρια μου την υπ’ αριθμ. 30/2010 απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου της πόλης Νόβα Ζαγόρα από τη Βουλγαρία και χαίρομαι γιατί αρκετές φορές η Δικαιοσύνη πρωτοπορεί και, αγνοώντας σκοπιμότητες, ανοίγει δρόμους.

Η απόφαση είναι ιστορικής σημασίας γιατί ερμηνεύει τη βουλγαρική νομοθεσία υπό το πρίσμα της Eυρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, δίνει σύγχρονο ορισμό στον όρο μειονότητα και αναγνωρίζει σε μέλος μιας μειονότητας το δικαίωμα να έχει επίσημα το όνομα που έχει στο πλαίσιο της κοινωνικής του ζωής μέσα στην εθνική μειονότητα.

Για την Ελλάδα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί η απόφαση εκδόθηκε έπειτα

από αίτηση του ελληνικής καταγωγής Σαρακατσάνου Ντίμιταρ Γριβώφ,

ο οποίος ... αναφέρει ότι οι πρόγονοί του έφυγαν από το μέσον της Ελλάδας (Αγραφα-Πίνδος) πριν 200 χρόνια,

ότι οι Σαρακατσάνοι έχουν μητρική γλώσσα την ελληνική,

ότι κράτησαν μέχρι τώρα τη δική τους πολιτιστική ιδιαιτερότητα

κι ότι αναγκάστηκαν στη Βουλγαρία αρχές του 20ού αιώνα να προσθέσουν «ωφ» η «εφ» στα επώνυμά τους,

ενώ στις κοινωνικές τους σχέσεις χρησιμοποιούν και σήμερα ελληνικά ονοματεπώνυμα,

Πανσλαβισμός: Η προσπάθεια εκβουλγαρισμού της Μακεδονίας.

  Αναδημοσίευση από την "Ηλεκτρονική Ιστορία της Ελλάδος"

Για πολλούς αιώνες και υπό την καταθλιπτική κυριαρχία των Οθωμανών Τούρκων, το εθνικό συναίσθημα των Βουλγάρων επιβίωνε, όσο αυτό συνέβαινε, σε λανθάνουσα μορφή, που υστερούσε σε σχέση με την αφύπνιση των άλλων υπόδουλων βαλκανικών λαών.
Στις εξαθλιωμένες αγροτικές μάζες του παλαιοβουλγαρικού χώρου είχαν αλλοιωθεί οι ιστορικές μνήμες και διατηρούντο θολές οι αυτοκρατορικές μορφές και το μεγαλείο ενός παρελθόντος που φάνταζε εξαιρετικά μακρινό, δίχως όλα αυτά να συγκροτούν ένα στέρεο υπόβαθρο εθνικής αυτογνωσίας.

Στη ρευστότητα αυτή συνέβαλλε η ανυπαρξία κάποιου είδους βουλγαρικής ελίτ ή άρχουσας τάξης.

Την ίδια περίοδο ο ελληνισμός επεξέτεινε την ακτινοβολία του, πνευματική και οικονομική, 

σε ολόκληρο τον βαλκανικό χώρο, 

προπορευόμενος

(μέσω των Φαναριωτών, εμπόρων, λογίων κλπ.) 

σε όλους τους τομείς.

 

Σέρρες: Ο άγιος Νεομάρτυς και Ιερομάρτυς Νικήτας.

Αναδημοσίευση από το Ελληνικό Ημερολόγιο.


Μαρτύρησε στις Σέρρες στις 4 Απριλίου 1808.
Κυριακή του Πάσχα.

Ο Άγιος καταγόταν από την Τραπεζούντα του Πόντου και από γονείς κρυπτοχριστιανούς.

Σε ώριμη ηλικία πήγε στο Άγιο Όρος, στη Σκήτη της Αγίας Άννης, όπου έγινε μοναχός και προόδευσε πνευματικά.

Συνέπεσε τότε να μετατραπεί η Μονή Αγίου Παντελεήμονος, το Ρωσικό, σε κοινόβιο και παρεκάλεσαν οι πατέρες να πάνε κι άλλοι μοναχοί, για μα επανδρωθεί η Μονή .
Μεταξύ των Πατέρων που εστάλησαν από την Σκήτη της Αγίας Άννης, ήταν και ο Άγιος.
Εκεί συνέχισε τον πνευματικό του αγώνα, οι δε πατέρες της μονής, εκτιμώντας την καθαρότητα και την πνευματικότητά του , τον έκριναν άξιο και για την ιεροσύνη και χειροτονήθηκε ιερέας.

Επειδή ο άγιος προερχόταν από προγόνους και γονείς κρυπτοχριστιανούς βασανιζόταν από τον λογισμό μήπως είχε ευθύνη για τους γονείς του και τους συγγενείς του.
Μήπως έπρεπε να πάει να τους μιλήσει, να θερμάνει την πίστη τους ,ώστε να ζήσουν φανερά ως Χριστιανοί, έστω κι αν αυτό θα είχε συνέπειες για τον ίδιο.
Σιγά σιγά του γεννήθηκε ο πόθος για ομολογία και μαρτύριο. Αποκάλυψε τους λογισμούς του στον ηγούμενο και τους άλλους πατέρες αλλά δεν συμφώνησαν μήπως και δειλιάσει μπροστά στα βασανιστήρια και αντί ομολογητής και μάρτυρας γίνει αρνητής.
Επειδή με το πέρασμα του χρόνου ο πόθος του αυτός γινόταν ασίγαστος, απευθύνθηκε στους πατέρες της Σκήτης της Αγίας Άννης, οι οποίοι συμφώνησαν και ύστερα από προετοιμασία έφυγε με τη συνοδία κάποιου αδελφού.

Δεν πρόλαβε, εξαιτίας της σφοδρής επιθυμίας του, να φθάσει στην πατρίδα του αλλά εξεπλήρωσε τον πόθο του στην πόλη των Σερρών.

Φιλοξενήθηκε και προετοιμάστηκε στο Μετόχι της Ι. Μ. Εικοσιφοινίσσης .

Εθνική Παλιγγενεσία: Οι Έλληνες της Ανατολής.

Του Βλάση Αγτζίδη,  διδάκτωρος σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικού.

Παρότι η Επανάσταση του 1821 έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό, εν τούτοις διάφορες παράμετροι που σχετίζονται με το ιδεολογικό, κοινωνικό αλλά και γεωγραφικό πλαίσιο, παραμένουν ακόμα άγνωστοι.

Στις παραμέτρους αυτές περιλαμβάνεται και η συμμετοχή των Ελλήνων που κατοικούσαν στις περιοχές που χάθηκαν οριστικά για τον ελληνικό κόσμο μετά το 1922.

Οι Έλληνες του Εύξεινου Πόντου

Για τον οθωμανοκρατούμενο μικρασιατικό Πόντο, ο Γεώργιος Κανδηλάπτης αναφέρει ότι “Εν Τραπεζούντι κοινωνοί αυτής εγένοντο οι διδάσκαλοι Ηλ. Κανδήλης και Σάββας Τριανταφυλλίδης…” (Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη, Ποντιακά ιστορικά ανάλεκτα, Αλεξανδρούπολη, 1925, σελ. 14.) Ο  ίδιος αναφέρεται στη μύηση του μητροπολίτη Χαλδίας Σιλβέστρου του Β’ και σε άλλα ενδιαφέροντα γεγονότα.

Γράφει : “…εμυήθη εις την Φιλικήν Εταιρίας κατηχηθείς υπό του εν Τραπεζούντι σχολάρχου, φίλου και συμμαθητού του Σάββα Τριανταφυλλίδου… και ότι βραδύτερον διεπιστώθη τούτο εξ επιστολής του εν Κωνσταντινουπόλει αντιπροσώπου του Πρωτοσύγγελου Ιωακείμ, και έδωκεν, ενώπιον δύο απεσταλμένων της Φιλ. Εταιρείας, ελθόντων εις την Αργυρούπολιν υπό το ένδυμα δερβίσσηδων, τον επί τούτω όρκον. Οι ως άνω απεσταλμένοι, περιελθόντες πολλάς ελληνικάς εν Πόντω κοινότητας, πολλούς κατήχησαν και συνδρομάς εισέπραξαν δια τον αγώνα. Τότε έγραψα ότι κατηχήθηκαν και πλείστοι πρόκριτοι και προύχοντες της Αργυρουπόλεως και της επαρχίας Χαλδίας και συνηθροίσθη το σπουδαίον δια την εποχήν εκείνην ποσόν των 12.000 γροσίων, όπερ και απεστάλη μέσον Πατριαρχείων εις την αγωνιζομένην Ελλάδα.” (Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη, Οι Πόντιοι κατά τους αγώνας της επαναστάσεως”,  Ποντιακή Εστία, τεύχ. 13, 1962, σελ. 6623-6626.)

Σημαντική εκπρόσωπος της ποντιακής συμμετοχής υπήρξε η οικογένεια των Υψηλαντών,
η οποία, όπως και η άλλη ποντιακή οικογένεια των Μουρούζηδων, έδωσαν τα πάντα στον Αγώνα.

Η οικογένεια των Υψηλαντών ενσάρκωσε με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο το γεγονός της στράτευσης όλων των Ελλήνων στο στόχο της πολιτικής αποκατάστασης του υπόδουλου γένους.