Ο Αριστοτέλης στη μεταβυζαντινή εικονογραφία

Ο Αριστοτέλης στην Τράπεζα της Λαύρας
(1535-1541)

Γερακίνα Ν. Μυλωνά

Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

"Μακεδονικά"

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 
ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
 ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ  

Πριν μελετήσουμε τις παραστάσεις του Αριστοτέλη στη νεοελληνική τέχνη, θα αναφερθούμε σύντομα στην απεικόνιση του φιλοσόφου στη μεταβυζαντινή εικονογραφία του ελλαδικού χώρου.

Το θέμα της απεικόνισης αρχαίων φιλοσόφων σε εκκλησιαστικούς χώρους συνδέεται με την προοιώνιση της ελεύσεως του Χριστού και εμφανίζεται μέσα στα πλαίσια της σύνθεσης της Ρίζας του Ιεσσαί ή και ανεξάρτητα από αυτήν. 

Το συναντούμε από τον 16ο αι. και εξής, τόσο στον ελλαδικό όσο και στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, αν και η πρώτη γνωστή σχετική παράσταση, που βρίσκεται στο ναό του αγίου Γεωργίου Βιάννου Κρήτης , είναι του 1401. 
Τον τύπο απεικόνισης των φιλοσόφων στη Ρίζα του Ιεσσαί, καθώς και τις ρήσεις των ειληταρίων που κρατούν, μας τα δίνει ο Διονύσιος ο εκ Φουρνά στην «Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης» .

Στον ελλαδικό χώρο οι σωζόμενες απεικονίσεις φιλοσόφων είναι αρκετά συχνές και είναι οι εξής: 
 

Ο Αριστοτέλης
στον Άγιο Δημήτριο Χρυσάφων Λακωνίας (1641)

στον Άγιο Γεώργιο Βιάννου Κρήτης (1401), 

στη Μεγίστη Λαύρα (1535-1541), 

στη μονή Σταυρονικήτα (1546, κατεστραμμένες σήμερα), 

στη μονή των Φιλανθρωπηνών (1560), 

στον Άγιο Νικόλαο της Τσαριτσάνης (1614), 

στον Άγιο Δημήτριο Χρυσάφων Λακωνίας (1641), 

στη μονή της Γόλας στη Λακωνία (1673), 

στην Αγία Παρασκευή της Σιάτιστας (1679), 

στη μονή Ιβήρων (1683), 

στον Προφήτη Ηλία της Σιάτιστας (1744), 

στη μονή Βελλάς στην Ήπειρο (1745), 

στον Άγιο Γεώργιο Νεγάδων Ζαγορίου ( 1792) και

 στο προστώο της μονής Βατοπεδίου (1858). 

Σε όλες αυτές τις συνθέσεις περιλαμβάνεται η παράσταση του Αριστοτέλη .

Ελληνιστική Περίοδος: Η ίδρυση της Θεσσαλονίκης (315 π.Χ.)

Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου
Καθηγήτρια  Κλασικής Αρχαιολογίας Τμήματος Ιστορίας
και Αρχαιολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Η Θεσσαλονίκη από τον Κάσσανδρο ως τον Γαλέριο

H αρχαία Θεσσαλονίκη ως πολεοδομικό συγκρότημα έχει συνεχή ιστορία πολλών αιώνων

χωρίς διακοπές ή αξιοσημείωτες υλικές καταστροφές.

 Οι τομές που γίνονται μεταξύ των διαφόρων ιστορικών περιόδων της δεν αντιστοιχούν σε ριζικές αλλαγές στην ίδια τη μορφή της πόλης. 

Ορισμένα θεμελιώδη χαρακτηριστικά –όπως το πολεοδομικό της σχέδιο– διατηρούνται από την αρχή της στην πρώιμη ελληνιστική εποχή έως το τέλος της ύστερης αρχαιότητας,αλλά και πέρα από αυτήν, έως σήμερα. 

Η διαχρονικότητα λοιπόν της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα ουσιώδη γνωρίσματά της.

Ο Κάσσανδρος ίδρυσε τη Θεσσαλονίκη στο Θερμαϊκό κόλπο –στη θέση της σύγχρονης Θεσσαλονίκης– καθαιρώντας, όπως γνωρίζουμε από τον Στράβωνα (VII απόσπ. 21), 26 μικρότερους οικισμούς της περιοχής. 

Makedonisches Erbe: Der Hellenismus als Epoche.

Der Eingang der Grabstätte in Amphipoli Makedonien.

Christoph Höcker

GRIECHISCHE ANTIKE

Dumont

Der »Hellenismus« als Epochenbegriff

Daß mit der griechischen Niederlage gegen die Makedonen bei Chaironeia 338 v. Chr. eine Epoche, nämlich die der griechischen Stadtstaaten, zuende gegangen war, war bereits den damaligen Zeitgenossen bewußt.
Doch erst in der weltgeschichtlichen Rückschau der Historiker entstand das Problem, die auf diese Niederlage folgenden Jahrhunderte überhaupt als eine Einheit zu erkennen und abzugrenzen.
Denn vor dem normativ gesetzten Hintergrund der Klassik konnte nur eine Dekadenzzeit folgen, die charakterisiert war von Monarchien östlich-despotischer Art, verwirrenden Verschmelzungen griechischer und orientalischer Kulturund Religionsvorstellungen sowie schließlich mannigfachen Interferenzen mit der sich in Italien etablierenden neuen Großmacht, dem Imperium Romanum.

Diese gegenüber der ''Reinheit'' der Klassik mit negativen Vorzeichen gewichteten Phänomene wurden seit dem 17. Jh. mit dem Begriff »hellenistisch« belegt.

Primär bezeichnete dieser Begriff die in dieser Epoche entstandene Mischsprache des Bibelgriechischen.

Die historische Epoche des »Hellenismus« bezeichnet seit dem 19. Jh. 

die Zeitspanne

 vom Beginn der Regentschaft Alexanders des Großen 336 v. Chr. 

bis zur Seeschlacht von Actium 31 v. Chr., 

in der Augustus die Flotte Marc Antons besiegte (138). 

Dieses Ereignis bedeutete zugleich das Ende des letzten verbliebenen hellenistischen Staates, des ägyptischen Ptolemäer Reiches, wie auch den Beginn der Weltherrschaft eines monarchisch regierten Imperium Romanum.

Der Historiker Johann Gustav Droysen (1808-1884) 

beschrieb als erster
den Hellenis­mus
als eine kohärente historische Epoche.

Der Begriff »Hellenismus« wie auch die zeitliche Eingrenzung gehen auf den Historiker Johann Gustav Droysen (1808-1884; 139) und seine zwischen 1836 und 1843 erschienene dreibändige »Geschichte des Hellenismus« zurück.

 Droysen erkannte 

die charakteristische Verschmelzung 

der damaligen Kulturen

 zu einem großen Ganzen und auch die geographische Randlage, in die das alte Griechenland während dieses Prozesses geriet, sah hier jedoch einen insgesamt positiv zu bewertenden,
weil griechisch dominierten Vorgang, 

der am Ende zu einer Gräzisierung der ganzen Welt geführt habe.

Manolis Andronikos: die Gräber der Makedonier

Makedonische Kunst.
Die drei Zentimeter hohe Goldapplikation ist eine von
mehreren, die ursprünglich an einem Gewand befestigt waren.
Sie zeigt das Gorgonenhaupt der Medusa.
(Archaölogisches Museum Thessaloniki, Makedonien)

Mark Rose,

Eti Bonn-Muller,

Giorgio Ferrero.

 A R C H Ä O L O G I CA

WUNDER DER VERGANGENHEIT

Manolis Andronikos.

Im November 1977 begann der griechische Archäologe Manolis Andronikos damit, in Vergina, der antiken makedonischen Hauptstadt Aigai bei Thessaloniki in Nordgriechenland, ein großes Hügelgrab, auch Tumulus genannt, auszuheben.

Er stieß auf Fragmente von Grabstelen.

Noch tiefer entdeckte er aufwendige, aus dem 4. Jahrhundert v. Chr. stammende Gräber mit Gegenständen aus Gold, Silber, Bronze und Elfenbein.

Manolis Andronikos (1919 - 1992)

Makedonien ist nicht griechisch sondern Griechenland: DAS VERMÄCHTNIS ALEXANDERS DES GROSSEN

Ein Fresco aus Pompeji zeigt
die Heirat Alexanders des Großen
mit Stateira, der Tochter des Dareios.

RUTH SHEPPARD

ALEXANDER DER GROSSE

UND SEINE FELDZÜGE

'Als Alexander im Jahr 323 v. Chr. erst 32-jährig starb, wurde er wie ein Gott verehrt.
Er hinterließ ein Weltreich, das von Griechenland bis Indien,
von Ägypten bis an den Hindukusch reichte - ohne Nachfolger.
Politisch sollte Alexanders Riesenreich zwar rasch wieder zerfallen,
unvergänglich blieb jedoch sein kulturelles Erbe:
der Hellenismus. '

Das hellenistische Zeitalter

Alexander starb als Herrscher über ein riesiges Reich, das sich von Kontinentaleuropa bis an den indischen Subkontinent erstreckte.

Obwohl es unter den Diadochen aufgeteilt war, hatten seine Eroberungen langfristige kulturelle Auswirkungen. Um sein Reich zu sichern und weil er glaubte, dass Kultur und Regierung Städte in griechischem Stil bedeuteten, hatte er über seine Feldzüge hindurch Siedlungen gegründet.

Es sind über Asien verteilt 70 Orte oder Außenposten, von denen angenommen wird, dass Alexander sie gegründet hat, viele davon nach ihm benannt, einschließlich Alexandreia in Ägypten, Iskenderun in der Türkei, Iskandarija im Irak und Alexandreia am Indos (Alexandreia Bukephalos) in Pakistan. Diese könnten sein dauerhaftester Beitrag zur Geschichte sein.

Mithilfe dieser Ortschaften und seines Hofes führte Alexander griechische Sprache und Bräuche in Asien ein. 

XΩMA ΚΑΙ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ:
Εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου
που τύπωσε ο Ρήγας
στη Βιέννη το 1797.

I. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Μηνιαία Επιθεώρηση ΗΩΣ

1960

Πολλές φορές η Ελλάδα μας προσφέρει την εντύπωση, πως είναι μια θύμηση, μια στιγμή σταματημένη μέσα στο χρόνο.

Οι  μοναξιές της είναι πυκνές. 
Βουνά χωρίς βλάστηση, γυμνή πέτρα κατασκεπασμένη από ταπεινότατο θάμνο, φαράγγι λησμονημένο από τον αγωγιάτη, ερημικό νεράκι από τραχιά σκισματιά, που τραγουδεί σιγαλά για τον εαυτό του, μονοπάτι που νοσταλγεί τα βήματα που το έχουν εγκαταλείψει, καστροπύργι αφημένο στο πεπρωμένο του χαλασμού με το νυχτοπούλι μοναδική συντροφιά του, κ’ ένα ξωκκλήσι αλειτούργητο, που δεν το  γνιάζεται πια μήτε ο «παλαιός των ήμερων», ο «πολιός» λειτουργός του Παπαδιαμάντη, και  καλύβι που το  έχει απαρνηθεί κι ο γιδοβοσκός, ο τόπος δυσκολεύεται ν’ αναστήσει, να θρέψει τούς ανθρώπους του, κ'  οι άνθρωποί του μισεύουν γι άλλου.

Η Μακεδονία είναι μια ζωντανή παρουσία.

Griechische Kunst: Makedonische Grabstätte.

Der Löwe von der Grabstätte Amphipolis in Makedonien.

 Haritini Kotsidu

Die griechidche Kunst

Von den Anfängen bis zum Hellenismus.

Die Bilder und die Textformatierungen 
sind unsere Auswahl (Yauna),
 und nicht im Text enthalten.

 

Grabbauten
und
Grabbeigaben

Repräsentativen Fassaden, aufwendiger Architektur und hochqualitativen Wandmalereien ausgestatteten Grabanlagen waren die bevorzugte Bestattungsform des makedonischen Adels.


Etwa 300 makedonische Kammergräber sind an mehreren Stellen Makedoniens entdeckt worden, sie zeigen einen einheitlichen Architekturtypus.

 Aus Quadern erbaute und überwölbte, beachtenswert große Grabräume waren entweder unterirdisch angelegt oder nachträglich mit einem Grabhügel {tumulus) überdeckt und durch einen rampenförmigen dromos zugänglich.

Der Eingang der Grabstätte in Amphipoli.

Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία: Το Αυτοκρατορικόν Φιρμάνιον της Εξαρχίας (28 Μαρτίου 1870)

Πολλά έχουν γραφεί και πολλές αναφορές στο σουλτανικό Φιρμάνι της 28ης Μαρτίου 1870 και ειδικότερα στο 10ο άρθρο του που έφερε στην μεν Βουλγαρία την απόσχιση από το Πατριαρχείο, στη Μακεδονία μόνο συμφορά στη δε Ανατολική Ρωμυλία το ξεριζωμό των Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες, οι οποίες υπήρχαν εκεί χιλιετηρίδες.

Ο πρωτεργάτης της απόσχισης
 Ρώσος κόμης
Νικολάι Πάβλοβιτς Ιγνάτιεβ
Граф Николай Павлович Игнатиев

 Αρθ. Ι0ον.

Ή Βουλγαρική Εξαρχία θέλει περιλαβει τάς έπαρχίας
'Ρουστσουκίου,
Σιλιστρίας,
Σούμλας,
 Τουρνόβου, 
Σοφίας, 
Βράτσης, 
Λοβτσού,
Βιδύνης,
Νύσσης,
Έσεχέρ Kιοί, 
Κεστεντηλίου, 
Σαμακοβίου, 
Βελισσού, καί τήν έπαρχίαν Συλίμνου, 

[έξαιρουμένων είκοσι περίπου χωρίων παραλίων του 'Εύξείνου Πόντου μεταξύ Βάρνης καί Κωνσταντίας κειμένων καί οίκουμένων υπό κατοίκων μή Βουλγάρων ώς 
καί των πόλεων καί κωμοπόλεων 
Βάρνης, 
Άγχιάλου καί 
Μεσημβρίας] 

Namensstreit um Makedonien - Makedonische Frage: Sprachen und Dialekte im antiken Makedonien

Das Antike Makedonien

Die makedonische Sprache der antiken Makedonen  ist mit dem modernen slawischen "Mazedonisch" nicht zu verwechseln.

 Die Wörter Makedonien, makedonisch  sind griechisch. 

Nach Heinrich Tischner :

• Μακεδονία Makedonía 'weites Land'
  • Makedonien hat im Unterschied zum gebirgigen Griechenland eine große Ebene.
  • idg. *mec- 'groß'
    • griech. μακεδνός mākednós, μηκεδανός mēkedanós 'lang' hat nach {H} auch die Bedeutung 'weit, hoch'.

Die heutigen Bewohner der Antike Makedonien, heute auch 'μείζον Μακεδονία' genannt sind griechische Makedonen.

Ihre Sprache ist griechisch und sie sprechen ein griechisches Dialekt das makedonisch heißt.

Diese Sprache wurde Jahrhunderte  bevor die Slaven (ca. 9. Jahrhundert n. Chr.) in Makedonien eindrangen, von den einheimischen Makedonen gesprochen und ist weiter kontinuierlich bis heute die Muttersprache der griechische Makedonen. 

Zwar war während der 400 jährige türkische Besatzung türkisch  als Amtssprache in Makedonien bestimmt aber die Bevölkerung Makedoniens sprach griechisch und zwar makedonische Dialekte wie zB. der griechisch-makedonischer Dialekt von Dardakas.

 

  Ethnological Map by Synvet (1877)

Sehr großer Teil  Makedoniens wie  

z.B. ganz Halkidiki, 

Thassos, 

Katerini, 

Kavala,

ebenso der größter Teil von 

Drama, 

Seres, 

Thassaloniki usw

haben niemals einen andere Sprache als griechisch gesprochen.

In der restlichen Regionen Makedoniens war die Bevölkerung zweisprachig, griechisch und slavisch-bulgarisch.

Nur in sehr kleinen und abgelegenen Ortschaften wurde nur das slavisch-bulgarisch gesprochen.

Der Slawische  bzw. bulgarische Dialekt das in Makedonien gesprochen wurde, ist erst 1945

 als offizielle Sprache von Skopje, damals  'Vardarska Banovina' definiert worden und wurde als slavo-makedonisch deklariert.

Nach eine Präsenz von tausenden von Jahren der griechischen Sprache und der griechischen Tradition in Makedonien ist es eine historische Fälschung des Nachbarstaates FYROM, das griechische Wort  Makedonien zu nutzen.

Das Makedonische hat mit dem  slavischen Dialekt das heute in Skopje gesprochen wird überhaupt nichts gemeinsam.

Der Name 'makedonisch' wird demzufolge missbraucht!.

Μακεδονικός Αγώνας: Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον έναντι των εμπεριστάτων επαρχιών του κατά τον Μακεδονικό Αγώνα.

Αγγελοπούλου Αθανασίου

Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄ ο Μεγαλοπρεπής
Ο Μακεδόνας Ιεράρχης
εκ
Κρουσόβου Πελαγονίας
 (1834 - 1912)

καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Τδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου
.
(οι φωτογραφίες επιλογή Yauna)

Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον της Κωνσταντινουπόλεως υπήρξεν η ανωτάτη αρχή, η οποία ήτο υπεύθυνος απέναντι της Όθωμανικής Αυτοκρατορίας διά την κοινοτικήν, την σχολικήν, την θρησκευτικήν και την εν γένει πνευματικήν ζωήν των ορθοδόξων κοινοτήτων εις την επικράτειαν, ασχέτως φυλής και γλώσσης.

Αλλά τα εθνικιστικά κινήματα της Ευρώπης και ειδικώτερον της Χερσονήσου του Αίμου, υπό  τον πνέοντα άνεμον του πανσλαβισμού αφ’ ενός και του πολίτικου και ιδεολογικού παρεμβατισμού των Μεγάλων Δυνάμεων εις την φθίνουσαν τότε Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν  αφ’ ετέρου, διετάραξαν και την κανονικήν και την εθναρχικήν τάξιν των υπό  το Οικουμενικόν  Πατριαρχείον ορθοδόξων λαών του ευρωπαικού  τμήματος της αυτοκρατορίας, όπου τεχνηέντως και μεθοδικώς εισέδυσαν νέα εθνικά, πολιτικά, εκκλησιαστικά και ομολογιακά ρεύματα.
 
Τα ξένα ταύτα ρεύματα ηυνόησαν και υπέθαλψαν το μικρόβιον των ξένων προπαγανδών, αι οποίαι συνηντήθησαν εις εν κοινόν χαρακτηριστικόν: ήσαν κατ’ ουσίαν ανθελληνικαί  και αντιπατριαρχικαί, όπως άλλωστε και μέχρι σήμερον συμβαίνει με τας παντός είδους εις βάρος του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας προπαγάνδας.

Αύται, λοιπόν, έπληξαν κυρίως τας ευρωπαικάς επαρχίας του θρόνου, ήτοι 
την Θράκην, 
την Μακεδονίαν και 
την Ήπειρον.
 
Αι επαρχίαι αύται μαζί με τας νήσους του Αρχιπελάγους, ενσωματωθείσαι μετά τους βαλκανικούς πολέμους εις την Ελλάδα, αποτελούν σήμερον τας περιλαλήτους μητροπόλεις των Νέων Χωρών.

Η Μακεδονία είναι Ελλάδα: "ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ"-1867

Μηνιαία Επιθεώρηση ΗΩΣ

1960

 Ανάμεσα σε παλαιά χειρόγραφα και βιβλία — από αυτά που κληρονόμοι αδιάφοροι πωλούν με την οκά εις παλαιοβιβλιοπωλεία, συνήθως προς πολτοποίησιν και σπανιώτατα διά να πέσουν στα χέρια άλλου βιβλιόφιλου η ερευνητού — ευρέθη μία επιστολή χειρόγραφος ημερομηνίας :

 

23 Φεβρουάριου 1867 γραμμένη από την

«εν Άθήναις κεντρική των Μακεδόνων Επιτροπή» και απευθυνομένη προς τον Κύριον Δήμον Λάζον εις Ν. Πέλλαν.

Η επιστολή αυτή προσεφέρθη από τον παλαιοβιβλιοπώλην Νώτην Δ. Καραβίαν εις την Εταιρίαν Μακεδονικών Σπουδών κάτωθι δε του χειρογράφου τίτλου της, έχοντος πανομοιοτύπως;

 είναι γραμμένη η ακόλουθος έκκλησις: