Η συμβολή της ελληνικής παιδείας στη διαμόρφωση της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας.

Ο ρόλος των ελληνικών γραμμάτων

 στις προσπάθειες εκσυχρονισμού

 της βουλγάρικης κοινωνίας τον 19ο αιώνα.

  Prof. Nadia Danova
Institute for Balkan Studies and Center of Tracology
(Yauna: Οι υπογραμμίσεις και οι φωτογραφίες είναι δικές μου)

Κατ’ αρχήν οφείλω να εξηγήσω τον τίτλο της διάλεξής μου.

 Διάλεξα την έκφραση «προσπάθειες εκσυγχρονισμού της βουλγαρικής κοινωνίας», και όχι απλώς «εκσυγχρονισμός της βουλγαρικής κοινωνίας», γιατί, πραγματικά, με την πάροδο του χρόνου όλο και περισσότερο διερωτώμαι σε τι βαθμό ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε αυτό το εγχείρημα.


Πριν μιλήσω για τον ρόλο των Ελληνικών Γραμμάτων στην βουλγαρική ιστορία, θα ήθελα να πω μερικά λόγια για την στάση της βουλγαρικής ιστοριογραφίας ως προς το θέμα της ελληνικής επιρροής στην πολιτιστική ζωή των Βουλγάρων.

Αυτό εμφανίζεται στα βουλγαρικά κείμενα την εποχή της διαμόρφωσης της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας τον 18ο αι. και, φυσικά, βρίσκει την θέση του στην μεγάλη εθνική αφήγηση.

Επιπλέον, το θέμα αυτό εισχωρεί μόνιμα στην εθνική μυθολογία των Βουλγάρων. 
Η διαδικασία διαμόρφωσης της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας διεξάγεται σχεδόν όμοια με την ίδια διαδικασία των άλλων κοινωνιών και, φυσικά, εδώ διαπιστώνουμε όλα τα χαρακτηριστικά της πορείας της δημιουργίας της νοερής κοινότητας.

Στον συνάδελφο Πασχάλη Κιτρομηλίδη οφείλουμε την μεταφορά του όρου του Μπενεντίκτ Άντερσον «Imagined Communities» στον χώρο της οθωμανικής Ανατολής, όσον αφορά την έκφραση της διαδικασίας οικοδόμησης του έθνους.
Οφείλω να πω ακόμα ότι, πράγματι, η μετάφραση στα βουλγαρικά ενός σχετικού έργου του Πασχάλη Κιτρομηλίδη έθεσε ενώπιον των Βουλγάρων ιστορικών το πρόβλημα να βρουν την καταλληλότερη λέξη για την απόδοση του όρου του Μπενεντίκτ Άντερσον.

Έτσι στην διαδικασία οικοδόμησης της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας 

εμφανίζεται ο μύθος
σύμφωνα με τον οποίο

 τα βουλγαρικά μεσαιωνικά χειρόγραφα καταστράφηκαν

 από τους Έλληνες μετά την άλωση της Βουλγαρίας από τους Τούρκους,

 το 1396, 

με σκοπό να εξελληνισθούν οι Βούλγαροι.

Η διαδικασία διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας των Βουλγάρων
απαίτησε
να κατασκευασθεί η αρνητική εικόνα του «άλλου»
με τον οποίον γίνεται η σύγκριση - υποχρεωτική φάση της διαδικασίας αυτής -
για να αποδειχθεί ότι είμαστε οι καλύτεροι.

Μελένικο(bul.Мелник). Ελληνόφρονες και Βουλγαρόφρονες Μακεδόνες και ο "σλαβόφιλος" Μητροπολίτης Μελενίκου Προκόπιος(1875-1891).

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΜΠΑΚΑΣ

Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών  

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΕΛΕΝΙΚΟΥ

 ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ο ΣΕΡΡΑΙΟΣ

(Περίπτωση ορθοδόξου αρχιερέα

 στη δίνη των εθνοφυλετικών ανταγωνισμών

 και της διαμάχης Αθηνών-Φαναρίου)

     

Κατά την κρίσιμη φάση της εμφάνισης και έξαρσης του Βουλγαρικού Ζητήματος στο χώρο της Μακεδονίας 

οι περιπτώσεις ιεραρχών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, 

φιλικά προσκειμένων προς το βουλγαρικό στοιχείο και ενδοτικών στις απαιτήσεις του, 

σκανδάλισαν, προβλημάτισαν και ανησύχησαν πολλούς.

 Ιδιαίτερα η κατάσταση αυτή ενόχλησε την ελληνική εξωτερική πολιτική και τους εκπροσώπους της, δηλαδή τις κατά τόπους ελληνικές διπλωματικές αρχές, που έβλεπαν ορισμένους μητροπολίτες να μην πειθαρχούν στις δικές τους γραμμές και υποδείξεις.

Οι διαφωνίες των εκπροσώπων του ελληνικού κράτους και μητροπολιτών πάνω σε καίρια εθνικά θέματα που χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή, οδηγούσαν αρκετές φορές σε ανοιχτές συγκρούσεις και σε προσωπικές αντεγκλήσεις 2. 

Η διαφορετική πολιτική που πολλές φορές ακολουθήθηκε από τα δύο εθνικά κέντρα, την Αθήνα και το Φανάρι, αιτιολογεί την κατάσταση.