 | |
| Αμφίπολη, αργυρό τετράδραχμο του Απόλλωνα (410-354 π.Χ.) Η κεφαλή αυτή του Απόλλωνα που κοιτά ελαφρά προς τα δεξιά, είναι από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της Ελληνικής Τέχνης. |
WAYNE G.SAYLES
Τα αρχαία Νομίσματα
και η Νομισματική Τέχνη
της Αρχαίας Ελλάδος.
(οι φωτογραφίες είναι επιλογή του Yauna)
της Αρχαίας Ελλάδος.
(οι φωτογραφίες είναι επιλογή του Yauna)
Ελληνικές φωνές από το
Παρελθόν
Η Ιστορία είναι η
καταγεγραμμένη εμπειρία του ανθρώπου.
Ολες όμως οι ιστορικές αναφορές
επηρεάζονται έως κάποιο βαθμό από τις αντιλήψεις και τις προκαταλήψεις του
ιστορικού. Ενώ είναι συναρπαστικό να μελετούμε τα γεγονότα από τα σχόλια των
αρχαίων συγγραφέων, θα έπρεπε να ενθυμούμαστε πως οι συγγραφείς των
επιβιωσάντων έργων της αρχαιότητος απομονώνονται χρονικά από τα
αντικείμενα που γράφουν.
Οι σύγχρονοι αναγνώστες μπορεί έτσι να καταλήξουν σε
ανακριβή συμπεράσματα εάν δεν λάβουν υπ’ όψιν ακόμη και τις σκόπιμες
παραποιήσεις που έγι ναν στα κείμενα από τις δυνάμεις που θέλησαν να
αιτιολογήσουν την δική τους κοσμοαντίληψη, όπως π.χ.
ο Αισώπιος μύθος «Αλέκτορες δύο και αετός» που τελειώνει ως εξής:
ο Αισώπιος μύθος «Αλέκτορες δύο και αετός» που τελειώνει ως εξής:
«Ο μύθος σημαίνει πως ο Κύριος
αντιτάσσεται στους υπερήφανους και ευεργετεί τους ταπεινούς».
Οπως και να γίνει
όμως, η λογοτεχνία είναι μία διαφωτιστική πηγή πληροφοριών.
Οι αρχαίοι
συγγραφείς μας άφησαν έναν μεγάλο πλούτο πληροφοριών και πολλές από αυτές
επιβίωσαν παρά τις πυρές και τις διώξεις.
Κάποιες από αυτές είναι αρκετά
χρήσιμες στην νομισματική ώστε να γίνουν κατανοητά τα σχέδια στα νομίσματα.
Το
πιο χρήσιμο έργο είναι τα «Γεωργραφικά» του Στράβωνος που γράφτηκε την εποχή
του Αυγούστου.
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε μια μακρά πραγματεία στα μέσα του
πρώτου αιώνος μ.Χ. για οτιδήποτε ήταν γνωστό στον κόσμο των Ρωμαίων.
Ενα
κεφάλαιο της “Φυσικής Ιστορίας» του είναι αφιερωμένο στην τέχνη.
Σ’ αυτήν συμπεριλαμβάνεται ένας κατάλογος γλυπτών (κυρίως Ελλήνων) και το έργο τους.
Κάποια σχόλια του Πλίνιου ρίχνουν φως στον ρόλο που έπαιξε η τέχνη στην κοινωνία της εποχής εκείνης τουλάχιστον στην ζωή των μορφωμένων Ρωμαίων.
Έναν αιώνα αργότερα ο Παυσανίας κατέγραψε τα έργα της γλυπτικής που ήταν ακόμη όρθια ή τα ενθυμούντο ακόμη οι κάτοικοι των περιοχών που επισκεύθηκε στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησις». Πολλά από τα μνημειακά έργα που αναφέρονται από τον Παυσανία εμφανίζονται ως εικόνες στην Ελληνική και Ρωμαϊκή νομισματοκοπία των πόλεων.
Δύο σημαντικοί νομισματολόγοι του τέλους του 19ου αιώνος, ο Πέρσυ Γκάρντνερ και ο Φρίντριχ Ιμχουφ Μπλούμερ ανέλυσαν τα έργα που περιγράφει ο Παυσανίας και εμφανίζονται σε νομίσματα. Το άρθρο τους που εμφανίστηκε στην Journal of Hellenic Studies (1885-1887) ανατυπώθηκε κάτω από νέο τίτλο στα 1964.
Το έργο τους λοιπόν «Αρχαία Νομίσματα που εικονογραφούν χαμένα αριστουργήματα της Ελληνικής Τέχνης. Ένας νομισματικός σχολιασμός στον Παυσανία» παραμένει ακόμη εκπαιδευτικό και ευχάριστο.
Σ’ αυτήν συμπεριλαμβάνεται ένας κατάλογος γλυπτών (κυρίως Ελλήνων) και το έργο τους.
Κάποια σχόλια του Πλίνιου ρίχνουν φως στον ρόλο που έπαιξε η τέχνη στην κοινωνία της εποχής εκείνης τουλάχιστον στην ζωή των μορφωμένων Ρωμαίων.
Έναν αιώνα αργότερα ο Παυσανίας κατέγραψε τα έργα της γλυπτικής που ήταν ακόμη όρθια ή τα ενθυμούντο ακόμη οι κάτοικοι των περιοχών που επισκεύθηκε στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησις». Πολλά από τα μνημειακά έργα που αναφέρονται από τον Παυσανία εμφανίζονται ως εικόνες στην Ελληνική και Ρωμαϊκή νομισματοκοπία των πόλεων.
Δύο σημαντικοί νομισματολόγοι του τέλους του 19ου αιώνος, ο Πέρσυ Γκάρντνερ και ο Φρίντριχ Ιμχουφ Μπλούμερ ανέλυσαν τα έργα που περιγράφει ο Παυσανίας και εμφανίζονται σε νομίσματα. Το άρθρο τους που εμφανίστηκε στην Journal of Hellenic Studies (1885-1887) ανατυπώθηκε κάτω από νέο τίτλο στα 1964.
 |
| Αργυρό τετράδραχμο Αλεξάνδρου Γ΄ Μακεδονίας, 325-315 π.Χ. |
Το έργο τους λοιπόν «Αρχαία Νομίσματα που εικονογραφούν χαμένα αριστουργήματα της Ελληνικής Τέχνης. Ένας νομισματικός σχολιασμός στον Παυσανία» παραμένει ακόμη εκπαιδευτικό και ευχάριστο.
Αν και η άμεση
αναφορά σε νομίσματα στους αρχαίους συγγραφείς δεν είναι συχνή, πολλές αναφορές
στην γλυπτική είναι χρήσιμες για τους σύγχρονους επιστήμονες της νομισματικής.
Ένα άλλο έργο του προηγούμενου αιώνα που είναι ακόμη χρήσιμο σε αυτούς που
μελετούν και συλλέγουν νομίσματα σαν έργα τέχνης είναι το έργο του Στιούαρτ
Τζόουνς:
«Επιλογή απο σπασμάτων από τους Αρχαίους συγγραφείς, επεξηγηματική της Ιστορίας της Ελληνικής Γλυπτικής».
Η ανατύπωση του έργου αυτού από τον οίκο Argonaut, στα 1966 περιλαμβάνει ένα πολύ χρήσιμο κατάλογο.
«Επιλογή απο σπασμάτων από τους Αρχαίους συγγραφείς, επεξηγηματική της Ιστορίας της Ελληνικής Γλυπτικής».
Η ανατύπωση του έργου αυτού από τον οίκο Argonaut, στα 1966 περιλαμβάνει ένα πολύ χρήσιμο κατάλογο.
Κατά το τέλος του
19ου αιώνα έχουν τυπωθεί άφθονα λεξικά Γεωγραφίας, Μυθολογίας, Βιογραφιών
προσωπικοτήτων της κλασσικής εποχής, κλπ.
Μπορούν να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα, οι πληροφορίες τους όμως πρέπει πάντοτε να επιβεβαιώνονται με πιο σύγχρονες πηγές εάν αυτό είναι δυνατόν πολλά έγιναν γνωστά για τον αρχαίο κόσμο τα τελευταία εκατό χρόνια!
Υπάρχουν αρκετές σύγχρονες συλλογές αποσπασμάτων αρχαίων κειμένων που είναι και αυτές χρήσιμες στην νομισματική επιστήμη.
Δύο από αυτές είναι: Το βιβλίο του Τζ. Πόλλιτ «Η τέχνη της Ελλάδος», (140031π.Χ.) (Prentice Hall Sources and Document sériés),
και το βιβλίο του Στέφεν Μύλλερ «Αρετή. Τα Ελληνικά Αθλήματα από τις Αρχαίες Πηγές» (Univercity of California Press).
Μπορούν να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα, οι πληροφορίες τους όμως πρέπει πάντοτε να επιβεβαιώνονται με πιο σύγχρονες πηγές εάν αυτό είναι δυνατόν πολλά έγιναν γνωστά για τον αρχαίο κόσμο τα τελευταία εκατό χρόνια!
Υπάρχουν αρκετές σύγχρονες συλλογές αποσπασμάτων αρχαίων κειμένων που είναι και αυτές χρήσιμες στην νομισματική επιστήμη.
Δύο από αυτές είναι: Το βιβλίο του Τζ. Πόλλιτ «Η τέχνη της Ελλάδος», (140031π.Χ.) (Prentice Hall Sources and Document sériés),
και το βιβλίο του Στέφεν Μύλλερ «Αρετή. Τα Ελληνικά Αθλήματα από τις Αρχαίες Πηγές» (Univercity of California Press).
 |
| Αργυρό τετράδραχμο Μένδης Μακεδονίας, 425π.Χ.
Εμπροσθότυπος Διόνυσος καθήμενος ανάστροφα επάνω σε όνο. |
Τα νομίσματα
είναι η οπτική καταγραφή της ανθρώπινης εμπειρίας.
Είναι μία λιγότερο περιγραφική μορφή ιστορίας απ’ ότι η λογοτεχνία και η ιστορία που λένε, πρέπει να βγει μετά από μία πολύ προσεκτική ανάλυση.
Εκτός από τις πληροφορίες που μας δίδει η εικονογραφία και οι επιγραφές, ένα νόμισμα μπορεί να αποκαλύψει πολλά από τον χρόνο και τον τόπο που εκδόθηκε.
Η χρονολόγηση είναι μία από τις πλευρές τις ιστορίας η οποία πολλά ωφελήθηκε από την νομισματική έρευνα.
Τα νομίσματα δεν έχουν ελαττωματική μνήμη ούτε και συγχέουν το ένα πρόσωπο με το άλλο.
Μας δίδουν τις ίδιες πληροφορίες που έδιναν και σε κάποιον που ζούσε την εποχή της έκδοσης τους. Δικό μας έργο είναι να ερμηνεύσουμε σωστά τις πληροφορίες αυτές και να τις θέσουμε στο σωστό τους πλαίσιο.
Είναι μία λιγότερο περιγραφική μορφή ιστορίας απ’ ότι η λογοτεχνία και η ιστορία που λένε, πρέπει να βγει μετά από μία πολύ προσεκτική ανάλυση.
Εκτός από τις πληροφορίες που μας δίδει η εικονογραφία και οι επιγραφές, ένα νόμισμα μπορεί να αποκαλύψει πολλά από τον χρόνο και τον τόπο που εκδόθηκε.
Η χρονολόγηση είναι μία από τις πλευρές τις ιστορίας η οποία πολλά ωφελήθηκε από την νομισματική έρευνα.
Τα νομίσματα δεν έχουν ελαττωματική μνήμη ούτε και συγχέουν το ένα πρόσωπο με το άλλο.
Μας δίδουν τις ίδιες πληροφορίες που έδιναν και σε κάποιον που ζούσε την εποχή της έκδοσης τους. Δικό μας έργο είναι να ερμηνεύσουμε σωστά τις πληροφορίες αυτές και να τις θέσουμε στο σωστό τους πλαίσιο.
Υπάρχει ένας
αριθμός στοιχείων στο σχέδιο και την παραγωγή του νομίσματος που μπορούν να
ρίξουν φως στην σύγχρονη ιστορία.
Δεν είναι όμως όλα προφανή.
Υπάρχουν μερικά νομίσματα που αποτελούν χρονολογικούς πίνακες.
Χάρις στις συγκεκριμένες συνθήκες που σχετίζονται με την έκδοσή τους, μπορούμε να τα χρονολογήσουμε επακριβώς.
Η χρονολόγηση σχετικών νομισμάτων μπορεί συχνά να γίνει από την αποτύπωση, το κράμα και τις ομοιότητες στην τεχνοτροπία.
Η μορφή αυτή νομισματικής αναλύσεως είναι γενικώς εξηρτηρμένη,
διότι τα νομίσματα μιλούν από μόνα τους.
Δεν είναι όμως όλα προφανή.
Υπάρχουν μερικά νομίσματα που αποτελούν χρονολογικούς πίνακες.
 |
| Αργυρό τετράδραχμο Αθηνών, 440-420 π.Χ. Οπισθότυπος Γλαύκα Αθήνα |
Χάρις στις συγκεκριμένες συνθήκες που σχετίζονται με την έκδοσή τους, μπορούμε να τα χρονολογήσουμε επακριβώς.
Η χρονολόγηση σχετικών νομισμάτων μπορεί συχνά να γίνει από την αποτύπωση, το κράμα και τις ομοιότητες στην τεχνοτροπία.
Η μορφή αυτή νομισματικής αναλύσεως είναι γενικώς εξηρτηρμένη,
διότι τα νομίσματα μιλούν από μόνα τους.
Σαν
νομισματολόγοι βρισκόμαστε σε πρόβλημα όταν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε το
νόημα μίας εικόνας ή να συσχετίσουμε την έκδοση ενός νομίσματος με κάποιο
συγκεκριμένο γεγονός.
Μερικές φορές αυτό μπορεί να γίνει με ευκολία και σιγουριά.
Το πιο πιθανό όμως είναι να βρεθούμε σε μία αναζήτηση η οποία ενέχει μεγάλους κόπους και κινδύνους, πριν τελικά φθά σουμε στην αλήθεια.
Τα συμπεράσματα μας όμως συχνά αμφισβητούνται και νέες υποθέσεις αναζωπυρώνουν το θέμα.
Οι προκλήσεις αυτές μας βοηθούν να ελέγξουμε θεωρίες που οδηγούν σε νέες αποδοχές και καλύτερη κατανόηση του αρχαίου κόσμου.
Ενα τυπικό παράδειγμα αυτού, αφορά την χρονολόγηση της βασιλείας ιστορικών σκοτεινών ηγεμόνων.
Οι αρχαίοι συγγραφείς ήταν διάσημοι για τις κακές χρονολογήσεις τους και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο εμπιστοσύνης χωρίς την ύπαρξη εναλλακτικής επιβεβαίωσης.
Οι ηγεμόνες της Βακτριανής χαρακτηρίζονται από το πρόβλημα αυτό.
Το πρόσφατο έργο του Ο. Bopearachi μας οδήγησε προς τη σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν όμως ακόμη πολλά σημεία αβέβαια.
Μερικές φορές αυτό μπορεί να γίνει με ευκολία και σιγουριά.
Το πιο πιθανό όμως είναι να βρεθούμε σε μία αναζήτηση η οποία ενέχει μεγάλους κόπους και κινδύνους, πριν τελικά φθά σουμε στην αλήθεια.
Τα συμπεράσματα μας όμως συχνά αμφισβητούνται και νέες υποθέσεις αναζωπυρώνουν το θέμα.
Οι προκλήσεις αυτές μας βοηθούν να ελέγξουμε θεωρίες που οδηγούν σε νέες αποδοχές και καλύτερη κατανόηση του αρχαίου κόσμου.
Ενα τυπικό παράδειγμα αυτού, αφορά την χρονολόγηση της βασιλείας ιστορικών σκοτεινών ηγεμόνων.
Οι αρχαίοι συγγραφείς ήταν διάσημοι για τις κακές χρονολογήσεις τους και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο εμπιστοσύνης χωρίς την ύπαρξη εναλλακτικής επιβεβαίωσης.
Οι ηγεμόνες της Βακτριανής χαρακτηρίζονται από το πρόβλημα αυτό.
Το πρόσφατο έργο του Ο. Bopearachi μας οδήγησε προς τη σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν όμως ακόμη πολλά σημεία αβέβαια.
Η νομισματική
έρευνα είναι σαν ένας σύνθετος γρίφος.
Απο τελεί πρόκληση η επαρκής κατανόηση του παρελθόντος και η τοποθέτησή του στο σωστό πλαίσιο ώστε να εξάγουμε όλες τις πληροφορίες για τον χρόνο και τον τόπο καταγωγής του. Αυτή είναι η χαρά των επιστημόνων της αρχαίας νομισματικής.
Όσο περισσότερο ασχολείται κανείς, τόσο πιο καθαρά μπορεί να ακούσει τις φωνές από το παρελθόν.
Απο τελεί πρόκληση η επαρκής κατανόηση του παρελθόντος και η τοποθέτησή του στο σωστό πλαίσιο ώστε να εξάγουμε όλες τις πληροφορίες για τον χρόνο και τον τόπο καταγωγής του. Αυτή είναι η χαρά των επιστημόνων της αρχαίας νομισματικής.
Όσο περισσότερο ασχολείται κανείς, τόσο πιο καθαρά μπορεί να ακούσει τις φωνές από το παρελθόν.
Η Καταγωγή και η
Χρήση του Νομίσματος στη Δύση
Οι περισσότεροι
λόγιοι του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα τοποθετούν την εφεύρεση της
νομισματοκοπίας στην Λυδία, γύρω στα 700 π.Χ. Υπήρξαν πολλές αμφιβολίες για το
θέμα αυτό και το αποτέλεσμα ήταν η επανεκτίμηση η οποία τοποθετεί το γεγονός
κατά τα τέλη του 7ου αιώνα. Πώς μπορούμε με βεβαιότητα να τοποθετήσουμε μια
ημερομηνία σ’ ένα γεγονός για το οποίο δεν έχουμε γραπτά στοιχεία, αφού τα ίδια
τα νομίσματα δεν είναι χρονολογημένα;
Στα 1904 Βρετανικές ανασκαφές στο ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ανακάλυψαν έναν σωρό από 90 περίπου νομίσματα από ήλεκτρο.
Ήταν ορισμένοι
σβώλοι ήλεκτρου ομοιόμορφου βάρους, αλλά δεν είχαν τυπωμένους χαρακτήρες και
ήταν σημαδεμένοι με ένα απλό εντύπωμα ενώ άλλα είχαν ένα συν διασμό από ζωϊκές
αναπαραστάσεις και ήταν σημαδεμένα.
Η ανάλυση και η ερμηνεία του ευρήματος αυτού ασχο λήθηκε κυρίως με το θέμα της χρονολόγησης.
Τα νομίσματα αυτά ανήκαν σ’ ένα παλαιότερο στρώμα γης από αυτό του ναού της Αρτέμιδος που θεμελιώθηκε κατά την βασιλεία του Κροίσου, γύρω στα 560 π.Χ. Άρα θα έπρεπε να χρονολογηθούν σε μια προγενέστερη βασιλεία.
Οι στάχτες που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές αποδόθηκαν στην καταστροφή του ναού στα 652 π.Χ. κατά την εισβολή των Κιμμερίων.
Ο Σέλτμαν υπέθεσε (Greek Coins) πως τα νομίσματα ανήκαν σε προγενέστερη εποχή. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο τότε το προγενέστερο από αυτά θα έπρεπε να χρονολογηθεί κατά την βασιλεία του Γύγη (685-652 π.Χ.) ή και πρότερον.
Η ανάλυση και η ερμηνεία του ευρήματος αυτού ασχο λήθηκε κυρίως με το θέμα της χρονολόγησης.
Τα νομίσματα αυτά ανήκαν σ’ ένα παλαιότερο στρώμα γης από αυτό του ναού της Αρτέμιδος που θεμελιώθηκε κατά την βασιλεία του Κροίσου, γύρω στα 560 π.Χ. Άρα θα έπρεπε να χρονολογηθούν σε μια προγενέστερη βασιλεία.
Οι στάχτες που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές αποδόθηκαν στην καταστροφή του ναού στα 652 π.Χ. κατά την εισβολή των Κιμμερίων.
Ο Σέλτμαν υπέθεσε (Greek Coins) πως τα νομίσματα ανήκαν σε προγενέστερη εποχή. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο τότε το προγενέστερο από αυτά θα έπρεπε να χρονολογηθεί κατά την βασιλεία του Γύγη (685-652 π.Χ.) ή και πρότερον.
Ο Γύγης ήταν ο
ιδρυτής της δυναστείας Mermnad η οποία υιοθέτησε σαν βασιλικό έμβλημα την εικόνα του λέοντος.
Το σύμβολο αυτό εμφανίζεται στην νομισματοκοπία της Λυδίας κατά την βασιλεία του Κροίσου σε αρκετές παραλλαγές.
Η χρονολόγηση των νομισμάτων αυτών υποβοηθείται από κάποια νομίσματα που φέρουν με Λυδική γραφή το όνομα WALVET που οι Ελληνες μετέφραζαν ως «Αλυάττης».
Ο Αλυάττης πατέρας του Κροίσου κυβέρνησε από το 615 έως το 560.
Οι Έλληνες ονόμαζαν τους Λυδούς, όπως και κάθε μη Ελληνόφωνο λαό, βάρβαρους.
Σήμερα θεωρούμε τα νομίσματα αυτά ως μέρος του Ελληνικού κόσμου.
Το σύμβολο αυτό εμφανίζεται στην νομισματοκοπία της Λυδίας κατά την βασιλεία του Κροίσου σε αρκετές παραλλαγές.
Η χρονολόγηση των νομισμάτων αυτών υποβοηθείται από κάποια νομίσματα που φέρουν με Λυδική γραφή το όνομα WALVET που οι Ελληνες μετέφραζαν ως «Αλυάττης».
Ο Αλυάττης πατέρας του Κροίσου κυβέρνησε από το 615 έως το 560.
Οι Έλληνες ονόμαζαν τους Λυδούς, όπως και κάθε μη Ελληνόφωνο λαό, βάρβαρους.
Σήμερα θεωρούμε τα νομίσματα αυτά ως μέρος του Ελληνικού κόσμου.
 |
| Νόμισμα του Κροίσου 560-546 π.Χ. |
Η σημερινή
επιστήμη αμφιβάλλει τόσο για το θέμα της καταστροφής του ναού, όσο και για την
έκταση της εισβολής των Κιμμερίων και την χρονολόγηση των νομισμάτων από
ήλεκτρο.
Μπορεί να μην ήταν προγενέστερα του ναού και η στάχτη στην περιοχή εκείνη μπορεί να προήρχετο από τις τελετουργίες της θε μελίωσης.
Οι ημερομηνίες πρέπει να αναθεωρηθούν για μια ακόμη φορά και δεν πρέπει να στηριζόμαστε με ασφάλεια σε οποι εσδήποτε ημερομηνίες που εξεδόθησαν για το θέμα αυτό.
Μπορεί να μην ήταν προγενέστερα του ναού και η στάχτη στην περιοχή εκείνη μπορεί να προήρχετο από τις τελετουργίες της θε μελίωσης.
Οι ημερομηνίες πρέπει να αναθεωρηθούν για μια ακόμη φορά και δεν πρέπει να στηριζόμαστε με ασφάλεια σε οποι εσδήποτε ημερομηνίες που εξεδόθησαν για το θέμα αυτό.
Αν και οι Λυδοί
ήταν οι πρώτοι που εξέδωσαν νόμισμα επίσημα, το παράδειγμά τους ακολούθησαν
αμέσως και οι άλλοι.
Τα Ιωνικά νομίσματα από ήλεκτρο χρονολογήθηκαν με σχετική βεβαιότητα στην ίδια περίπου περίοδο με αυτά που βρέθηκαν στο ναό της Αρτέμιδος.
Στα μέσα του 6ου αιώνα υπήρχαν πιθανώς περισσότερα από έξι ορυχεία σε λειτουργία.
Με την αύξηση των εξουσιών που εξέδιδαν νόμισμα, αυξήθηκε και η ανάγκη για σύμβολα ώστε να ξεχωρίζει ή μία από την άλλη.
Πολύ συχνά οι εικόνες που επέλεγαν για την πρώτη έκδοση νομίσματος οι πόλεις, διατηρήθηκαν για πολλούς αιώνες μεταλλευτικής δραστηριότη τος.
Οι εικόνες αυτές ήταν βαθειά ριζωμένες στην παράδοση των τόπων στους οποίους εμφανίστηκαν.
Τα Ιωνικά νομίσματα από ήλεκτρο χρονολογήθηκαν με σχετική βεβαιότητα στην ίδια περίπου περίοδο με αυτά που βρέθηκαν στο ναό της Αρτέμιδος.
Στα μέσα του 6ου αιώνα υπήρχαν πιθανώς περισσότερα από έξι ορυχεία σε λειτουργία.
Με την αύξηση των εξουσιών που εξέδιδαν νόμισμα, αυξήθηκε και η ανάγκη για σύμβολα ώστε να ξεχωρίζει ή μία από την άλλη.
Πολύ συχνά οι εικόνες που επέλεγαν για την πρώτη έκδοση νομίσματος οι πόλεις, διατηρήθηκαν για πολλούς αιώνες μεταλλευτικής δραστηριότη τος.
Οι εικόνες αυτές ήταν βαθειά ριζωμένες στην παράδοση των τόπων στους οποίους εμφανίστηκαν.
Τα νομίσματα εμφανίστηκαν σε τέσσερα μέταλλα:
χρυσό,
ήλεκτρο (κράμα χρυσού και τουλάχιστον κατά 20% αργύρου)
άργυρο και
μπρούτζο (κράμα χαλκού και κασσίτερου).
Η έκδοση σε άλλα μέταλλα ήταν εξαιρετικά σπάνια, αν και υπάρχουν λίγα σε νικέλιο και Billon.
Οι Αρχαίοι γνώριζαν πως να εξευγενίσουν τα μέταλλα και ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς στην διατήρηση στενών ανοχών.
Μια πρώϊμη εξέλιξη ήταν η διαίρεση αξίας μετάλλου και βάρους κάτι που εμείς γνωρίζουμε με τον όρο μονάς.
Υπάρχουν αναγνωρίσιμες μονάδες ανάμεσα στα πλέον πρώϊμα νομίσματα από ήλεκτρο, ακόμη και σε αυτά χωρίς εικόνες και κατά την διάρκεια της βασιλείας του Κροίσου (560546 π.Χ.) εισήχθη ένα σύστημα που χρησιμοποιούσε τον καθαρό χρυσό και το ασήμι.
Η εισαγωγή των
νομισμάτων από μπρούτζο των 5ο αιώνα προσέθεσε μια νέα διάσταση στη χρήση
νομισμάτων σαν ένα νομισματικό εργαλείο.
Με μια σειρά υποδιαιρέσεων που έφθαναν έως την ελάχιστη διαίρεση ενός χρυσού στατήρα, έγινε δυνατόν, στον μέσο πολίτη, να χρησιμοποιεί νομίσματα για τις κάθε είδους συναλλαγές του από την αγορά ενός ψωμιού, έως την πληρωμή υπηρεσιών, διασκέδασης, μεταφοράς και φυσικά φόρων.
Τα πρώτα νομίσματα από μπρούτζο έμφανίστηκαν στη Σικελία και ταυτόχρονα, την ίδια εποχή, στη Μαύρη Θάλασσα.
Το πρώτο ήμισυ του 4ου αιώνα εξεδίδοντο σε όλη τη Μεσόγειο.
Με μια σειρά υποδιαιρέσεων που έφθαναν έως την ελάχιστη διαίρεση ενός χρυσού στατήρα, έγινε δυνατόν, στον μέσο πολίτη, να χρησιμοποιεί νομίσματα για τις κάθε είδους συναλλαγές του από την αγορά ενός ψωμιού, έως την πληρωμή υπηρεσιών, διασκέδασης, μεταφοράς και φυσικά φόρων.
Τα πρώτα νομίσματα από μπρούτζο έμφανίστηκαν στη Σικελία και ταυτόχρονα, την ίδια εποχή, στη Μαύρη Θάλασσα.
Το πρώτο ήμισυ του 4ου αιώνα εξεδίδοντο σε όλη τη Μεσόγειο.
Ένα ερώτημα που
πάντοτε απασχολούσε τους αρχαιολόγους
αφορά την αγοραστική αξία μιας δραχμής
ή
ενός τετραδράχμου
την εποχή της έκδοσής τους.
(Από τη δική μας εμπειρία
γνωρίζουμε
πως ένα αυτοκίνητο στα 1960 κόστιζε 90.000 δρχ.
ενώ σήμερα πωλείται
γύρω στα 4.000.000.
Σε μια περίοδο τριάντα οκτώ ετών η δραχμή
εμφανίζεται να
έχει εντελώς διαφορετική αγοραστική δύναμη.)
Δυστυχώς όμως οι συγκρίσεις ενέχουν κινδύνους.
Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να μετρήσουμε την τιμή των προϊόντων ως ποσοστό του εισοδήματος σε οποιοδήποτε σημείο της Ιστορίας.
Ευτυχώς η
Κλασσική λογοτεχνία είναι γεμάτη αναφορές για το κόστος των προϊόντων.
Παραθέτουμε έναν κατάλογο εισοδημάτων και εξόδων κατά τον 5ο-4ο αιώνα π.Χ.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι συγκρίσεις αυτές δεν είναι επαρκείς χωρίς την προσεκτική ανάλυση των συνθηκών που επικρατούσαν την συγκεκριμένη εποχή.
Είναι όμως ενδιαφέρον να δούμε την συγκριτική αξία των προϊόντων της εποχής εκείνης με τη σημερινή εποχή:
Παραθέτουμε έναν κατάλογο εισοδημάτων και εξόδων κατά τον 5ο-4ο αιώνα π.Χ.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι συγκρίσεις αυτές δεν είναι επαρκείς χωρίς την προσεκτική ανάλυση των συνθηκών που επικρατούσαν την συγκεκριμένη εποχή.
Είναι όμως ενδιαφέρον να δούμε την συγκριτική αξία των προϊόντων της εποχής εκείνης με τη σημερινή εποχή:
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ
ΕΛΛΗΝΩΝ
Με την εξαίρεση
της ταχύτατης εισβολής του Αλεξάνδρου στην ανατολή και των δυναστειών που
εγκαθίδρυσαν οι επίγονοί του στην Βακτριανή,
ο Ελληνικός κόσμος εξαρτάτο κυρίως από τις θαλάσσιες οδούς για το εμπόριο και τις επικοινωνίες.
Οι Ελληνες ήταν ένας θαλάσσιος λαός, πολύ πριν την αυγή της ιστορίας και η ανάπτυξη του πολιτισμού του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ευκαιρίες που τους παρείχε η θάλασσα.
Στην αρχή της ιστορίας τους αποτελούντο από μικρά κράτη πόλεις με διαφορές στα πολιτεύματα και τις παραδόσεις.
Ο κόσμος τους απλωνόταν γύρω από την Μεσόγειο και την Μαύρη θάλασσα.
Τα Αθηναϊκά πλοία για παράδειγμα μπορούσαν να ταξιδέψουν από τις Ηράκλειες Στήλες έως την Αίγυπτο και από τη Μαύρη θάλασσα και το Βόσπορο ως την Κάτω Ιταλία και τη Βόρεια Αφρική.
Οι θαλάσσιοι αυτοί δρόμοι και τα μεγάλα κέντρα του εμπορίου τους έφεραν σε επαφή με διάφορους πολιτισμούς.
Χαλκός από την Κύπρο, μύρο και λιβάνι από την χώρα της Σίβα, μέλι από την Έφεσο και μετάξι από τους εμπόρους των καραβανιών μετέφεραν τα εμπορικά καράβια από και προς όλα τα μέρη του Ελληνικού κόσμου.
Οι πληρωμές για τα προϊόντα αυτά πολλές φορές απαιτούσαν πολύτιμα μέταλλα.
Κατά συνέπεια εκδόθηκε ένας μεγάλος αριθμός νομισμάτων με σκοπό την διευκόλυνση του εμπορίου.
Τα νομίσματα αυτά είχαν γίνει κατά κάποιο τρόπο παγκόσμια.
Κυκλοφορούσαν σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή και γινόταν αποδεκτά σε περιοχές που βρισκόταν πολύ μακριά από τον τόπο έκδοσής τους.
Πολύ συχνά είχαν σύμβολα που διαφήμιζαν τα προϊόντα ή τα επιτεύγματα της αρχής που τα εξέδιδε.
Μερικές φορές, όπως στην περίπτωση των διάσημων Αλεξανδρινών νομισμάτων και της γλαυκός των Αθηναίων, υπήρξαν τα πιο ισχυρά νομίσματα.
ο Ελληνικός κόσμος εξαρτάτο κυρίως από τις θαλάσσιες οδούς για το εμπόριο και τις επικοινωνίες.
Οι Ελληνες ήταν ένας θαλάσσιος λαός, πολύ πριν την αυγή της ιστορίας και η ανάπτυξη του πολιτισμού του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ευκαιρίες που τους παρείχε η θάλασσα.
Στην αρχή της ιστορίας τους αποτελούντο από μικρά κράτη πόλεις με διαφορές στα πολιτεύματα και τις παραδόσεις.
Ο κόσμος τους απλωνόταν γύρω από την Μεσόγειο και την Μαύρη θάλασσα.
Τα Αθηναϊκά πλοία για παράδειγμα μπορούσαν να ταξιδέψουν από τις Ηράκλειες Στήλες έως την Αίγυπτο και από τη Μαύρη θάλασσα και το Βόσπορο ως την Κάτω Ιταλία και τη Βόρεια Αφρική.
Οι θαλάσσιοι αυτοί δρόμοι και τα μεγάλα κέντρα του εμπορίου τους έφεραν σε επαφή με διάφορους πολιτισμούς.
Χαλκός από την Κύπρο, μύρο και λιβάνι από την χώρα της Σίβα, μέλι από την Έφεσο και μετάξι από τους εμπόρους των καραβανιών μετέφεραν τα εμπορικά καράβια από και προς όλα τα μέρη του Ελληνικού κόσμου.
Οι πληρωμές για τα προϊόντα αυτά πολλές φορές απαιτούσαν πολύτιμα μέταλλα.
Κατά συνέπεια εκδόθηκε ένας μεγάλος αριθμός νομισμάτων με σκοπό την διευκόλυνση του εμπορίου.
Τα νομίσματα αυτά είχαν γίνει κατά κάποιο τρόπο παγκόσμια.
Κυκλοφορούσαν σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή και γινόταν αποδεκτά σε περιοχές που βρισκόταν πολύ μακριά από τον τόπο έκδοσής τους.
Πολύ συχνά είχαν σύμβολα που διαφήμιζαν τα προϊόντα ή τα επιτεύγματα της αρχής που τα εξέδιδε.
Μερικές φορές, όπως στην περίπτωση των διάσημων Αλεξανδρινών νομισμάτων και της γλαυκός των Αθηναίων, υπήρξαν τα πιο ισχυρά νομίσματα.
Αρκετά από αυτά
τα εμπορικά κέντρα έγιναν μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές που οδήγησαν στον
αποικισμό και στην ανάπτυξη πηγών που βρίσκονται πολύ μακριά από τα κέντρα
αυτά.
Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας των Ελλήνων αποτελείται από συγκρούσεις ανάμεσα στις πόλεις κράτη.
Μερικές φορές συνασπίζοντο σε ομοσπονδίες ή συμμαχίες για την κοινή άμυνα.
Οι ομοσπονδίες αυτές εξέδιδαν ένα κοινό νόμισμα για να το χρησιμοποιούν μεταξύ τους.
Οι σειρές αυτές είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες από ιστορικής απόψεως και πολύ σημαντικές συλλεκτικά.
Πολύ συχνά η ευημερία μιας περιοχής συνδέετο με την διακοπή ή την διατήρηση μιας σύγκρουσης. Οι συγκρούσεις επηρέαζαν επίσης την διάδοση του νομίσματος.
Ένας από τους σημαντικότερους λόγους της κοπής νομίσματος σε μεγάλους αριθμούς ήταν η πληρωμή μισθοφόρων που βρισκόταν στην υπηρεσία μιας συγκεκριμένης πόλεως ή ενός βασιλέως.
Οι πληρωμές αυτές απαιτούσαν τεράστιες ποσότητες νομισμάτων από πολύτιμα μέταλλα.
Οι μισθοφόροι δαπανούσαν τους μισθούς τους κατά την εκστρατεία αλλά, όπως και κάθε άλλος σύγχρονος στρατιώτης, αποταμίευε για μια καλύτερη ζωή μετά τον πόλεμο.
Οι μισθοφόροι προήρχοντο από τις πλέον απόμακρες γωνίες του αρχαίου κόσμου και το νόμισμα του εργοδότη οδηγείτο σε τόπους όπου το εμπόριο δεν ήταν πολλές φορές απαραίτητο.
.jpg) |
| Νόμισμα του Μ. Αλεξάνδρου (336-323 π.Χ.) |
Ένα από τα μεγαλύτερα προτερήματα στην καθορισμένη εικονογραφία των Αλεξανδρινών τετραδράχμων ήταν πως ο μισθοφόρος μπορούσε να τα εξαργυρώσει σε πολλά σημεία του αρχαίου κόσμου και είναι βέβαιο πως κανείς δεν θα τα αρνείτο!
Η πολιτισμική
λαμπρότητα με την οποία χρακτηρίζεται ο αρχαίος κόσμος μερικές φορές υπερείχε
από ότι άλλες.
Τα νομίσματα αυτά καθρεφτίζουν καλλιτεχνικά την ψυχή ενός πολιτισμού και μπορούμε να δούμε την παλίρροια και την άμπωτη στα νομίσματα του αρχαίου κόσμου.
Οι μέθοδοι της παραγωγής νομισμάτων παρουσιάστηκαν περιληπτικά στην αρχή του βιβλίου αυτού. Πρέπει όμως να θυμόμαστε πως τα αρχαία νομίσματα αποτυπώνονταν με το χέρι, ένα την κάθε φορά και η ομορφιά τους είναι συνάρτηση της φροντίδος που έδειχνε ο εργάτης στην παραγωγή, όπως και της καλλιτεχνικής ικανότητος του νο μισματογλύφου.
Ο σκοπός της έκδοσης είχε σημαντική επίδραση στην ποιότητα της παραγωγής ενός νομισματοκοπείου.
 |
| Τετράδραχμο Καταναίων, Απόλλων 400 π.Χ. |
Τα νομίσματα αυτά καθρεφτίζουν καλλιτεχνικά την ψυχή ενός πολιτισμού και μπορούμε να δούμε την παλίρροια και την άμπωτη στα νομίσματα του αρχαίου κόσμου.
Οι μέθοδοι της παραγωγής νομισμάτων παρουσιάστηκαν περιληπτικά στην αρχή του βιβλίου αυτού. Πρέπει όμως να θυμόμαστε πως τα αρχαία νομίσματα αποτυπώνονταν με το χέρι, ένα την κάθε φορά και η ομορφιά τους είναι συνάρτηση της φροντίδος που έδειχνε ο εργάτης στην παραγωγή, όπως και της καλλιτεχνικής ικανότητος του νο μισματογλύφου.
Ο σκοπός της έκδοσης είχε σημαντική επίδραση στην ποιότητα της παραγωγής ενός νομισματοκοπείου.
Στις σελίδες που
ακολουθούν παρουσιάζεται η ιστορική σύνοψη ορισμένων από τις μεγαλύτερες
Ελληνικές πόλεις-κράτη ή τις διάφορες περιοχές.
Οι περιλήψεις αυτές δεν αποτελούν μελέτη της Ελληνικής ιστορίας αλλά μια απαραίτητη πληροφόρηση για την κατανόηση της Ελληνικής νομισματοκοπίας.
Καμμιά από τις περιλήψεις αυτές δεν είναι ολοκληρωμένη.
Στόχο τους έχουν να εικονογραφήσουν μόνο τα διάφορα νομίσματα που εξέδωσαν οι Έλληνες.
Τα ονόματα των τόπων αυτών φαίνονται πολύ συχνά στα νομίσματα με τη μορφή επιγραφών στον πληθυντικό αριθμό.
Για παράδειγμα τα νομίσματα της πόλεως των Συρακουσσών φέρουν την επιγραφή ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΝ και της Θάσου ΘΑΣΙΩΝ.
Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό.
Μια άλλη σύμβαση είναι η καταγραφή των πρώτων γραμμάτων του ονόματος όπως ΑΘΕ για την Αθήνα.
Αυτό ήταν διαδεδομένο στα πρώτα νομίσματα κάθε πόλης.
Υπάρχουν και πολλές άλλες επιγραφές που εμφανίζονται στα νομίσματα και είναι τα ονόματα των Θεών ή των ηρώων, ονόματα προσωπικοτήτων, αλλά πιο συχνά σύμβολα ελέγχου του νομισματοκοπείου και μονογράμματα αρχόντων.
Οι περιλήψεις αυτές δεν αποτελούν μελέτη της Ελληνικής ιστορίας αλλά μια απαραίτητη πληροφόρηση για την κατανόηση της Ελληνικής νομισματοκοπίας.
Καμμιά από τις περιλήψεις αυτές δεν είναι ολοκληρωμένη.
Στόχο τους έχουν να εικονογραφήσουν μόνο τα διάφορα νομίσματα που εξέδωσαν οι Έλληνες.
Τα ονόματα των τόπων αυτών φαίνονται πολύ συχνά στα νομίσματα με τη μορφή επιγραφών στον πληθυντικό αριθμό.
Για παράδειγμα τα νομίσματα της πόλεως των Συρακουσσών φέρουν την επιγραφή ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΝ και της Θάσου ΘΑΣΙΩΝ.
 |
| Δεκάδραχμο Συρακουσών. |
Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό.
Μια άλλη σύμβαση είναι η καταγραφή των πρώτων γραμμάτων του ονόματος όπως ΑΘΕ για την Αθήνα.
Αυτό ήταν διαδεδομένο στα πρώτα νομίσματα κάθε πόλης.
Υπάρχουν και πολλές άλλες επιγραφές που εμφανίζονται στα νομίσματα και είναι τα ονόματα των Θεών ή των ηρώων, ονόματα προσωπικοτήτων, αλλά πιο συχνά σύμβολα ελέγχου του νομισματοκοπείου και μονογράμματα αρχόντων.
Την μέθοδο
οργάνωσης των πόλεων ή των περιοχών ανέπτυξε ο Eckhel τον 18ο αιώνα.
Αυτή επίσης είναι η οργάνωση που χρησιμοποιούν οι κατάλογοι νομισμάτων. Βασίζεται σε μια γεωγραφική κατάταξη που ξεκινά από το Β.Δ. σημείο της Μεσογείου και προχωρά ανατολικά προς την Ιταλία, την Ελλάδα και την Μ. Ασία. Από εκεί περνά από τις ακτές έως την Αίγυπτο και οδηγεί ται δυτικά, μέσω της Β. Αφρικής, στις Ηράκλειες Στήλες.
Τα νομίσματα των Ελλήνων της Βακτριανής και των άλλων αρχόντων της Ανατολής ακολουθούν τις χώρες της Μεσογείου.
Οι κατηγορίες με τίτλο «Νομίσματα Συμμαχιών» και «Νησιώτες Έλληνες» δεν μπαίνουν σε μια συγκεκριμένη κατάταξη, αλλά ομαδοποιού νται με τον τρόπο αυτό για μεγαλύτερη ευκολία. Κατά συνέπεια οι βιβλιογραφικές αναφορές μπορεί να αναφέρονται σε περισσότερες από μία γεωγραφικές περιοχές.
Αυτή επίσης είναι η οργάνωση που χρησιμοποιούν οι κατάλογοι νομισμάτων. Βασίζεται σε μια γεωγραφική κατάταξη που ξεκινά από το Β.Δ. σημείο της Μεσογείου και προχωρά ανατολικά προς την Ιταλία, την Ελλάδα και την Μ. Ασία. Από εκεί περνά από τις ακτές έως την Αίγυπτο και οδηγεί ται δυτικά, μέσω της Β. Αφρικής, στις Ηράκλειες Στήλες.
Τα νομίσματα των Ελλήνων της Βακτριανής και των άλλων αρχόντων της Ανατολής ακολουθούν τις χώρες της Μεσογείου.
Οι κατηγορίες με τίτλο «Νομίσματα Συμμαχιών» και «Νησιώτες Έλληνες» δεν μπαίνουν σε μια συγκεκριμένη κατάταξη, αλλά ομαδοποιού νται με τον τρόπο αυτό για μεγαλύτερη ευκολία. Κατά συνέπεια οι βιβλιογραφικές αναφορές μπορεί να αναφέρονται σε περισσότερες από μία γεωγραφικές περιοχές.
Δεν είναι δυνατόν
να περιγράφουμε εδώ τα νομίσματα όλων των Ελληνικών πόλεων. Τα νομίσματα που
παρατίθενται έχουν τον στόχο μιας μόνο εισαγωγής και είναι αντιπροσωπευτικά των
νομισμάτων που θα βρούμε από τις διάφορες περιοχές.
Όταν είναι δυνατόν, συμπεριλαμβάνουμε στο τέλος κάθε κεφαλαίου έναν κατανοητό κατάλογο πόλεων οι οποίες παρήγαγαν νόμισμα κατά την Ελληνική περίοδο.
Όταν είναι δυνατόν, συμπεριλαμβάνουμε στο τέλος κάθε κεφαλαίου έναν κατανοητό κατάλογο πόλεων οι οποίες παρήγαγαν νόμισμα κατά την Ελληνική περίοδο.
Τо Μακεδονικό Βασίλειο
Η Μακεδονία της
εποχής εκείνης βρισκόταν Β. του Ολύμπου και Α. του Στρυμώνος, ο οποίος ρέει από
Β. προς Ν. και χωρίζει την Μακεδονία από τη Θράκη.
Η Μακεδονική μοναρχία λέγεται πως ιδρύθηκε από απογόνους του Τημενού, ενός από τους Ηρα κλήδες που εισέβαλε στην Πελοπόννησο και εκδιώχθηκε αργότερα από το Άργος.
Ετσι ονομάζοντο Τημενίδες.
Η Μακεδονική μοναρχία λέγεται πως ιδρύθηκε από απογόνους του Τημενού, ενός από τους Ηρα κλήδες που εισέβαλε στην Πελοπόννησο και εκδιώχθηκε αργότερα από το Άργος.
Ετσι ονομάζοντο Τημενίδες.
 |
| Οκτάδραχμο Αλεξάνδρου Α' 470-460 π.Χ |
Ο πρώτος
Μακεδόνας βασιλέας που εξέδωσε νόμισμα ήταν ο Αλέξανδρος Α' που κυβέρνησε από
το 495 έως το 454 π.Χ.
Το έτος 480 ο Αλέξανδρος αναγκάσθηκε από τον Ξέρξη να συμμετάσχει στην Περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Ήταν όμως ένθερμος Έλληνας και τους προειδοποίησε τη νύχτα πριν τη μάχη των Πλαταιών.
Το έτος 480 ο Αλέξανδρος αναγκάσθηκε από τον Ξέρξη να συμμετάσχει στην Περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Ήταν όμως ένθερμος Έλληνας και τους προειδοποίησε τη νύχτα πριν τη μάχη των Πλαταιών.
Το Βασίλειο της
Μακεδονίας επεκτάθη σε μεγάλο βαθμό από τον Φίλιππο Β' που ανέβηκε στο θρόνο
στα 359.
Είχε την φιλοδοξία να κατακτήσει την Ασία, τα σχέδιά του όμως τα σταμάτησε ένας δολοφόνος.
Ο γιός του Αλέξανδρος πραγματοποίησε το όνειρο αυτό.
Ο Φίλιππος όμως κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας και αναγνωρίστηκαν οι Μακεδόνες σαν αληθινοί Έλληνες.
 |
| Τετράδραχμο Φίλιππος Β΄ 359-336 π.Χ. |
Είχε την φιλοδοξία να κατακτήσει την Ασία, τα σχέδιά του όμως τα σταμάτησε ένας δολοφόνος.
Ο γιός του Αλέξανδρος πραγματοποίησε το όνειρο αυτό.
Ο Φίλιππος όμως κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας και αναγνωρίστηκαν οι Μακεδόνες σαν αληθινοί Έλληνες.
Μετά τον θάνατο
του Αλεξάνδρου ακολούθησε μια περίοδος αναταραχών κατά την οποία αρκετοί από
τους διαδόχους προσπάθησαν να αποκτήσουν τον Μακεδονικό θρόνο.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι ηγεμόνες εξέδωσαν νόμισμα που αντανακλά την ιστορία της περιόδου έως την Ρωμαϊκή κατάκτηση στα 168 π.Χ. Παρά την αυξανόμενη δημοτικότητα των βασιλέων, δεν εξέδωσαν όλοι νομίσματα με την προσωπογραφία τους.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι ηγεμόνες εξέδωσαν νόμισμα που αντανακλά την ιστορία της περιόδου έως την Ρωμαϊκή κατάκτηση στα 168 π.Χ. Παρά την αυξανόμενη δημοτικότητα των βασιλέων, δεν εξέδωσαν όλοι νομίσματα με την προσωπογραφία τους.
Από τη σύγκρουση
αυτή αναμφισβήτητος βασιλέας της Μακεδονίας ήταν ο αρχηγός της δυναστείας των
Αντιγονιδών, ο Δημήτριος Πολιορκητής.
Ανάμεσα σ’ αυτούς που αντιμετώπισε ήταν ο Πτολεμαίος της Αιγύπτου, τον στόλο του οποίου νίκησε στην Σαλαμίνα.
Το γεγονός αυτό παρουσιάστηκε σ’ ένα τετράδραχμο με την Νίκη να στέκεται πάνω στην πλώρη ενός πλοίου και να φυσά το κέρας του θριάμβου. Στην πίσω πλευρά βρίσκεται ο Ποσειδών στη στάση που έχει το χάλκινο άγαλμα του στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών κρατώντας με το δεξί την Τρίαινα, έτοιμος να την εκτοξεύσει.
Ο υπαινιγμός για την ναυτική επιτυχία του Δημητρίου είναι αναμφίβολος.
 |
| Τετράδραχμο Δημήτριος Πολιορκητής |
Ανάμεσα σ’ αυτούς που αντιμετώπισε ήταν ο Πτολεμαίος της Αιγύπτου, τον στόλο του οποίου νίκησε στην Σαλαμίνα.
Το γεγονός αυτό παρουσιάστηκε σ’ ένα τετράδραχμο με την Νίκη να στέκεται πάνω στην πλώρη ενός πλοίου και να φυσά το κέρας του θριάμβου. Στην πίσω πλευρά βρίσκεται ο Ποσειδών στη στάση που έχει το χάλκινο άγαλμα του στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών κρατώντας με το δεξί την Τρίαινα, έτοιμος να την εκτοξεύσει.
Ο υπαινιγμός για την ναυτική επιτυχία του Δημητρίου είναι αναμφίβολος.
 |
| Τετράδραχμο Αντιγόνου Β΄ Γονατά |
Ο Αντίγονος Β'
Γονατάς (277-239 π.Χ.) ήταν γιος του Δημητρίου του Πολιορκητού.
Ξανακέρδισε το θρόνο μετά από μία διακοπή 11 ετών και επανέφερε στη διακυβέρνηση την δυναστεία των Αντιγονιδών.
Δεν υπάρχουν νομίσματα με προσωπογραφίες του βασιλέως αυτού, ο Imhoof Blumer (Monnaies Grecques) ισχυρίζεται όμως πως η κεφαλή του Πανός που βρίσκεται σε μερικά νομίσματα, παρουσιάζει χαρακτηριστικά του Αντίγονου.
Ο Jenkins (Ancient Greek Coins) θεωρεί τον ισχυρισμό «ανόητο».
Ο Παν εμφανίστηκε στο νόμισμα για να τιμηθεί επειδή βοήθησε την εκστρατεία του Αντιγόνου εναντίον των Γαλατών.
Ξανακέρδισε το θρόνο μετά από μία διακοπή 11 ετών και επανέφερε στη διακυβέρνηση την δυναστεία των Αντιγονιδών.
Δεν υπάρχουν νομίσματα με προσωπογραφίες του βασιλέως αυτού, ο Imhoof Blumer (Monnaies Grecques) ισχυρίζεται όμως πως η κεφαλή του Πανός που βρίσκεται σε μερικά νομίσματα, παρουσιάζει χαρακτηριστικά του Αντίγονου.
Ο Jenkins (Ancient Greek Coins) θεωρεί τον ισχυρισμό «ανόητο».
Ο Παν εμφανίστηκε στο νόμισμα για να τιμηθεί επειδή βοήθησε την εκστρατεία του Αντιγόνου εναντίον των Γαλατών.
 |
| Νόμισμα Αντιγόνου Δόσωνος. |
Ο Αντίγονος Δόσων
συγγενής του Γόνατά, που κυβέρνησε ως επίτροπος του νεαρού Φιλίππου Ε',
παρουσίασε στα νομίσματά του μια ναυτική νίκη.
Ο συνδιασμός του Ποσειδόνος (εμπρόσθια όψη) και του Απόλλωνος, σ’ ένα εντυπωσιακό τετράδραχμο αναφέρε ται στη νίκη των Αντιγονιδών και των Σελευκιδών εναντίον του Πτολεμαϊκού ναυτικού στην Άνδρο.
Ο συνδιασμός του Ποσειδόνος (εμπρόσθια όψη) και του Απόλλωνος, σ’ ένα εντυπωσιακό τετράδραχμο αναφέρε ται στη νίκη των Αντιγονιδών και των Σελευκιδών εναντίον του Πτολεμαϊκού ναυτικού στην Άνδρο.
Μετά την
καταστροφή στις Κυνός Κεφαλές, όπου οι Ρωμαϊκές δυνάμεις κατετρόπωσαν τους Μα
κεδόνες, η δυναστεία αποδυναμώθηκε θανάσιμα.
Από την εποχή αυτή πολλές πόλεις εκδίδουν αυτόνομο νόμισμα.
Από την εποχή αυτή πολλές πόλεις εκδίδουν αυτόνομο νόμισμα.
Ο κόσμος του
Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ολόκληρος ο
κόσμος σε κάθε εποχή εντυπωσιάστηκε από τον Αλέξανδρο Γ΄ τον Μακεδόνα.
Ο κατακτητής αυτός με τα μυθικά επιτεύγματα είναι γνωστός σε κάθε παιδί του σχολείου, ακόμη και στην εποχή μας που χαρακτηρίζεται από την απάθεια προς την αρχαία ιστορία.
Ο κατακτητής αυτός με τα μυθικά επιτεύγματα είναι γνωστός σε κάθε παιδί του σχολείου, ακόμη και στην εποχή μας που χαρακτηρίζεται από την απάθεια προς την αρχαία ιστορία.
Το νόμισμα του Αλεξάνδρου είναι αρκετά ενδιαφέρον.
 |
| Αλέξανδρος Γ΄, Χρυσός στατήρας 336-323 π.Χ. |
Επίσης το αργυρό τετράδραχμο με τον Ηρακλή με την λεοντοκεφαλή και τον Δία ένθρονο, μπορεί να βρεθεί παντού.
Αν και δεν είναι
ιδιαίτερα εντυπωσιακά καλλιτεχνικά, τα πρότυπα αυτά ήταν μια πρακτική ευκολία
στις ανάγκες του μεγάλου στρατού και της τεράστιας γραφειοκρατίας που απαιτείτο
για να διοικηθεί μια αυτοκρατορία τέτοιας έκτασης.
Δεν θα μπορούσε λοιπόν για το λόγο αυτό να επιλέξει καλύτερες εικόνες.
Οι τύποι αυτοί ήταν τόσο αποδεκτοί που τους μιμήθηκαν και αυτοί που δεν πέρασαν κάτω από τον άμεσο έλεγχο των Μακεδόνων.
Οι αργυρές και χάλκινες υποδιαιρέσεις τράβηξαν την προσοχή αφού είχαν τοπικό ενδιαφέρον και στόχο να υπηρετήσουν τις ανάγκες του εσωτερικού εμπορίου.
Δεν θα μπορούσε λοιπόν για το λόγο αυτό να επιλέξει καλύτερες εικόνες.
Οι τύποι αυτοί ήταν τόσο αποδεκτοί που τους μιμήθηκαν και αυτοί που δεν πέρασαν κάτω από τον άμεσο έλεγχο των Μακεδόνων.
Οι αργυρές και χάλκινες υποδιαιρέσεις τράβηξαν την προσοχή αφού είχαν τοπικό ενδιαφέρον και στόχο να υπηρετήσουν τις ανάγκες του εσωτερικού εμπορίου.
Σημαντικά πρότυπα
νομίσματα δεν εξεδόθησαν μόνο κάτω από την εξουσία του Μ. Αλέξανδρου.
Χρυσά και αργυρά νομίσματα (συμπεριλαμβανομένου κι ενός δεκαδράχμου) εξεδόθησαν σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Στη Βαβυλώνα εξεδώθη ο παραδοσιακός τύπος ενός ένθρονου Βάαλ με έναν λέοντα στην οπίσθια όψη.
Ο Αλέξανδρος αναγνώρισε την αξία τους και επέτρεψε να επιβιώσουν τοπικά έθιμα. Οι κα τακτημένοι πολίτες της Βαβυλώνος θα μπορούσαν πολύ πιο εύκολα να ανεχθούν ένα νέο βασιλέα, που πολλοί από αυτούς είδαν στο πρόσωπό του.
Δεν θα ήταν όμως εύκολο εάν αυτός καταδίωκε τις πολιτικές και θρησκευτικές τους παραδόσεις.
Φυσικά ήταν εύκολο για τους Έλληνες να δουν στην εικόνα του Βάαλ έναν ένθρο νο Δία όχι πολύ διαφορετικό από αυτόν που εμφανίζεται στα τετράδραχμα του Αλεξάνδρου.
Ο Περσικός λέων εξελήφθη εύκολα ως σύμβολο κατάκτησης.
Στην εικονογράφηση του Διός παρατηρήθηκαν ορισμένες ελευθερίες ακόμη και στα τετράδραχμα.
Τουλάχιστον ένα Ασιατικό νομισματοκοπείο εξέδωσε ένα τετράδραχμο με τον Δία να φορά ένα Περσικό ένδυμα!
Καθώς η αυτοκρατορία επεκτείνετο, ο Αλέξανδρος επέτρεπε όλο και μεγαλύτερες ελευθερίες αυτού του είδους.
Εμφανίστηκε ο ίδιος ως «Μεγάλος Βασιλέας» της Ανατολής και νυμφεύθηκε τη Ρωξάνη, την κόρη του Βασιλέα των Σογδιανών.
Ενθάρρυνε επίσης τους αξιωματούχους του να νυμφευθούν μέλη της αριστοκρατίας των Ανατολικών αυλών.
Φρόντισε για ένα γραφειοκρατικό σύστημα που ταίριαζε στις απαιτήσεις του νέου βασιλείου και προώθησε τη μαζική παραγωγή νομίσματος για να διατηρηθεί το σύστημα αυτό.
Χρυσά και αργυρά νομίσματα (συμπεριλαμβανομένου κι ενός δεκαδράχμου) εξεδόθησαν σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
 |
| Βαβυλών τετράδραχμο Αλεξανδρινή περίοδος 328-323 π.Χ. |
Στη Βαβυλώνα εξεδώθη ο παραδοσιακός τύπος ενός ένθρονου Βάαλ με έναν λέοντα στην οπίσθια όψη.
Ο Αλέξανδρος αναγνώρισε την αξία τους και επέτρεψε να επιβιώσουν τοπικά έθιμα. Οι κα τακτημένοι πολίτες της Βαβυλώνος θα μπορούσαν πολύ πιο εύκολα να ανεχθούν ένα νέο βασιλέα, που πολλοί από αυτούς είδαν στο πρόσωπό του.
Δεν θα ήταν όμως εύκολο εάν αυτός καταδίωκε τις πολιτικές και θρησκευτικές τους παραδόσεις.
Φυσικά ήταν εύκολο για τους Έλληνες να δουν στην εικόνα του Βάαλ έναν ένθρο νο Δία όχι πολύ διαφορετικό από αυτόν που εμφανίζεται στα τετράδραχμα του Αλεξάνδρου.
Ο Περσικός λέων εξελήφθη εύκολα ως σύμβολο κατάκτησης.
Στην εικονογράφηση του Διός παρατηρήθηκαν ορισμένες ελευθερίες ακόμη και στα τετράδραχμα.
Τουλάχιστον ένα Ασιατικό νομισματοκοπείο εξέδωσε ένα τετράδραχμο με τον Δία να φορά ένα Περσικό ένδυμα!
Καθώς η αυτοκρατορία επεκτείνετο, ο Αλέξανδρος επέτρεπε όλο και μεγαλύτερες ελευθερίες αυτού του είδους.
Εμφανίστηκε ο ίδιος ως «Μεγάλος Βασιλέας» της Ανατολής και νυμφεύθηκε τη Ρωξάνη, την κόρη του Βασιλέα των Σογδιανών.
Ενθάρρυνε επίσης τους αξιωματούχους του να νυμφευθούν μέλη της αριστοκρατίας των Ανατολικών αυλών.
Φρόντισε για ένα γραφειοκρατικό σύστημα που ταίριαζε στις απαιτήσεις του νέου βασιλείου και προώθησε τη μαζική παραγωγή νομίσματος για να διατηρηθεί το σύστημα αυτό.
Ένα από τα
διασημότερα νομίσματα που δεν αποτελεί πρότυπο, είναι το μυστηριώδες ασημένιο
δεκάδραχμο από το οποίο υπάρχουν λιγότερα από δέκα νομίσματα.
Στα 327-325 π.Χ. ο Αλέξανδρος πραγματοποίησε μια εκστρατεία στην Ινδία, επεκτείνο ντας την κυριαρχία του στην Κάτω Ινδία.
Κατά την εκστρατεία αυτή συγκρούστηκε με τον Πόρο, τον βασιλέα της Ποράβα.
Αντιμετώπισε τους ελέφαντες του Πόρου στη μάχη του Υδάσπη και έφθασε ως το Παντζάμπ.
Αν και δεν βρήκε πραγματική αντίσταση, ο στρατός του δεν διείσδυσε περαιτέρω στην Ινδία, σταματώντας έτσι την προφανώς ανίκητη πορεία του.
Φορά ένα Φρυγικό κράνος με υψηλή κορυφή (το περιγράφει ο Πλούταρχος να το φορά ο Αλέξανδρος στη μάχη του Γρανικού) κρατά ένα δόρυ στο αριστερό του χέρι και έναν κεραυνό στο δεξί.
Στα 327-325 π.Χ. ο Αλέξανδρος πραγματοποίησε μια εκστρατεία στην Ινδία, επεκτείνο ντας την κυριαρχία του στην Κάτω Ινδία.
Κατά την εκστρατεία αυτή συγκρούστηκε με τον Πόρο, τον βασιλέα της Ποράβα.
Αντιμετώπισε τους ελέφαντες του Πόρου στη μάχη του Υδάσπη και έφθασε ως το Παντζάμπ.
Αν και δεν βρήκε πραγματική αντίσταση, ο στρατός του δεν διείσδυσε περαιτέρω στην Ινδία, σταματώντας έτσι την προφανώς ανίκητη πορεία του.
Για να τιμήσει τη νίκη αυτή ο Αλέξανδρος
εξέδωσε ένα μεγάλο
ασημένιο νόμισμα που τον παρουσιάζει να ιππεύει τον Βουκεφάλα,
απέναντι σε έναν
πολεμικό ελέφαντα
ο οποίος προφανώς
φέρει τον Πόρο και τον οδηγό του ελέφαντα.
 |
| Αλέξανδρος Γ΄ Αργυρό Δεκάδραχμο 327-326 π.Χ. |
Στην αντίθετη όψη παριστάνεται
ο
Αλέξανδρος όρθιος
με τη στολή του Ελληνικού Ιππικού.
Φορά ένα Φρυγικό κράνος με υψηλή κορυφή (το περιγράφει ο Πλούταρχος να το φορά ο Αλέξανδρος στη μάχη του Γρανικού) κρατά ένα δόρυ στο αριστερό του χέρι και έναν κεραυνό στο δεξί.
Ο
κεραυνός αναπαριστά τον ισχυρισμό του Αλεξάνδρου
για
την καταγωγή του από τον Δία.
Σύμφωνα με τον Πλίνιο, ένας σύγχρονός του
ζωγράφος, ο Απελλής, παρουσίασε τον Αλέξανδρο να κρατά τον κεραυνό.
Στα
αριστερά του κρέμεται ένα σπαθί και πάνω από αυτόν βρίσκεται μια φτερωτή νίκη
που τον στεφανώνει.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΕΙΑ
ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
Πελαγία
Μακεδονία,
Αιγαί Μακεδονία,
Αινεία Μακεδονία,
Άκανθος Μακεδονία,
Αμφίπολις Μακεδονία,
Άφυτος Μακεδονία,
Ηιών Μακεδονία,
Ηράκλεια Σιντική Μακεδονία,
Λητή Μακεδονία,
Μένδη Μακεδονία,
Μεθώνη Μακεδονία,
Νεάπολις Μακεδονία,
Όλυνθος Μακεδονία,
Ορθαγόρεια Μακεδονία,
Πελαγονία Μακεδονία,
Πέλλα Μακεδονία,
Φίλιπποι Μακεδονία,
Ποτίδαια Μακεδονία,
Πύδνα Μακεδονία,
Σερμύλια Μακεδονία,
Σκιόνη Μακεδονία,
Σπάρτολος Μακεδονία,
Τερόνη Μακεδονία,
Θερμά Μακεδονία,
Τράγιλος Μακεδονία,
Ουρανούπολις Θράκη,
Άβδηρα Θράκη, Α
γαθούπολις Θράκη,
Αιγός Ποταμοί Θράκη,
Αίνος Θράκη,
Αλοπεκόννησος Θράκη,
Βυζάντιον Θράκη,
Δίκαια Θράκη,
Ελεούσα Θράκη,
Καρδία Θράκη,
Λυσιμάχεια Θράκη,
Μάδυτος Θράκη,
Μαρώνεια Θράκη,
Πέρινθος Θράκη,
Σηστός
Αιγαί Μακεδονία,
Αινεία Μακεδονία,
Άκανθος Μακεδονία,
Αμφίπολις Μακεδονία,
Άφυτος Μακεδονία,
Ηιών Μακεδονία,
Ηράκλεια Σιντική Μακεδονία,
Λητή Μακεδονία,
Μένδη Μακεδονία,
Μεθώνη Μακεδονία,
Νεάπολις Μακεδονία,
Όλυνθος Μακεδονία,
Ορθαγόρεια Μακεδονία,
Πελαγονία Μακεδονία,
Πέλλα Μακεδονία,
Φίλιπποι Μακεδονία,
Ποτίδαια Μακεδονία,
Πύδνα Μακεδονία,
Σερμύλια Μακεδονία,
Σκιόνη Μακεδονία,
Σπάρτολος Μακεδονία,
Τερόνη Μακεδονία,
Θερμά Μακεδονία,
Τράγιλος Μακεδονία,
Ουρανούπολις Θράκη,
Άβδηρα Θράκη, Α
γαθούπολις Θράκη,
Αιγός Ποταμοί Θράκη,
Αίνος Θράκη,
Αλοπεκόννησος Θράκη,
Βυζάντιον Θράκη,
Δίκαια Θράκη,
Ελεούσα Θράκη,
Καρδία Θράκη,
Λυσιμάχεια Θράκη,
Μάδυτος Θράκη,
Μαρώνεια Θράκη,
Πέρινθος Θράκη,
Σηστός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου