Μακεδονία: Διάρθρωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος κατά την Τουρκοκρατία.

(Σημ. Yauna: Αν κάποιος αναγνώστης έχει στοιχεία για ΑΛΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ στην Μακεδονία για την εν λόγω περίοδο, εκτός του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ θα τον παρακαλούσα θερμά να μου το ανακοινώσει. Μιλάω για εκπαιδευτικό σύστημα,
Σχολεία τούρκικα, βουλγάρικα(μετά το 1880), ρουμανικά σαφώς και υπήρχαν.)

(Με την ελληνική νομοθεσία του 1833)


Πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης ήταν το Επτατάξιο Δημοτικό ή του λαού σχολείο.

Ακολουθούσε το Τριτάξιο Ελληνικό σχολείο, στο οποίο μπορούσαν να εισαχθούν με εξετάσεις ακόμα και παιδιά που είχαν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους μέχρι την τέταρτη τάξη του Δημοτικού.
 
Κατόπιν οι απόφοιτοι του Ελληνικού είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το Τετρατάξιο Γυμνάσιο και τέλος το Πανεπιστήμιο, που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1838, με τη φιλοσοφική, τη θεολογική, τη νομική και την ιατρική σχολή.

Βέβαια εκτός από την κρατική πρωτοβουλία, ουσιαστικά συνέβαλαν στη μόρφωση των ελληνοπαίδων οι κοινότητες, πολλοί ιδιώτες και ΄Έλληνες των παροικιών, με την ηθική, υλική και οικονομική ενίσχυσή τους.

Πηγή Παιδεία.

(Με την ελληνική νομοθεσία του 1877)

Πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης ήταν το Τετρατάξιο Δημοτικό  σχολείο.

Παράλληλα το Εξατάξιο Αστικό σχολείο, στο οποίο μπορούσαν να εισαχθούν ακόμα και παιδιά που είχαν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους μέχρι την τέταρτη τάξη του Δημοτικού.

Κατόπιν οι απόφοιτοι του Αστικού είχαν τη δυνατότητα να εισαχθούν με εξετάσεις  να παρακολουθήσουν το Εξατάξιο Γυμνάσιο και τέλος το Πανεπιστήμιο.

Μετά την τρίτη Γυμνασίου μπορούσαν να εισαχθούν με εξετάσεις στο Διδασκαλείο.



 Η εκπαίδευση στον Καζά Δράμας(1840-1899).


Ευάγγελος Γ. Καρσανίδης,

Τα ελληνικά σχολεία της Δράμας.

Η Δράμα, υπό τον τουρκικό ζυγό από το 1384 , αποτελούσε, κατά την περίοδο που εξετάζουμε σαντζάκι (Νομό) και υπαγόταν μαζί με το Νομό Σερρών και το Νομό Θεσσαλονίκης στο βιλαέτι (μεγάλη διοικητική περιφέρεια) Θεσσαλονίκης.

Εκτεινόταν, όπως και σήμερα, στο πιο ανατολικό τμήμα τη; Μακεδονίας.

 Στο σαντζάκι Δράμας υπάγονταν πέντε συνολικά καζάδες (επαρχίες):
 1) Δράμας, 2) Πραβίου, 3) Σαρισαμπάν (σήμερα Χρυσούπολη), 4) Καβάλας και 5) Θάσου.

 Κατά την εξέταση του θέματος, για πρακτικούς κυρίως λόγους, θα περιοριστώ στα ελληνικά σχολεία του καζά Δράμας ακολουθώντας τη διοικητική διαίρεση της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην περιοχή μας κατά τη εποχή εκείνη σε βιλαέτια, σαντζάκια και καζάδες,
παρόλο που τα σχολεία υπάγονταν στις μητροπόλεις, οι περιοχές των οποίων δεν ταυτίζονταν πάντοτε με τη διοικητική διαίρεση της Μακεδονίας.

Πρωτεύουσα του ομώνυμου σαντζακιού και καζά, καθώς και έδρα ορθοδόξου μητροπολίτη, ήταν η Δράμα που γύρω στα 1870 είναι στην ουσία μία τουρκόπολη, αφού οι Έλληνες μόλις φθάνουν τους 400.

Η ουσιαστική μεταβολή θα επέλθει με την αύξηση του καπνεμπορίου, πράγμα που σε μια 15ετία (γύρω στα 1885) θα οδηγήσει στον τριπλασιασμό του ελληνικού πληθυσμού της πόλης.

Εκτός από την ιδιαίτερη επίδοσή τους στο εμπόριο και επεξεργασία του καπνού, οι Έλληνες Δραμινοί ξεχώριζαν από τα άλλα σύνοικα στοιχεία και για την προσοχή που επέδιδαν στη μόρφωση των παιδιών τους .

Με τη συνεργασία της εκκλησίας, των κοινοτήτων και των φιλεκπαιδευτικών συλλόγων και αδελφοτήτων, προσπαθούσαν οι ολιγάριθμοι Έλληνες Δραμινοί να συντηρήσουν έστω και υποτυπώδη σχολεία στην πόλη τους.

 Από στοιχεία που έχουμε προκύπτει ότι, ως το 1840, η εκπαίδευση στην πόλη της Δράμας ξεκίνησε από το νάρθηκα της εκκλησίας.

 Ο απλός και γυμνός της ιερής εκκλησίας νάρθηκας χρησίμευε ως σχολείο
 “εις τον ύπαιθρον εκείνον πεπαλαιωμένον νάρθηκα τα ορφανά τέκνα των ορφανών Ελλήνων Δραμινών εμάνθανον γράμματα” .

Κατά τη διάρκεια δε του θέρους ο δάσκαλος "ελευνόμενος υπό των καυστικών ακτίνων του ηλίου ηναγκάζετο να διδάσκη, όπισθεν της εκκλησίας  εις τον νάρθηκα ή εντός της ιεράς μητροπόλεως από πρωίας μέχρις εσπέρας” .


Στα χρόνια που επακολούθησαν το νάρθηκα της εκκλησίας αντικατέστησε ένας “οικίσκος”, τον οποίον Δραμινοί χρησιμοποιούσαν για σχολείο.

 Αργότερα ο οικίσκος μετατράπηκε σε οίκημα, το αποκαλούσαν “Σχολήν”.
Στη Σχολή στεγάστηκαν το αρρεναγωγείοκαιτο παρθεναγωγείο.

 Η Σχολή διατηρήθηκε ως το 1881, οπότε κατεδαφίστηκε, γιατί θεωρήθηκε ακατάλληλη και ανθυγιεινή, Μάλιστα για την ακαταλληλότητά της μίλησε, την ημέρα των εγκαινίων, ο ιατρός Ν. (Κ.) Χαρίτωνος,
γιατί διέβλεπε τους μεγάλους κινδύνους που είχαν τα παιδιά των Δραμινών “κλειόμενα εν αυτή από ας μέχρις εσπέρας” .