Γράφει ο Ραδόβαλης Ηλίας
Πρόεδρος Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου
Από την εφημερίδα "Φωνή του Μπέλες"
Τεύχος 3ο
Το Καταστατικό του Μελενίκου («Σύστημα ή Διαταγαί») ψηφίστηκε από τους Έλληνες πολίτες του Μελενίκου το 1813, ως ένα πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης και συνοχής καταργώντας τις κοινωνικές και ταξικές διακρίσεις, κατάλοιπο τις βυζαντινής περιόδου.
Διαπνέεται από δημοκρατικές αρχές και φιλελεύθερο πνεύμα, αρετές της πρόσφατης τότε Γαλλικής Επανάστασης και έχει πρώιμο άρωμα ελευθερίας στο τουρκοκρατούμενο Μελένικο.
Ο Καταστατικός αυτός Χάρτης εμφανίστηκε για πρώτη φορά μόνο στο Μελένικο, «και είναι ο μοναδικός ολοκληρωμένος στην ιστορία των Κανονισμών των Ελληνικών κοινοτήτων της Οθωμανικής περιόδου»,
όπως λέει στο μνημειώδες έργο του
«Η Ιστορία Του Μελένικου-Η Διαχρονική Πορεία Του Ελληνισμού»
ο διδάκτωρ Αντώνιος Κολτσίδας.
Τυπώθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1813 στο τυπογραφείο Ιωάν. Βαρθ. Τζβεκίου, όπου η εκεί παροικία των Μελενικίων ήταν ισχυρή και σε άνθιση κοινωνική, πολιτική και οικονομική, δίνοντας το δικό της αγώνα για την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους από τον τουρκικό ζυγό.
Ο συντάκτης του «Κοινού» από μετριοφροσύνη θέλησε να παραμείνει ανώνυμος, αλλά από τον πρόλογο του έργου του διαφαίνονται με σαφήνεια τα ελατήρια του.
Όπως ο Νεόφυτος Δούκας από την Βιέννη και ο Αδαμάντιος Κοραής από το Παρίσι, διέσπειραν πλήθος βιβλίων σε πλείστες υπόδουλες περιοχές της Ελλάδος με σκοπό την αφύπνιση του Ελληνικού λαού και την πνευματική ενδυνάμωση του Ελληνικού φρονήματος,
έτσι και ο ανώνυμος Μελενίκιος Πατριώτης, εκδίδει το «Κοινό» μιμούμενος τους παραπάνω διανοούμενους και το διασπείρει ώστε να βρεθούν νέοι μιμητές που όντας πνευματικά έτοιμοι θα ξεσηκωθούν αποφασιστικά ενάντια στον τουρκικό ζυγό.
Τι ήταν όμως το «Κοινό» Μελενίκου;
Επρόκειτο για ένα Σύστημα με 30 άρθρα,
το οποίο ανέλυε τις σχέσεις των πολιτών με την τοπική εξουσία και την οργάνωση,
τη λειτουργία και τη διοίκηση της εκκλησιαστικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής ζωής των Μελενίκιων.
Ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση όλων των κατοίκων του Μελένικου, υπό την παρουσία του Μητροπολίτη Άνθιμου, εξασφαλίζοντας ισότιμη συμμετοχή στα κοινοτικά πράγματα σε όλα τα μέλη, καθώς και την από κοινού ανάληψη ευθυνών για το μέλλον της κοινότητας.
Στην ετήσια συνέλευση όπου συμμετείχαν Μελενίκιοι από κάθε τάξη,
εκλέγονταν
3 Επίτροποι του «Κοινού» και
3 Έφοροι οι οποίοι διαχειρίζονταν τη σχολική περιουσία,
νοίκιαζαν τα κτήματα του «Κοινού» με εξαμηνιαίο ενοίκιο,
δάνειζαν από τα μετρητά κεφάλαια του «Κοινού» και
εισέπρατταν τους φόρους από βιοτέχνες και επαγγελματίες,
αλλά το πιο σημαντικό προστάτευαν κάθε αδύνατο μέλος με φιλανθρωπίες και αγαθοεργίες.
Όπως γράφει ο αείμνηστος Πέτρος Πέννας στα «Σερραϊκά Χρονικά», τόμος 15,
«ο λόγος που ψηφίστηκε το καταστατικό και αποφασίστηκε η αναδιοργάνωση των κοινωνικών πραγμάτων, ήταν ότι από έλλειψη οργάνωσης κινδύνευε να εξαφανισθεί κάθε ίχνος κοινοτικής περιουσίας από τα άγρια τουρκικά χαράτσια και ότι Εκκλησίες, Σχολεία, Κοινωνική αλληλεγγύη και φιλανθρωπία είχαν παραμεληθεί κατά τρόπο επικίνδυνο».
Το πρωτότυπο «Κοινό» Μελενίκου δυστυχώς δε σώζεται, αφού οι Βούλγαροι μπαίνοντας στο Σιδηρόκαστρο το 1941, έκαψαν όλο το αρχείο του Συνδέσμου Ευελπίδων Μελενίκου.
Ευτυχώς όμως αντίτυπα της εκτύπωσης της Βιέννης σώζονται ώστε να μας θυμίζουν ότι οι προγονοί μας σε αυτή την ακριτική Μακεδονική πόλη του Μελενίκου, οραματίστηκαν πρώτοι και δημιούργησαν ένα πρώιμο Δημοκρατικό Σύνταγμα, μέσα στο σκοτάδι της τουρκικής σκλαβιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου