ΔΡAΜΗΝΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

Του Φώτη Τριάρχη(Ιστορία Δράμας, 1969)

Για πρώτη φορά αναφαίνεται το όνομα Δράμα από τους Βυζαντινούς τον 9ο μ. Χ. αιώνα.
Πώς λεγόταν προηγουμένως ή Δράμα;;
Είναι το ερώτημα που πάντα θα βασανίζει όλους μας, μέχρι την στιγμή που οι αρχαιολόγοι θα μας λύσουν την απορία.

Οι Βάρβαροι και μετέπειτα οι Βούλγαροι στις αναρίθμητες επιδρομές των, κατέστρεψαν κάθε τι το Ελληνικό, με μανία και μίσος, έτσι δεν απέμεινε τίποτε που να θυμίζει το μακρινό παρελθόν.

Μαρμάρινες ελληνικές και ρωμαϊκές επιγραφές που διεσώθησαν στα σπλάχνα της γης και τυχαία ανακαλύφθηκαν από τους κατοίκους της Δράμας, αρπάγησαν από τους Βουλγάρους στις τρεις τελευταίες κατοχές 1912-13, 1916-18, 1941-44 και μετεφέρθησαν στην Βουλγαρία.

"Ίσως σε κάποια απ' όλες αυτές να βρίσκεται το κλειδί του «μυστηρίου».

Οι Βούλγαροι θέλοντας να εξαφανίσουν κάθε στοιχείο Ελληνικότητας της Μακεδονίας μας, δεν άφησαν πουθενά ούτε χειρόγραφο, ούτε εικόνα, ούτε άλλο αντικείμενο που θα μπορούσε να θυμίζει Ελλάδα.

Ενήργησαν τόσο συστηματικά, ώστε δεν έχει απομείνει πια τίποτε, που να μπορεί να βοηθήσει μιαν έρευνα, προς τον σκοπό της ανευρέσεως του ονόματος της όμορφης αυτής πόλης στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της.

Από που πήρε το όνομα Δράμα ή πόλη αυτή και ποία είναι ή ετυμολογία της λέξεως ;

Αυτά είναι το δεύτερο ερώτημα και μυστήριο.

Αλλά σ' αυτά ή απάντηση είναι θολή και συγκεχυμένη. Πολλές οι απόψεις, πολλές οι γνώμες.
Ποιά είναι ή ορθή ;

Για να ξεδιαλύνουν το «μυστήριο» αυτό ξεπρόβαλαν πολλοί αυτόκλητοι «ιδιωτικοί ντεντέκτιβ» της ιστορικής έρευνας πού προσπάθησαν να δώσουν ό καθένας μιαν απάντηση στα αυτό ερώτημα.
Άλλος μας βεβαιώνει ότι ή λέξη Δράμα προέρχεται από τη λέξη Δράμημα = τρέξιμο.

Άλλοι λένε ότι προέρχεται από την λέξη Δύραμα ή Δίραμα (δύο ρεύματα, από τις δύο ρεματιές των χειμάρρων Μοναστηρακίου και Καλλιφύτου πού διασχίζουν τήν πόλη.
Ό Ευάγγελος Στρατής δηλώνει αποφασιστικά ότι :

«Την ετυμολογία της λέξεως Δράμα μόνον ό πρώτος αυτής οικιστής και οι πρώτοι οίκήτορες οί δόντες το όνομα τούτο εις την πόλιν θά έγίγνωσκον. Διά τοΰτο είναι αστεία ή έν τή γεωγραφία του Βόλβη εκδοχή Δίραμα. Διότι προκειμένου νά διάχυση τις ιλαρότητα και θυμηδίαν τοις άναγνώστοις προσφυέστερον θά ήτο νά παράγη τήν λέξιν Δράμα έκ του "Υδωρ και "Αμη. (Ή άμη τής άμης σημαίνει σύν άλλοις και αγγείον προς άντλησιν ύδατος— κουβάς) και τότε θά θέσπιση δτι ή πόλις έλέγετο αρχικώς Ύδράμη και εϊτα Ύδράμα =Δράμα. "Εχει δέ πράγματι ή πόλις περισσοτέραν σχέσιν μέ τό υδωρ άφθονώτατον έν αύτη δν, παρά μέ τά ρεύματα τών Βάλβη και Μερτζίδου ή νά συσχέτιση τις μέ τήν αρχαία λεξιν Δράμιμα=δρόμος, τρέξιμον έξ ου κατά ταχεΐαν προφοράν έγινε Δράμμα= Δράμα, άνταλλάξασα τό ούδέτερον γένος διά του θηλυκού».

ΌΝ. Καπετανάκης στο βιβλίο του για την Δράμα διαφωνεί και διατυπώνει μιά καινούργια άποψη, ερωτώντας.
«Διατί όμως νά μήν παραδεχθώμεν ότι τό δνομα τής πόλεως προέρχεται έκ τής ρίζης του ονόματος τών προϊστορικών οικητόρων της, Δίων ή τών Δερσαίων δταν μάλιστα εχομεν τόσα χωρία, επί τής ορεινής ιδία περιφερείας της τών οποίων τό όνομα άρχεται έκ τής ιδίας ρίζης δπως τά «Δράνοβα», «Δράτσιστα», «Δράβικ» κλπ. ή έκ τής λέξεως «δρυμό», δεδομένου ότι έν τή περιφέρεια Δράμας, κατά τήν άρχαιοτάτην εποχή ν, αδιαπέραστα και εκτεταμένα δάση ύπήρχον εις τήν πεδιάδα της και δρυμοί πυκνοί και άπροπέραστοι εις τήν όρεινήν της περιοχή ν ;»

Ακριβώς αν ληφθή ύπ' όψιν ή οργιώδης βλάστηση τής περιοχής Δράμας στα
αρχαία χρόνια, ή τελευταία αυτή εκδοχή (Δρυμός—Δράμα) δεν είναι διόλου απίθανη.

Άλλα και ξένοι συγγραφείς ασχολήθηκαν με το θέμα, πώς λεγόταν στην αρχαιότητα ή Δράμα.

Ό Γάλλος συγγραφέας και περιηγητής ΠΕΡΡΟΤ γράφει ουτε λίγο ουτε πολύ ότι ή αρχαία Δράβισκος είναι ή σημερινή... Δράμα.

Τά ίδια επαναλαμβάνει και τό εγκυκλοπαιδικό λεξικό ΛΑΡΟΥΣ στις παλαιές εκδόσεις του.

Τό 1520 ό Κορνάρος Πευτιγγέρος εκδίδει τους περίφημους πίνακες νου (χάρτες) όλων τών χωρών από Ρώμης μέχρις Ινδιών.

Κι αυτός σημειώνει τήν Δράμα ώς αρχαία Δράβισκο.

Άλλα και σε άλλα παληά βιβλία και εγκυκλοπαιδικά λεξικά παρατηρείται αυτό τό τεράστιο σφάλμα.

Έμεις όμως που ζούμε στήν Ελλάδα δεν έχουμε άναγκη αποδείξεων γιά νά καταλάβουμε ότι άλλη ή αρχαία Δράβισκος (τό σημερινό χωριά Δραβίσκος — Σερρών) και άλλη ή Δράμα.

Τό ετυμολογικό μυστήριο της λέξεως Δράμα παραμένει μυστήριο γιατί όλα στηρίζονται σε υποθέσεις και όχι σε ντοκουμέντα.

Άλλά και χωρίς τή λύση του «μυστηρίου» ή Δράμα δεν θά πάψη ποτέ νά είναι ή Ελληνική, ήρωϊκή πρόμαχος του Ελληνισμού στον Βορειοελλαδικό χώρο.

Ή ετυμολογία της λέξεως ας μείνη στους ανθρώπους τών βιβλίων. Ή ιστορία δημιουργείται από τους ανθρώπους της δράσεως. Ποτέ δεν καθυστερεί στις λέξεις.
Και οί Δραμηνοί ξέρουν νά δημιουργούν Ιστορία.

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΔΡΑΜΗΝΩΝ

Ή Δράμα στά χρόνια του Βυζαντίου παρουσιάζει ολοένα και μεγαλύτερη εμπορική κίνηση.
Ό ιστορικός και γεωγράφος Ίντρισί, αραβικής καταγωγής, στο βιβλίο του που συνέγραψε πριν άπό τό 1154, στο Παλέρμο, στήν Αυλή του Νορμανδου Βασιλέως Ρογήρου, αναφέρει ότι επισκέφθηκε τήν Δράμα. Τήν θεωρεί ώς τήν σημαντικώτερη πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας μετά τις Σέρρες, μέ αρκετά ικανοποιητική εμπορική κίνηση.

Ό Εβραίος Βενιαμίν Τούδελης που επισκέφθηκε τήν πόλη τον 12ον αιώνα, λέγει ότι βρήκε στή Δράμα αξιόλογο Ιουδαϊκή παροικία.

Ό Νικηφόρος Γρηγοράς ομιλεί γιά τήν Δράμα.

Ό Βυζάντιος στο εργο του «Κωνσταντινούπολις» μας διηγείται ότι ή Ειρήνη Παλαιολογίνα, κόρη του Γουλιέλμου του Δ' της Μοντισφεράνης και της Βεατρίκης της Καστελλανής, μητέρα ή σύζυγος του Αύτοκράτορος Ανδρόνικου Β΄ έζησε στη Δράμα όπου και πέθανε τα 1316 αφήνοντας σ' αυτόν τεράστια κτηματική περιουσία .

Ακριβώς άπό τήν περιουσία της Ειρήνης της Παλαιολογίνας, βρήκεν ό Ανδρόνικος τά χρήματα που χρειάζονταν γιά τήν επισκευή του Βορειοανατολικού τμήματος του ναου της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως.