Ιερά Μητρόπολη Δράμας
Από την Φιλοκαλία των "Γερόντων".
Με την ευκαιρία της διπλής Εκκλησιαστικής και Εθνικής μας εορτής,
θα κάνουμε λόγο για τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που είναι ατιό τους Νεομάρτυρες και αναφάνηκαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Ο άγιος γεννήθηκε στα 1714 στο χωριό Μεγάλο Δένδρο της Αιτωλίας, γι' αυτό και ονομάζεται Αιτωλός.
Έμαθε τα πρώτα γράμματα του καιρού εκείνου και ύστερα έκαμε το δάσκαλο στο χωριό του.
Με την ίδρυση στο Αγιον Όρος της Αθωνιάδας Σχολής, πήγε εκεί και σπούδασε κοντά σε σοφούς δασκάλους.
Στα 1759 έγινε μοναχός με το όνομα Κοσμάς και ύστερα ιερέας στη Μονή Φιλοθέου. Τα χρόνια εκείνα ήταν τα πιο δύσκολα για τους υπόδουλους.
Αλλαξοπιστίες, αγραμματοσύνες, εκκλησιαστική άγνοια και αμάθεια του λαού βασίλευαν παντού.
Ο άγιος Κοσμάς πήγε στην πόλη, πήρε άδεια και ευλογία από τον Πατριάρχη και το 1760, σε ηλικία 46 ετών, άρχισε το ιεραποστολικό του έργο.
Γύρισε τέσσερις φορές όλη τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά και έφτασε ως τη Σερβία και τη Βόρεια Ήπειρο.Κήρυττε πάντα στο ύπαιθρο, έστηνε ένα μεγάλο ξύλινο σταυρό, εκείνος ψηλότερα σε μία πέτρα ή σ' ένα σκαμνί και μιλούσε στους χριστιανούς.
Με απλή γλώσσα για να την καταλαβαίνουν όλοι. Σήμερα σώζονται πολλές «διδαχές» του, όπως τις κατέγραψαν, εκείνοι που τον ακολουθούσαν.
Ο σκοπός του ήταν ένας, να κρατήσει ζωντανή την Ορθόδοξη πίστη και την εθνική συνείδηση του λαού.
Η ιεραποστολική δράση του κράτησε είκοσι χρόνια.
Στις διδαχές του υπάρχουν πολλά προφητικά λόγια.
Ομιλούσε συμβολικά, για να μην τον καταλαβαίνουν οι Τούρκοι. Συχνά ανέφερε για το «ποθούμενον» και εννοούσε την ελληνική επανάσταση.
Απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις 24 Αυγούστου 1779, σε ηλικία 65 ετών. (1)
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, άφησε κληρονομιά στον ελληνισμό τις διδαχές του, καθώς και «δέκα σχολεία ελληνικά» και «διακόσια διά κοινά γράμματα».
Όσο για την απήχηση που είχε το έργο του. Χιλιάδες πιστών παρακολουθούσαν τις διδαχές του και μέχρι σήμερα μετά τον θάνατό του, όλη η βορειοδυτική Ελλάδα θυμάται το πέρασμά του.
Η παιδεία αποτελούσε βασικό θέμα του. Όπου περνούσε, ρωτούσε τους γονείς αν έχουν στον τόπο τους σχολείο.
Όταν έπαιρνε αρνητική απάντηση, προσπαθούσε να τους παρακινήσει να ιδρύσουν σχολείο και από μακριά, τους προέτρεπε με επιστολές του, να φροντίσουν για την πραγμάτωση αυτού του σημαντικού έργου.
Η επιμονή του ήταν να σπουδάσουν στα σχολεία, μάλιστα «δωρεάν όλα τα παιδιά, πλούσια και φτωχά» και γίνεται έτσι πρόδρομος «της γενικής και δωρεάν παιδείας», που έχει γενικευθεί στους καιρούς μας.
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στην εποχή του συγκαταλέγεται κυρίως μεταξύ των Νεομαρτύρων, που αναφάνηκαν στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Παράλληλα όμως αναγνωρίζεται και ως «Γέροντας» που καθοδήγησε τον λαό του Θεού στα χρόνια της σκλαβιάς, γι' αυτό και φέρεται ως ο άγιος της σκλαβιάς.
Από τις «διδαχές» αντιγράφουμε περικοπές, που έχουν σχέση με θέματα της Παιδείας.
Περικοπές από τις διδαχές του, όπως έχουν γραφεί:
- «Χωρίς τό σχολειον περιπατούμε εις τό σκότος. Καλύτερα νά έχης εις την χώραν σου σχολειον έλληνικόν παρά νά έχης βρύσες καί ποταμούς, διατί ή βρύσις ποτίζει τό σώμα, τό δέ σχολειον ποτίζει την ψυχήν, τό σχολειον άνοιγει τές εκκλησίες, τό σχολείον άνοίγει τά μοναστήρια. Αν ίσως καί δέν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ νά μάθω νά σάς διδάσκω;»
- «Καί εσείς, γονείς, νά παιδεύετε τά παιδιά σας εις χριστιανικά ήθη νά τά βάνετε νά μανθάνουν γράμματα.
Νά κάμετε τρόπον έδώ εις τήν χώραν σας διά σχολειον, νά βρήτε έναν διδάσκαλον καί νά τόν πληρώνετε νά σάς μαθαίνη τα παιδιά σας, ότι αμαρτάνετε πολύ νά τά άφήνετε αγράμματα καί τυφλά καί μή μόνον φροντίζετε νά τούς άφήνετε πλούτη καί ύποστατικά καί μετά τόν θάνατόν σας νά τά τρών καί νά τά πίνουν καί νά σάς όπισολογοΰν. Καλύτερα νά τά άφήνετε πτωχά καί γραμματισμένα, παρά πλούσια καί άγράμματα».
- «Πρέπει καί εμείς νά σπουδάζωμεν νά μανθάνωμεν γράμματα διά νά ήξεύρωμεν πού περιπατούμεν. Καί αν δέν έμάθατε γράμματα οι πατέρες καί αι μητέρες νά βάνετε τά παιδιά σας νά μανθάνουν. Δέν βλέπετε πώς άγρίεψε το γένος μας άπό τήν άμάθειαν καί έγίναμεν ώσάν τά θηρία; Διά τούτο σάς συμβουλεύω νά κάμετε κάθε τρόπον νά έχετε σχολεΐον εις τές χώρες σας διά νά καταλαμβάνετε τό άγιον Εύαγγέλιον, νά μή περυιατητε εις τό σκότος». (2)
(1) «Εικόνες Έμψυχοι» Κηρύγματα αγιολογικά. Μακαριστού Διονυσίου Ψαριανού, Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης σελ. 111-113.
(2) «Κοσμά του Αιτωλού. Διδαχές και Βιογραφία» Ιωάννου Μενούνου. Σελ. 142, 173 και 266-267
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου